Miasto Ustroń w Beskidzie Śląskim

W skrócie - Spis treści, Informacje Pokaż

Mural na Bibliotece Miejskiej w Ustroniu – Jeden z największych murali w Polsce.

Ustroń należy do najpiękniejszych miast w Beskidzie Śląskim. Położony jest w dolinie rzeki Wisły, u stóp Czantorii Wielkiej i Małej, Równicy i Lipowskiego Gronia. Historycznie leży na Śląsku Cieszyńskim. Ustroń to blisko piętnasto-tysięczne miasto, inwestycje lat 60-tych i 70-tych XX wieku uczyniły go dziś jednym z najważniejszych ośrodków turystyczno-wypoczynkowych i jako jedyne posiada status uzdrowiska, gdzie leczy się choroby ortopedyczno-urazowe, reumatyczne, układu nerwowego, dróg oddechowych i serca. Oprócz uzdrowiska (wody mineralne, kąpiele borowinowe, klimat) Ustroń jest też punktem wypadowym dla turystów w góry oraz ośrodkiem narciarskim, gdzie działają 3 większe ośrodki narciarskie, każdy dysponujący przynajmniej jednym wyciągiem krzesełkowym. Są to ośrodki o nazwach: Kolej Linowa Czantoria (wyciąg krzesełkowy na Czantorię), Kolej Linowa Palenica i ośrodek Poniwiec na Małej Czantorii. Miasto nie posiada wybitnych zabytków, ale godnych uwagi dla odwiedzających jest kilka obiektów i miejsc m.in. Muzeum Ustrońskie, Mural na bibliotece Miejskiej, kościół ewangelicki pw. Apostoła Jakuba Starszego, kościół św. Klemensa, Muzeum Regionalne Stara Zagroda, Prywatne Muzeum Zabytkowych Motocykli. Przez miasto przechodzą trasy rowerowe; Wiślana Trasa Rowerowa (w przyszłości ma liczyć ok. 1200 km i łączyć Beskidy z Gdańskiem), Szlak rowerowy Greenways Kraków – Morawy – Wiedeń – (międzynarodowy szlak dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego tworzony w oparciu o sieć tras rowerowych, pieszych, wodnych, konnych oraz edukacyjnych ścieżek tematycznych) oraz zielona trasa rowerowa nr 13 – Ustroń – Jastrzębie-Zdrój – Rybnik (82 km).
W jednym zdaniu Ustroń można określić jako idealne miejsce zarówno do aktywnego wypoczynku, jak i do podreperowania swojego zdrowia i co ważne nie jest takie tłoczne jak inne uzdrowiska Polski.

Czy wiesz że… Ustroń posiada Piramidy? Są nimi hotele, domy wczasowe i sanatoria położone w dzielnicy Zawodzie, stały się one symbolem i wizytówką miasta. Powstały w czasach PRL-u jest ich 15, wszystkie położone na zboczu góry Równica.

Budynek Ratusza, wybudowany pod koniec XIX w.

Ratusz

Na rynku

Biblioteka publiczna

Mural na bibliotece

Muzeum regionalne – Stara Zagroda

Kościół św. Klemensa

Wisła

Panorama Ustronia

Budynek jednej z wielu piramid na zboczu Równicy

Słynne ustrońske piramidy na zboczu Równicy

Galeria – Ustronia

Trochę historii

Ustroń jest jedną z najstarszych osad Śląska Cieszyńskiego, a pierwsze wzmianki o nim pochodzą z 1305 roku. Pierwsi mieszkańcy Ustronia byli polskiego pochodzenia; przybyli z innych wsi położonych na Śląsku Cieszyńskim, a inicjatorem założenia wsi był książę Mieszko cieszyński, tak więc początkowo była to wieś książęca należąca do Piastów Śląskich. W połowie XV wieku książęta cieszyńscy przekazali część Ustronia (zwaną później Dolnym Ustroniem) szlachcicowi Mikołajowi Klochowi I. Część zwana Górnym Ustroniem pozostała własnością Piastów cieszyńskich. W latach 70-tych XVI wieku Klochowie popadli w spór graniczny z książętami cieszyńskimi. Zakończył się on w 1615 roku, kiedy książę Adam Wacław zezwolił na usypanie kopców, rozgraniczających ustroński majątek Klochów od gruntów książęcych w górze doliny Wisły, na których powstała później Wisła. Ostatni właściciel Ustronia z rodu Klochów był Marcin Kloch II, który został zamordowany w 1621 roku przez bandę zbójców, grasującą na terenie Księstwa Cieszyńskiego. Od 1653 roku Ustroń jaki i zresztą całe Księstwo Cieszyńskie należało już do dynastii Habsburgów.

