Pałac w Pszczynie, podobnie jak inne siedziby szlachty w dawnych czasach, musiał posiadać bogate zaplecze, które stwarzało właścicielom odpowiednie warunki. W jego pobliżu stało zawsze kilka budynków gospodarczych dla służby, browar, piekarnia czy stajnie, i właśnie te ostanie były niezbędne do „normalnego” funkcjonowania. Trzymano tam konie które służyły do polowań, jazdy konnej, oraz takie które zaprzęgano do powozów i używano tylko do podróży. Stajnie Książęce są ostatnim budynkiem usytuowanym w pobliżu pszczyńskiego zamku, zbudowano je z cegły na rzucie wydłużonego prostokąta. W narożniku stoi okrągła baszta, nakrytą stożkowym dachem. Środkowa część ciągu budynków to powozownia, na wschód od powozowni zbudowano murowane garaże przeznaczone dla 9 samochodów oraz magazyn gospodarczy z kilkoma piwnicami. Dla turystów do zwiedzania dostępne są pomieszczenia na parterze budynku – Stajnia i Wozownia oraz Młyn, należącym do kompleksu Stajni. W budynku stajni, w hali głównej mieszczą się ekspozycje muzealne stałe i czasowe. W ekspozycji stałej możemy zobaczyć eksponaty związane z łowiectwem i myślistwem ( broń, zdobycze z polowań itp. ), eksponaty związane z dworem pszczyńskim, dawne oporządzenie używane do jazdy konnej, eksponaty dawnego sprzętu gospodarczego używanego w zamku. Natomiast w pomieszczeniu wozowni znajduje się kolekcja zabytkowych pojazdów dworskich, powozów, wozów i sań, a jak można przeczytać na oficjalne stronie Stajni Książęcych [www.stajnieksiazece.pl ], z czasem pojawią się eksponaty, samochodów i innych pojazdów związanych z dworem pszczyńskim lub ziemią pszczyńską. Wychodząc z obiektu dla turystów dostępny jest jeszcze budynek gospodarczy – dawny młyn a w nim możemy zobaczyć ekspozycyjne, typu „galeria”, czyli wystawy czasowe, tematyczne, fotografia, eksponaty z własnych i wypożyczonych zbiorów. Zwiedzanie odbywa się wyłącznie indywidualnie bez przewodnika. Dniem bezpłatnym jest każdy poniedziałek od 1 kwietnia do 31 października. Pozostałe dni to cena 5 zł. Godziny otwarcia są zmienne i uzależnione od dnia czy pory roku, więc najlepiej przed przyjazdem sprawdzić na stronie internetowej [www.stajnieksiazece.pl ]. Na stronie internetowej warto również sprawdzić opisy wystaw czasowych, są naprawdę ciekawe. Ja trafiłem na – „Polskie Motocykle okresu Międzywojennego” mieszczącą się w Stajni Książęcej i następna „W purpurze i złocie. Karety paradne króla Jana III Sobieskiego” ta z kolei była obok w pomieszczeniu Wozowni. Opisy oraz galeria wystaw poniżej.
Popularne w tej chwili...
Historia powstania Stajni Książęcych
Najstarsze informacje o stajniach usytuowanych w pobliżu zamku pochodzą z pszczyńskiego urbarza z 1629 roku, który informował ...poniżej zamku, obok starego domu, są murowane domy słodowni, browaru i piekarni, również kilka stajen w których trzymane są konie … Kolejna wzmianka o stajniach pochodzi z inwentarza renesansowego zamku w Pszczynie którego spis odbył się w roku 1664. Przeczytać tam można, że obok wyposażenia poszczególnych pomieszczeń siedziby hrabiów Promniców, znajdujących się w nich sprzętów oraz przechowywanej na zamku żywności, wymienione zostały również: siodlarnia w której zgromadzono oprzyrządowanie jeździeckie (uprzęże, siodła, strzemiona) oraz ujeżdżalnia dla koni przeznaczonych do jazdy. Dodatkowo z rachunków zamkowych wynika że Promnicowie zatrudniali w tym okresie dworskich kowali. W 1737 roku miał miejsce pożar zamku pszczyńskiego, który nie oszczędził również stajni, powodując zniszczenia całego wyposażenia i zgromadzonego oporządzenia jeździeckiego. Zamek w kolejnych latach odbudowano i wzniesiono od nowa budynek stajni. W planach miasta Pszczyny z 1749 roku stajnie wybudowano po wschodniej stronie zamku w miejscu dawnego muru obronnego. Otoczenie zamku uległo kolejnym zmianom za czasów rządów księcia Ferdynanda Anhalta