Region Szlak Orlich Gniazd Zamki i pałace

Zamek „Bąkowiec” w Morsku

W skrócie - Spis treści, Informacje Pokaż

Na szlaku Orlich Gniazd – “W krainie białych skał”

Ruiny Zamku rycerskiego w Morsku – nazywany też „Bąkowiec” wybudowane są w systemie tzw. Orlich Gniazd. Warownia leży na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, pośród lasów, między wioskami Morskiem a Podlesicami w województwie śląskim, w powiecie zawierciańskim. To przykład obiektu wykorzystującego w pełni naturalne warunki. Zbudowano go prawdopodobnie na przełomie XV i XVI wieku. Warownia stoi na wyniosłej skale na planie nieregularnego wieloboku o powierzchni około 500 m2 wykorzystując niewielką powierzchnię szczytu skały i przylegającego do niej otoczenia. Można to ustalić na podstawie resztek istniejących murów. Od strony zachodnie znajdowało się podzamcze o powierzchni około 800 m2. Przedzamcze otoczone było wałami łączącymi skałki. Kamienna brama której fragmenty zachowały się do dziś prowadziła na mały dziedziniec otoczony murem i czworokątnymi pomieszczeniami położonymi na przeciwległych stronach skały. U podnóża pionowo spadającej skały wykuta była głęboka studnia, z której korzystano wciągając wodę linami na skałę. Do zamku można było się dostać tylko pieszo przez cały system pomostów i drabin z przedzamcza położonego poniżej od strony zachodniej, które było otoczone wałami łączącymi pojedyncze skałki. W tej chwili z powodu prac prowadzonych (2017 rok) zamek jest niedostępny do zwiedzania, można jedynie skorzystać ze ścieżki dydaktycznej która jest dookoła zamku. Na oficjalnej stronie właściciela zamku [www.morsko.com.pl] możemy przeczytać że, w najbliższym czasie planowane jest udostępnienie miejsca widokowego dla gości odwiedzających ośrodek, którego finałem będzie rekonstrukcja i odbudowa zamku Bąkowiec w Morsku. Obecnie wokół zamku mieści się całoroczny ośrodek wypoczynkowy z działającym zimą wyciągiem narciarskim.

Ciekawostka: Zamek Bąkowiec w Morsku to kolejną historyczną twierdzą, która zostanie odnowiona. Tak bynajmniej twierdzi Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej. Pierwszy etap zakłada badania archeologiczne, przygotowanie dokumentacji i zabezpieczenie ubytków w murach.