Herb Albrechta Kazimierza (1738-1822) księcia sasko-cieszyńskiego, królewicza Polski i Litwy, syna króla polskiego Augusta III, twórcy przemysłu hutniczego na Śląsku Cieszyńskim.

W czasach kontrreformacji (XVI – XVII wiek) Ustroń należał do parafii rzymskokatolickiej w Goleszowie. Ewangelicy nie mieli własnego kościoła ludność tego wyznania chroniła się w okolicznych górach przed prześladowaniami. Pozostałością z tamtych lat jest kamienny ołtarz usytuowany w lesie na stoku Równicy. W miejscu tym odbywały się nabożeństwa.
Do lat 70-tych XVIII wieku Ustroń był osadą pastersko-rolniczą, dopiero ponad 100 lat od czasu przejęcia tych ziem przez Habsburgów odkryto tu złoża rudy żelaza, dzięki czemu w 1772 roku uruchomiono hutę, kuźnię, odlewnię oraz walcownię. Osada z pastersko-rolniczej stała się dużym ośrodkiem hutnictwa żelaza i przemysłu maszynowego. Rozwój hutnictwa w Ustroniu ściśle wiąże się z jego dzisiejszym charakterem uzdrowiskowym. Kiedy hutnicy zauważyli, że kąpiele w wodzie ogrzanej płynnym żużlem wielkopiecowym łagodzą dolegliwości reumatyczne, na polecenie arcyksięcia Alberta w 1804 roku wybudowano specjalną łaźnię. W XIX wieku odkryto w okolicach Ustronia pokłady borowiny i źródło wód żelazistych. W związku z tym, w roku 1901, powstał Zakład Kąpieli Borowinowych, w którym zaczęto przeprowadzać zabiegi lecznicze. W latach 20-tych i 30-tych XX wieku Ustroń bardzo się zmienił. Uregulowano brzegi Wisły, dokonano elektryfikacji wsi, powstały korty tenisowe, oddano do użytku basen kąpielowy, zadbano o parki i ścieżki spacerowe. Ustroń w 1967 roku, już jako miasto otrzymało status uzdrowiska. Wybudowano liczne sanatoria i domy uzdrowiskowe, które do dziś przyjmują rzesze kuracjuszy w Polski i zagranicy.

Ciekawostka: W połowie 1683 roku w rejonie Ustronia Jan III Sobieski prowadził wojsko królewskie pod Wiedeń. Na pamiątkę tego przemarszu posadzony został dąb, rośnie w dolnym Ustroniu przy ul. Ignacego Daszyńskiego. W 1954 roku drzewo zostało ustanowione zabytkiem przyrody przez Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody.

Kalendarium

1305 – Pierwsza udokumentowana wzmianka o Ustroniu w księdze uposażeń biskupów wrocławskich – osada była własnością książąt cieszyńskich.
1335 – Miejscowość wymieniona w pierwszym spisie osad śląskich.
1444 – Wzniesienie pierwszego kościoła na obecnym cmentarzu katolickim.
1654 – Włączenie miejscowości wraz z całym Księstwem Cieszyńskim do posiadłości Habsburgów.
1692 – Obszar Ustronia wynosi 4460 ha, a zabudowań jest 68.

Pierwszy herb Ustronia pojawił się, podobnie jak w przypadku wielu innych miejscowości Śląska Cieszyńskiego, na początku XVIII w. W 1702 roku.