z Koethen (1767-1797). Dawne stajnie Promniców w 1779 roku zostały zburzone i wybudowano nowe, które stanęły w północno-wschodnim narożniku zamku. Nowe stajnie, wraz ze starą ujeżdżalnia, z niewielkimi zmianami (przebudowa dachu, dobudowa pomieszczenia dla młodych koni) przetrwały do lat 60 XIX wieku. Kolejne przebudowy budynków zostały wprowadzone już za czasów Hochbergów, dobudowano wozownię, nowe stajnie wraz z siodlarnią, a w 1869 roku przystąpiono do budowy ujeżdżalni. Na początku XX wieku dobudowano murowane garaże, które były przeznaczone dla dziewięciu książęcych samochodów. Po II wojnie światowej w kompleksie działały różne instytucje: straż pożarna, PSS Społem, firma spedycyjna, a pokoje nad stajniami były zagospodarowane na mieszkania. Przylegająca do stajen ujeżdżalnia przetrwała do 1969 roku, kiedy to zaadaptowano ją na halę sportową, niszcząc jej oryginalny wygląd. Na początku XX wieku różne plany i pomysły miało kierownictwo muzeum, co zrobić z tym budynkiem, jednak żaden z tych pomysłów nie doczekał się realizacji. Stajnie przez długi czas były niezagospodarowane. Dopiero w 2003 roku na mocy porozumienia pomiędzy Marszałkiem Województwa Śląskiego a władzami miasta Pszczyny, postanowiono obiekt wyremontować z myślą o przekazaniu go Muzeum Zamkowemu, co oficjalnie nastąpiło w dniu 12 lipca 2013 roku.
Wystawa stała – „Na łów, na łów, towarzyszu mój!”
Ekspozycja poświęcona lasom pszczyńskim, żyjącej w nich zwierzynie, polowaniom oraz personelowi łowieckiemu, prezentująca broń myśliwską, trofea, archiwalne fotografie i dokumenty pochodzące ze zbiorów Muzeum Zamkowego w Pszczynie. Dodatkowo w ekspozycji znajduje się zabytkowy czterokołowy powóz konny dla czterech osób, z przełomu XIX i XX wieku ze zbiorów Muzeum w Rybniku.
Wystawa czasowa – „Orzeł Czarny. Orzeł Biały” [Prezentowana była do 31.03.2019 ]
Orzeł niemiecki – odlew z brązu koniec XIX wieku
W 2018 roku mija setna rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości. Z tej okazji Muzeum Zamkowe w Pszczynie przygotowało wystawę czasową poświęconą dziejom ziemi pszczyńskiej w okresie od 1914 do 1922. Prezentowana jest w budynkach dawnych Stajni Książęcych w Pszczynie – Wozowni i Młynie . Orzeł czarny to orzeł cesarskich Niemiec, zaś orzeł biały to orzeł odrodzonej po 123 latach Polski. Natomiast barwy niebieska i złota, symbolizują barwy Górnego Śląska, a także barwy miasta Pszczyny. Na wystawie przedstawiono losy książąt pszczyńskich, oraz mieszkańców miasta, prostych ludzi żyjących w okolicy, początek Polsko-niemieckiego konfliktu o Górny Śląsk, czasy powstań, moment wybuchu I wojny światowej oraz początek pewnego procesu, którego zakończeniem było włączenie tego fragmentu Górnego Śląska do Polski. To wszystko możemy zobaczyć w Wozowni, natomiast w dawnym młynie prezentowana jest druga część wystawy, ściśle powiązane z tą w Wozowni. Przedstawione są fotografie wykonane w Bieruniu Starym w latach 1914-1915 przez późniejszego proboszcza parafii Wszystkich Św. w Pszczynie, księdza Mateusza Bieloka. Pokazują one sielski świat w przededniu Wielkiej Wojny jak i ten po ogłoszeniu mobilizacji, ukazujący żołnierzy armii pruskiej wraz z rodzinami, na krótko przed wyruszeniem na front. Fotografie dodatkowo mają swój unikatowy charakter dlatego iż, zostały wykonane na negatywach szklanych, aparatem wielkoformatowym który daje nam całkowicie inne wrażenie głębi ostrości. Technika ta sprawia że, każda fotografia jest niepowtarzalna, przez co można ją postrzegać jako dzieło malarskie. Dodatkowo w piwnicach młyna zdjęcia zaprezentowano w skrzynkach projekcyjnych, które dają złudzenie jakbyśmy oglądali je przez okulary 3D. Możemy w ten sposób zajrzeć np. do żołnierskich okopów, czy na pole bitwy. Całości dopełniają drobne rekwizyty wystawione w gablotach oraz w jednej z sal przedstawiony jest szpital polowy.