Dzieje zamku „Bąkowiec” w Morsku

Rekonstrukcja przedstawiająca zamek w parku miniatur w Ogrodzieńcu

Początki zamku nie mają udokumentowanej historii. Prawdopodobnie pierwszymi właściciele byli Toporczykowie, którzy od nazwy miejscowości – Morsko przybrali nazwisko Morskich. Być może oni w XIV wieku wznieśli w tym miejscu drewnianą warownię. Byli rycerzami rabusiami którzy zajmowali się rozbojem, za co Władysław Łokietek odebrał im wieś Morsko wraz z zamkiem i nadał w 1327 roku kanonikom laterańskim w Mstowie. W dokumentach z tego okresu nie wspomina się czy w Morsku istniał zamek jednak przez analogię można przyjąć, że w czasach Kazimierza Wielkiego wzniesiono strażnicę w ramach umocnień na pograniczu Śląska i Małopolski. Według innych źródeł można przypuszczać że zamek zbudowany został przez księcia Władysława Opolczyka, który pod koniec XIV wieku był panem tych okolic. Pierwszą wzmiankę o zamku Bąkowiec i jego dziedzicu Mikołaju Strzale zapisano w 1390 roku. Wiadomo że od 1392 roku burgrabią zamku był Piotr z Marcinowic herbu Lis, a w latach 1413–1434 Bąkowiec należał do Jana z Sieciechowic. W 1435 roku zamek wraz z przynależnymi dobrami przejął kasztelan sądecki Krystyn z Koziegłów i jego potomni. Pod koniec XV i na początku XVI wieku właścicielami zamku byli Włodkowie, którym przypisuje się wybudowanie zamku murowanego, w 1531 roku jest pierwsza historyczna wzmianka w dokumentach, kiedy jego właścicielem jest Piotr Zborowski. O zamku pisano wówczas jako o strażnicy. Po Zborowskich właścicielami byli Brzescy i Giebułtowscy. Nie ma żadnych zapisów co działo się z zamkiem za czasów panowania tych dwóch rodów. W czasie najazdu szwedzkiego warownia podzieliła los większości zamków na Jurze. Opuszczony stopniowo zaczął popadać w ruinę.
W wieku XVII zamek został opuszczony. Od XVII aż do XIX wieku wieś i ruiny dawnego zamku były własnością rodziny Heppenów. W 1927 roku teren zakupił architekt Witold Czeczott i dobudował do istniejących ruin kamienny dom używając do tego celu kamienia z ruin zamkowych. Po 1945 roku teren zakupiły Zabrzańskie Zakłady Naprawcze Przemysłu Węglowego, gdzie wybudowali ośrodek wypoczynkowy, budując kawiarnię z tarasem i wyciąg narciarski. W 1961 roku przeprowadzono konserwację ruin, a w 1967 roku wpisano ruiny do rejestru zabytków. W 1999 roku ośrodek wypoczynkowy wraz z ruinami zamku kupiła firma KEM z Dąbrowy Górniczej. Obecnie zamek nadal leży na terenie ośrodka wypoczynkowego pod nazwą Ośrodek Rekreacyjny „Morsko” i jak możemy przeczytać na głównej stronie ośrodka, w najbliższym czasie planowane jest udostępnienie miejsca widokowego dla gości odwiedzających, a finalnie planowana jest odbudowa zamku. Kiedy to nastąpi? Nie wiadomo – oby jak najszybciej.

Zamek „Bąkowiec” w Morsku z lotu ptaka [ www.polskazdrona.pl ]

Podania i Legendy

W śród okolicznej ludności krąży legenda, iż pewien możny pan zbudował zamek w Morsku i uczynił go siedziba swej drużyny. Przechowywał tam wiele skarbów, ukrytych ponoć do dziś, gdyż sam wyruszył na wojnę i już nigdy do zamku nie powrócił.
Inna legenda opowiada o możnym właścicielu zamku, który kazał swą córkę zamurować w wieży. Powodem tej strasznej kary był fakt, iż śliczna dziewczyna sprzyjała ubogiemu młodzieńcowi. Po śmierci dziewczyny, kochanek jej zebrał ludzi i rozpoczął rozbój w okolicy. Zagrażał szczególne okolicznym zamkom. Szczęście sprzyjało rozbójnikom, a bogaczom nie pomogło nawet wezwanie na pomoc zbrojnych oddziałów żołnierzy. W końcu zdecydowano, że tylko walka na otwartym polu będzie ostatecznym rozstrzygnięciem. Do owej bitwy nie doszło, gdyż szalejąca burza zmiotła zamek w Morsku zabijając wszystkich obrońców poza panem zamku którego powieszono. Od tego czasu podczas burz w ruinach pojawia się postać wisielca, a z głębi skały dochodzi szloch uwięzionej kobiety. Do dziś jeszcze miejscowi podobno opowiadają, iż znajdująca się w pobliżu niezwykła ciekawa skała zwana „Okiennikiem Dużym” była dawniej siedzibą zbójów. Natomiast prawdą jest, że w XIX wieku żył w tych okolicach na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej oraz Kielecczyzny miejscowy „Janosik” – Malarski, który zabierał bogatym, a dawał biednym. Był wysokim brunetem, rozkochującym w sobie kobiety, u których się ukrywał. Dzięki umiejętności przebierania się pozostawał nieuchwytny, w końcu pokonany został podstępem jeden z ścigających go żołnierzy miał przebrać się za żebraka, w ten sposób dotarł do zbójnika i go zastrzelił.