1754 – Pierwsza wzmianka o pobycie kuracjuszy w Ustroniu.
1772 – Początek hutnictwa w tej miejscowości, a jego założycielem był książę Albrecht syn króla polskiego Augusta III.
1785 – Zakończenie budowy drewnianego kościoła ewangelickiego.
1788 – Poświęcenie murowanego kościoła katolickiego św. Klemensa.
1800 – Ustroń liczy 1675 mieszkańców – posiada 204 budynki.
1802 – Uruchomiono Hotel Kuracyjny, zbudowany na polecenie księcia Albrechta. Od tego czasu Ustroń traktowany jest jako uzdrowisko.
1837 – Połączenie wiosek Ustronia Dolnego i Górnego.
1838 – Poświęcenie kościoła ewangelicko-augsburskiego
1861 – Powstanie pierwszego ustrońskiego samorządu – Wydziału Gminy.
1882 – Zaliczenie Ustronia do uzdrowisk austriackich.
1894 – Oddanie do użytku ratusza.
1900 – Ustroń liczy 4658 mieszkańców, w tym 4260 Polaków (91,5 %), Czechów 34 osoby (0,7 %), Niemców 364 osoby (7,8 %).
1918 – Powrót Ustronia do Polski.
1934 – Ukończenie budowy asfaltowej drogi na Równicę.
1939 – 2 września Ustroń zostaje zajęty przez armię niemiecką
1945 – Wyzwolenie miejscowości z pod okupacji hitlerowskiej.
1956 – Uzyskanie praw miejskich
1961 – Rozpoczęcie budowy bazy wypoczynkowej w Jaszowcu.
1967 – Ponowne zaliczenie Ustronia do miejscowości uzdrowiskowych. Uruchomienie wyciągu krzesełkowego na Czantorie.
1972 – Uzyskanie statusu uzdrowiska.
1986 – Otwarcie Szpitala Uzdrowiskowego. Powstanie Muzeum Hutnictwa i Kuźnictwa.
1994 – Wykonanie odwiertów solankowych.
2005 – Uroczyste obchody 700-lecia miejscowości
2008 – Zamknięto największy miejscowy zakład „Kuźnia Ustroń” po 236 latach działalności. Otwarcie rynku jako Salonu Miasta.

Muzeum ustrońskie na terenie Huty „Klemens”

Muzeum Ustrońskie [ ul. Hutnicza 3 ] im. Jana Jarockiego (były dyrektor fabryki) zostało utworzone w 1986 roku w zabytkowym budynku dyrekcji dawnej huty „Klemens” z lat 1772-1897. Ekspozycje poświęcone są historii miejscowego kuźnictwa i hutnictwa. Ponadto muzeum w cenie biletu zaprasza do odwiedzenia skansenu przemysłowego znajdującego się tuż obok budynku. W muzeum gromadzone są również informacje i przedmioty dotyczące miejscowych tradycji związane z kulturą regionu.
Budynek Muzeum pochodzi z ok. 1800 roku, należy do najstarszych murowanych obiektów Ustronia. Powstał na przeciw Huty „Klemens”. W 1844 roku w obiekcie dobudowano piętro oraz dwa pomieszczenia od strony zachodniej, dziś sale wystaw czasowych. Po likwidacji Wielkiego Pieca oraz Odlewni, obiekt przestał spełniać rolę siedziby dyrekcji, zaadaptowano go na mieszkania dla pracowników ustrońskiej kuźni, która funkcjonowała jako Fabryka Śrub i Wyrobów Kutych. Gmach pełnił funkcję mieszkalne do 1969 roku.
Zwiedzanie rozpoczynamy od pierwszego piętra, gdzie znajduje się kalendarium historii Ustronia, zobaczymy również stare widoki miejscowości oraz gabloty z sylwetkami zasłużonych dla Ustronia ludzi. W kolejnym pomieszczeniu znajduje się wystawa poświęcona ustrońskiemu hutnictwu, odlewnictwu i kuźnictwu. Obejrzeć można krótki film o dziejach ustrońskiego przemysłu.
Po obejrzeniu wystaw na piętrze schodzimy na parter, gdzie znajdują się sale wystaw czasowych oraz wystawa etnograficzna, na której prezentowane są stroje ludowe, noszone w Ustroniu. Ponadto zobaczymy również małe dzieła sztuki, hafty i koronki, które wykonywały ustronianki od początku XIX wieku do lat 30-tych XX wieku. W dalszej części wystawy poznajemy życie codzienne w dawnym Ustroniu, czyli szereg ciekawych eksponatów związanych z kąpielą oraz higieną, unikatowe pralki i sprzęty służące do prania i prasowania oraz kącik kuchenny; naczynia i przedmioty codziennego użytku. W pomieszczeniu znajduje się również wystawa nazwana „W kręgu dzieciństwa” poświęcona jest dzieciom, prezentuje dawne zabawki, gry, książeczki, przybory szkolne, ubranka. Kolejną ciekawostką, o której warto wspomnieć jest obraz „Wesele” namalowany przez Ludwika Konarzewskiego 18m2 (9x2m) największe płótno na Podbeskidziu przedstawia uroczystość zaślubin w Trójwsi Beskidzkiej. To tyle co zobaczymy w środku, jak już w/w w cenie biletu mamy jeszcze do zwiedzenia skansen. Zobaczymy w nim wystawę dawnych sprzętów rolniczych „Od orki do dożynek, rekonstrukcję kuźni wiejskiej, krzyże cmentarne, wykonane w XIX wieku w ustrońskiej odlewni „Elżbieta” oraz młoty sprężynowe i unikatowy młot napędzany siłą wody. Przed skansenem ogromne wrażenie robią gigantyczne zabytkowe młoty i prasy z ustrońskiej Kuźni.

