Na szlaku Orlich Gniazd Zamek Lipowiec a w zasadzie jego ruiny, leżą w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej we wsi Babice w województwie małopolskim, w powiecie chrzanowskim. Warownia należy do systemu tzw. „Orlich Gniazd”. Położony jest na wzgórzu o wysokości 362 metrów, który jest częścią Grzbietu Tenczyńskiego. Zbudowany został przez Biskupów Krakowskich w XIII wieku. Choć budowla od XIX wieku jest w ruinie, w tej chwili mury są zabezpieczone i udostępnione do zwiedzania – jako forma trwałej ruiny. W zamku zobaczyć można kilkanaście pomieszczeń na trzech piętrach. Na parterze w jednym z pomieszczeń możemy zobaczyć studnię zamkową, w tej chwili głęboka na 25 metrów, kiedyś 50 metrów, pomieszczenie wozowni i skarbiec. Na I piętrze Zamku, zobaczymy ruiny kaplicy, pomieszczenia cel więziennych, w których od początku istnienia warowni, aż do końca XVIII wieku więziono duchownych. Natomiast w części frontowej również na pierwszym piętrze, w pomieszczeniach mieszkalnych znajduje się niewielka stała ekspozycja pokazująca historię zamku. Zgromadzono tu stare zdjęcia i grafiki oraz kolekcję różnych przedmiotów znalezionych w czasie prac archeologiczno-wykopaliskowych. Charakterystyczną częścią zamku widoczną już z drogi jest wysoka na 28 metrów zbudowana z białego kamienia wieża, obecnie do połowy ukryta w murach skrzydła południowo-wschodniego. Obecnie udostępniona do zwiedzania z możliwością wejścia na jej szczyt, gdzie znajduje się taras widokowy. Z zamkowej wieży rozciąga się piękny widok na okolice Zator i Oświęcim, a przy ładnej pogodzie zobaczyć można Beskidy: Żywiecki, Śląski i Mały.
Informacja: kalendarz imprez, bieżące aktualności, imprezy plenerowe, wystawy, cenniki, godziny otwarcia [www.mnpe.pl]
Popularne w tej chwili...
Ciekawostka: Z historii starej – 17 sierpnia 1683 roku Jan III Sobieski idąc na odsiecz wiedeńską, zatrzymał się w zamku i być może w nim nocował. Z historii nowej – 27-28 kwietnia 1943 roku rotmistrz Witold Pilecki po udanej ucieczce z obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu spędził noc w okolicy Zamku Lipowiec.
Historia zamku Lipowiec
Po lewej: Po prawej:
Gród jaki tu istniał prawdopodobnie na długo przed zamkiem, został przebudowany na drewniany zameczek z inicjatywy Konrada Mazowieckiego. Poważniejszego znaczenia obronnego nabrał po zdobyciu władzy przez Bolesława Wstydliwego, który w 1243 roku polecił biskupowi Prandocie wznieść tu strażnicę w celu ochrony granicy państwa. Teren na którym został wzniesiony obecny zamek należał przed pierwszą połową XIII wieku do rodu Małopolskich – Gryfitów. Około 1242 roku kasztelan krakowski Klemens Ruszczy – Gryfita odsprzedał go biskupowi Prandocie. W ten sposób wzgórze lipowieckie przeszło na własność biskupstwa krakowskiego. Zamek stał się silnym punktem obronnym, który kontrolował jednocześnie szlak handlowy z Krakowa na Śląsk.
Rekonstrukcja celi w której więzieni byli przeważnie duchowni, lub głosiciele i zwolennicy ruchu reformacji.
Na przełomie XIII i XIV wieku zamek Lipowiec odegrał ważną rolę w czasie walk prowadzonych przez ówczesnego księcia krakowskiego Władysława Łokietka, z biskupem krakowskim Janem Muskatą zwolennikiem czeskiej dynastii na tronie polskim. Po opanowaniu przez Łokietka większości zamków na Ziemi Krakowskiej którymi zarządzał Muskata, biskup schronił się do Lipowa. Tu bronił się przez długie lata. Z Lipowca zarządzał i robił najazdy na zwolenników Łokietka. Po ustaniu walk zamek nadal pozostał własnością biskupstwa krakowskiego.
W XV wieku zamek był kilkakrotnie poddawany różnym rozbudowom, przebudowom i remontom, w zależności do celów, jakim miał służyć. Zwłaszcza w XV wieku obiekt znacznie się powiększył, poprzez rozbudowę jego korpusu, zbliżając się w swym obrysie do obecnego wyglądu z dominującą nad całością wieżą, już połączoną z resztą zamku, będąc zabudowaną w południowo-wschodnim narożu, powiększoną i przebudowaną z myślą o zastosowaniu artylerii. Modernizację tą należy wiązać z walkami husyckimi jakie toczyły się w tym czasie na tych terenach. Graniczne położenie Lipowca odegrało istotną rolę w toczących się walkach. W tym okresie obok funkcji strategicznych warownia również pełniła rolę więzienia i to bardzo dobrego więzienia, ponieważ zanotowano tylko jeden przypadek udanej ucieczki. Więzieni tu byli bracia Franciszkanie za zabójstwo prowincjała Fontyna. Obok duchownych przebywali tu również jak skazani głosiciele i zwolennicy ruchu reformacji szerzącego się w pierwszej połowie XVI wieku. Uwięziony tu zostaje m. in. głosiciel reformacji Franciszek Stanker, wybitny wykładowca hebrajskiego na Akademii Krakowskiej i to właśnie on, jako jedyny przy pomocy zwolenników i przyjaciół uciekł z więzienia (podobno pomogła mu zakochana córka dozorcy więziennego). Z okresem reformacji należy wiązać częściową przebudowę zamku, która zwiększyła ilość pomieszczeń przeznaczonych na cele.