Co warto zobaczyć w pobliżu Morska

Skała zwana „Okinnikiem Dużym” jest jedną z najpiękniejszych i najbardziej oryginalnych w Jurze. Od północy niedostępna z przeciwnej osiągalna. Porasta ją bogata roślinność, nadając jej rozmaite barwy, najczęściej przybiera barwę czerwoną z powodu rosnących tam kęp rojnika czerwonego. W 1921 roku w jaskini odkryto narzędzia krzemienne z okresu środkowego paleolitu, które obecnie znajdują się w Muzeum Archeologicznym w Krakowie. Obecnie Okiennik znany jest przede wszystkim osobom uprawiającym wspinaczkę.
Na trenie wsi Morsko znajduje się inna ciekawa skała zwana „Okiennikiem Małym. Na jej szczycie jest charakterystyczne „okno” skąd roztacza się przepiękny widok na całą okolice. Okiennik obecnie ukryty jest wśród zarośli. Stamtąd widoczny jest potężny mur skalny tzw. Skałki Rzędkowickie, ciągnące się na przestrzeni 1 km jest to najbardziej okazała i malownicza grupa skalna (grzęda skalna) na obszarze Parku Krajobrazowego „Orlich Gniazd”. Grupa ta znajduje się około trzech kilometrów na północny zachód od zamku Bąkowiec. Składają się nań malownicze, o fantastycznych kształtach ostańce skalne z licznymi schroniskami oraz jaskiniami.
Skały Korczyckie to kolejny zespól skalny ciągnie się od Góry Zborów w kierunku północno-wschodnim około pięciokilometrowym łukiem w kształcie wachlarza. Całość zespołu składa sie jakby z dziewięciu piór wachlarza oddzielonych od siebie dolinkami o stromych stokach. W jego skład poza Górą Zborów i wzgórzem Kołoczek wchodzą kolejne wzgórza: Pośrednia, Popielowa, Łysak oraz Jastrzębnik. Dalej znajduje się niższe interesujące ze względu na historię wzgórze Słupsko.
Rezerwat Góra Zborów zwana też Berkową Górą (462 m. n.p.m.) leży nieopodal wsi Podlesice to najciekawszy i najbardziej popularny fragment Skał Kroczyckich, objęty ochroną w formie rezerwatu przyrody, tworzą dwa wapienne wzgórza – Góra Zborów i Góra Kołoczek. Kulminacja Góry Zborów stanowi najwyższe wzniesienie tej części Wyżyny, które częściowo zostało wylesione. Z jej szczytu roztacza się wspaniały widok na okolicę.

Fragmenty opisu częściowo zaczerpnięte z tablic umieszczonych przy Zamku Bąkowiec w Morsku

Ciekawostka: Na Górze Zborów natura wyrzeźbiła interesujące ostańce, przy odrobinie wyobraźni możemy zobaczyć sylwetki zwierząt i ludzi między innymi: Napoleona, Wielbłąda, Kruka, Zakonnicę, Babę, Buddę, Lalkę itp. Druga ciekawostka nazwa rezerwatu wywodzi się od dawnych właścicieli tutejszych gruntów: Berka i Zborowskiego.

Szlak Orlich Gniazd

Kliknij w wybrany punk na mapie, a zobaczysz link do konkretnego opisu zamku.

Szlak turystyczny nazywany Orlimi Gniazdami, przebiega przez województwa małopolskie i śląskie. Rozpoczyna bieg w Krakowie, kończy w Częstochowie. Król Kazimierz III Wielki podjął się zadania stworzenia systemu obronnego zabezpieczającego granice Rzeczypospolitej i szlaków handlowych, czego dowodem są owe pozostałości zamków i warowni. Co najmniej kilkanaście twierdz powstało właśnie na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Szlak ma długość ok. 163,9 km. Nazwę swą zawdzięcza leżącym na jego trasie ruinom zamków i warowni, ze względu na ich usytuowanie na skałach dochodzących nawet do 30 metrów wysokości. Niestety, dziś większość tych wspaniałych budowli możemy oglądać tylko jako ruiny. Na szczęście w ostatnim czasie ponowione zostały próby rekonstrukcji tych historycznych budowli i zostały odbudowane z ruin, chodzi o zamki w Bobolicach i Korzkwi.