Wystawa „Orzeł Czarny Orzeł Biały” – wozownia Wystawa „Orzeł Czarny Orzeł Biały” – Młyn Wystawa „Orzeł Czarny Orzeł Biały” w pomieszczeniach wozowni i młyna
Wystawa czasowa – „W Purpurze i Złocie. Karety paradne króla Jana III Sobieskiego” [Prezentowana była 2015 -2017 ]
Wystawa czasowa w Stajniach Książęcych prezentuje zachowane w zbiorach Muzeum Pałacu Króla Jana III w Warszawie, fragmenty karety triumfalnej oraz dwóch karet paradnych, którymi wożeni byli król Jan III Sobieski i królowa Marysieńka. Fragmenty karet umieszczono w ich pierwotnych miejscach na specjalnie przygotowanych stelażach w formie pudeł XVII-wiecznych pojazdów. Ekspozycję uzupełniają eksponaty ze zbiorów Zamku Królewskiego na Wawelu oraz z kolekcji Muzeum Zamkowego w Pszczynie. Wystawę czasową którą zatytułowano „W Purpurze i Złocie” otwarto 8 maja 2015 roku w budynku wozowni. Dzięki przychylności dyrekcji Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilamowie, pozyskano w depozyt – jak już wcześniej wspomniano, na dłuższy czas dwie karety osobiste Marii Kazimiery i króla Jana III, a po dalszych zabiegach dyrekcji muzeum pszczyńskiego, otrzymano również w depozyt trzecią karetę najważniejszą tzw. triumfalną. Na wystawie, oprócz trzech karet królewskich pokazano w dużym skrócie najbardziej uroczyste wydarzenia z czasów panowania Jana III Sobieskiego m. in. wjazdy monarsze do Gdańska i Krakowa, wjazd posła polskiego Michała Kazimierza Radziwiłła do Rzymu, a także portrety króla i rodziny królewskiej, austriackiej pary cesarskiej, mapy Rzeczypospolitej z końca XVII wieku oraz przedmioty związane z lat króla jako zwycięscy i obrońcy Europy przed Turkami. Zobaczymy również kolekcje dekoracyjnej broni, a wzdłuż ścian (u góry przy suficie) pokazano różne typy konnych pojazdów i sań od czasów najdawniejszych, aż do początku XX wieku. Dodatkowo w gablotach znajdują się manekiny w strojach królewskiej pary.
Ciekawostka: Karety przetrwały do naszych czasów jako ambona w wiejskim kościółku we wsi Radacz ponad 200 lat, aż do końca II wojny światowej. Zostały odnalezione i zrekonstruowane. Po raz pierwszy zrekonstruowane powozy zostały zaprezentowane w 2003 roku w Muzeum w Wilanowie.
Opisy królewskich karet
Galeria wystawy „W Purpurze i Złocie”
Kareta „Triumfalna” Jana III Sobieskiego Kareta „Triumfalna” Jana III Sobieskiego druga strona Kareta osobista Marysieńki Karety paradne Kareta osobista króla Jana III Sobieskiego Kareta osobista króla Jana III Sobieskiego – z drugiej strony Kufry podróżne oraz przenośna toaleta Królewska para Portret elektora bawarskiego i Teresy Kunegundy Sobieskiej ok. XVIII w.
Wystawa czasowa – „Polskie Motocykle okresu Międzywojennego” [Prezentowana do 30.09.2017 ]
Muzeum Zamkowe w Pszczynie, Muzeum Motocykli Rdzawe Diamenty w Ustroniu oraz Klub Miłośników Pojazdów Zabytkowych Łaziska Górne zorganizowało wystawę czasową dla wszystkich miłośników motoryzacji w Stajniach Książęcych. Ekspozycja przedstawia ostatnie z zachowanych polskich motocykli wyprodukowanych w latach 1918-1939. Unikatowa wystawa przedstawia takie „maszyny” jak: Niemen 100 DV, Perkun P100, SHL 3KM, WUL-GUM, Tornedo, Royal-Star, Oświęcim-Praga 350 BSC, Śmigły 100, Sokół 600 RT. Dodatkowo w kolekcji pszczyńskiej znajduje się motocykl D-Rad R 0/4 ( patrz galeria powyżej wystawa stała) zakupiony został przez Muzeum Zamkowe w 2011 roku. Prawdopodobnie był własnością zarządu Lasów Księcia Pszczyńskiego, używany przez pszczyńskich pracowników służby leśnej.
Motocykl „MOJ” dwie rury wydechowa Motocykl „Niemen 100 DV” 1939r. Motocykl „Podkowa 98” 1939r. Motocykl „Perkun 100” 1937r. Motocykl „SHL3KM” 1938r. Motocykl „WUL-GUM” lata 30-te XX w. Motocykl „Tomedo” Motocykl „Rojal-Star” lata 30-te XX w. Motocyk „Sokół RT”