Wystawa historyczna w pomieszczeniach zamku, przedstawiająca dzieje Zamku Lipowiec na przestrzeni wieków XIII-XX.
Wiek XVII nie był dla zamku zbyt łaskawy. W 1629 roku zniszczeniu uległy w wyniku pożaru zamku znaczna część drewnianych zabudowań pożar dotknął głównie górną część zamku. W latach 40-tych XVII wieku poprawiono mury obronne, wprowadzono nowy element obronny w postaci zachowanego do dziś bastionu, broniącego dostępu na teren przedzamcza od strony wjazdu. Pomimo prób modernizacji systemu obronnego, średniowieczny zamek okazał się za słaby aby stawić opór Szwedom, którego zajęli w 1655 roku, przeznaczając go na kwaterę dla gubernatora Krakowa, generała Paula Wirtza. Po upadku całego kraju w czasie „Potopu Szwedzkiego” rozproszone oddziały polskie rozpoczęły „wojnę szarpaną” z wojskami szwedzkimi. Jedna z tych potyczek miała miejsce pod zamkiem Lipowiec. Stoczył ją rotmistrz Kacper Kasprzycki, dowodzący przez siebie oddziałem piechoty chłopskiej. W lecie 1657 roku Szwedzi ustępują z Lipowca paląc go. Od tego czasu postępuje upadek warowni. Zdewastowany i zaniedbany obiekt popada w ruinę, trwa to do lat 30-tych XVIII wieku. Odbudowy podjął się w roku 1732 biskup Konstanty Szaniawski, w 1754 roku ukończył ją biskup Andrzej Załuski. Zamek nie miał już znaczenia nadgranicznego, jak również militarnego, znów zaczął pełnić rolę więzienia, tym razem jednak już nie tak rygorystycznego.
Ciekawostka: Według niektórych historyków straty poniesione przez Rzeczpospolitą w potopie szwedzkim są znacznie większe niż straty Rzeczypospolitej w II wojnie światowej. Szwedzi wycofując się z zajmowanych Pałaców i Zamków mordowali szlachtę, wywozili wszelkie kosztowności, plądrowali, w bestialski sposób niszczyli i palili polskie dobra.
Skutki wojny „Potop Szwedzki” przypis Wikipedia zobacz…
Wejście do zamku Przedzamcze Baszta Dziedziniec Studnia w zamku Wozownia Skarbiec Kaplica Wystawa historyczna – dzieje zamku
VIDEO
Zamek Lipowiec z lotu ptaka [ www.polskazdrona.pl ]
Kliknij w wybrany punk na mapie, a zobaczysz link do konkretnego opisu zamku.
Szlak turystyczny nazywany Orlimi Gniazdami, przebiega przez województwa małopolskie i śląskie. Rozpoczyna bieg w Krakowie, kończy w Częstochowie. Król Kazimierz III Wielki podjął się zadania stworzenia systemu obronnego zabezpieczającego granice Rzeczypospolitej i szlaków handlowych, czego dowodem są owe pozostałości zamków i warowni. Co najmniej kilkanaście twierdz powstało właśnie na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Szlak ma długość ok. 163,9 km. Nazwę swą zawdzięcza leżącym na jego trasie ruinom zamków i warowni, ze względu na ich usytuowanie na skałach dochodzących nawet do 30 metrów wysokości. Niestety, dziś większość tych wspaniałych budowli możemy oglądać tylko jako ruiny. Na szczęście w ostatnim czasie ponowione zostały próby rekonstrukcji tych historycznych budowli i zostały odbudowane z ruin, chodzi o zamki w Bobolicach i Korzkwi.
Odległości od zamku „Lipowiec” do poszczególnych miejsc
Rudno – Ruiny Zamku Tenczyn 15,5 km
Rabsztyn – Ruiny Zamku Rycerskiego w Rabsztynie – 36 km
Ojców – Ruiny Zamku Królewskiego na Złotej Górze w Ojcowie – 46 km
Korzkiew – Zamek Rycerski w Korzkwi (odrestaurowany) – 46,5 km
Pieskowa Skała – Zamek Królewski w Pieskowej Skale – 48 km
Bydlin – Ruiny Zamku Rycerskiego w Bydlinie – 50 km
Ogrodzieniec – Ruiny Zamku Rycerskiego w Ogrodzieńcu – 57,5 km
Pilica – Ruiny Zamku Rycerskiego w Pilicy – 58 km
Smoleń – Ruiny Zamku Rycerskiego w Smoleniu – 59 km
Morsko – Ruiny Zamku Bakowiec 71 km
Bobolice – Zamek Rycerski w Bobolicach (odrestaurowany) 78 km
Mirów – Ruiny Zamku Rycerskiego koło Mirowa 77 km
Ostrężnik – Pozostałości Zamku królewskiego (kompletna ruina prawie nic nie ma) 89 km
Olsztyn – Ruiny Zamku Królewskiego w Olsztynie 112 km Poza nimi istniały również inne zamki wchodzące w skład umocnień granicznych, ale wznoszące się poza terenami pasa skalnego Jury Krakowsko-Częstochowskiej są to: Zamek w Dankowie (nieistniejące ruiny twierdzy bastionowej z XVII wieku ), Ruiny Zameku w Lelowie – zbudowany w stylu gotyckim (został rozebrany w latach 1804-1805, obecnie w tym miejscu znajduje się cmentarz ), Ruiny Zamku w Koziegłowach (rozebrany w latach 60-tych ), Ruiny Zamku w Siewierzu Królewski Zamek Będziński