Odległości od ruin zamku „Bąkowiec” do poszczególnych miejsc

Mirów – Ruiny Zamku Rycerskiego koło Mirowa 12,5 km
Bobolice – Zamek Rycerski w Bobolicach (odrestaurowany) 14 km
Ostrężnik – Pozostałości Zamku królewskiego (kompletna ruina prawie nic nie ma) 24 km
Ogrodzieniec – Ruiny Zamku Rycerskiego w Ogrodzieńcu – 17 km
Pilica – Ruiny Zamku Rycerskiego w Pilicy – 18,5 km
Smoleń – Ruiny Zamku Rycerskiego w Smoleniu – 22 km
Bydlin – Ruiny Zamku Rycerskiego w Bydlinie – 29,5 km
Olsztyn – Ruiny Zamku Królewskiego w Olsztynie 36 km
Rabsztyn – Ruiny Zamku Rycerskiego w Rabsztynie – 38 km
Pieskowa Skała – Zamek Królewski w Pieskowej Skale – 50,5 km
Ojców – Ruiny Zamku Królewskiego na Złotej Górze w Ojcowie – 55,5 km
Korzkiew – Zamek Rycerski w Korzkwi (odrestaurowany) – 61,5 km
Rudno – Ruiny Zamku Tenczyn 64 km
Babice – Ruiny Zamku biskupów krakowskich Lipowiec 71 km

Poza nimi istniały również inne zamki wchodzące w skład umocnień granicznych, ale wznoszące się poza terenami pasa skalnego Jury Krakowsko-Częstochowskiej są to: Zamek w Dankowie (nieistniejące ruiny twierdzy bastionowej z XVII wieku), Ruiny Zameku w Lelowie zbudowany w stylu gotyckim (został rozebrany w latach 1804-1805. Obecnie w tym miejscu znajduje się cmentarz), Ruiny Zamku w Koziegłowach (rozebrany w latach 60-tych XX w.), Ruiny Zamku w Siewierzu gotycki zamek książęcy i Królewski Zamek Będziński średniowieczna warownia obronna .

Informacje praktyczne

Jak dojechać – Odległość od Częstochowy to około 40 km dojazd z trasy głównej Częstochowa – Katowice, należy kierować się kolejno na Poraj, Żarki, Włodowice, Morsko.
Dojazd z Katowic to około 55 km z trasy głównej w Siewierzu kierujemy się na Kielce (droga nr 78) do Zawiercia, Żerkowic, Morska. Zamek leży przy Ośrodku rekreacyjno-wypoczynkowym „Morsko Plus” około 2 km od wsi Morsko drogą przez las. Adres oraz współrzędne do nawigacji GPS dostępne na stronie [www.morsko.com.pl/kontakt]

Grzegorz R.

#TuiTamINFO to ktoś, kto ostatnio ma dużo czasu i zwykle udaje Mu się gdzieś "uciec" bliżej lub dalej. Oczywiście stara się mieć ze sobą aparat. Kiedy nie podróżuje to prawdopodobnie delektuje się ciszą domowego spokoju lub odkrywam najgłębsze sekrety najnowszych urządzeń technologicznych.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ Anuluj odpowiedź

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Ponieważ podróżowanie stało się dla Mnie łatwiejsze, a ostatnio mam trochę więcej czasu, to zwykle udaje mi się gdzieś „uciec” kilka razy w roku, bliżej lub dalej. Oczywiście staram się mieć ze sobą aparat. Fotografia nie jest moim sposobem na życie, to raczej amatorska pasja i według mnie, może być sposobem komunikowania się z innymi. Myślę, że większość amatorów robi to z tych samych powodów, dla radości tworzenia, miłości do podróży i fotografii. Dołożyłem wszelkich starań, aby treść była jak najbardziej zgodna z rzeczywistością, wykorzystując do tego celu, przewodniki, informatory, biuletyny, książki historyczne, archiwa, biblioteki internetowe itp. Będę wdzięczny za wskazówki dotyczące błędów i nieaktualnych informacji. Wszelkie uwagi są dla mnie bardzo cenne i mile widziane, dzięki nim będę mógł dokonać jak najszybciej korekt w opisach.