Muzeum otwarte jest przez cały rok, 7 dni w tygodniu. Więcej o muzeum, wystawach czasowych, aktualności, kalendarz imprez, itp. [www.muzeum.ustron.pl]

Wejście do muzeum

W skansenie – młoty i prasy z ustrońskiej kuźni

W skansenie

W skansenie – krzyże cmentarne wykonane w odlewni „Elżbieta”

W skansenie – wystawa dawnych sprzętów rolniczych

Sala wystaw czasowych

W sali wystaw czasowych

Pierwsze piętro

Wystawa poświęcona hutnictwu i odlewnictwu

Makieta huty

Obra przedstawiający uroczystość zaślubin w Trójwsi Beskidzkiej

Wystawa „W Kręgu Dzieciństwa”

Wystawa – Życie codzienne mieszkańców Ustronia

Galeria – Muzeum ustrońskie na terenie Huty „Klemens”

Co jeszcze warto zobaczyć

Ratusz
Został wybudowany w 1894 roku przy placu targowym, czyli dzisiejszym rynku, w miejscu starej drewnianej chałupy, w której mieściła się gospoda. Obiekt nawiązuje do stylu eklektycznego, neorenesansowego, wzniesiony został na planie prostokąta. Po pożarze ratusza, co miało miejsce 6 grudnia 1964 roku, w 1968 dobudowano drugie piętro, spłaszczono dach i nadbudowano wieżę, przywracając jej pierwotny kształt. W 2005 roku z okazji jubileuszu 700-lecia Ustronia ratusz został odnowiony.

Ratusz

Kościół Rzymskokatolicki pw. Św. Klemensa [ul. Daszyńskiego 15]
Kościół znajduje się w centrum miasta poświęcono go w 1788 roku, ale pierwsze wzmianki o parafii pochodzą z XV wieku. Początkowo był to budynek drewniany, później został przebudowany, a jego obecny wygląd jest wynikiem licznych remontów i renowacji. Zabytkowe jest jego wyposażenie. W ołtarzu głównym znajduje się z XIX wieku obraz Św. Klemensa. Przed wejściem na cokołach znajdują się dwie Rokokowe rzeźby z XVIII wieku przedstawiające św. Józefa z Dzieciątkiem oraz św. Jana Nepomucena. Zabytkowy jest również przylegający do kościoła od północy dawny sierociniec, zbudowany z kamienia i cegły w stylu późnobarokowym z ok. 1740 roku.

Kościół Ewangelicko-Augsburski Apostoła Jakuba Starszego [pl. ks. Kotschego 4]
Największy obiekt sakralny w Ustroniu. Zbudowany w okresie 1835-1838, z wieżą wzniesioną w latach 1856-1857, murowany z kamienia i cegły, bez wyraźnych cech stylowych. Pierwszy drewniany kościół powstał w tym miejscu już w 1785 roku. Wewnątrz na szczególną uwagę zasługują; rokokowa ambona z przełomu wieków XVIII i XIX, obraz „Ostatnia Wieczerza” z początku XIX wieku. W bezpośrednim sąsiedztwie kościoła, na placu ks. Kotschego, otoczonym zabytkowym parkiem, znajduje się stara plebania, pochodząca z przełomu XVIII i XIX wieku oraz dawna szkoła ewangelicka z 1827 roku.

Mural – Miejska Biblioteka Publiczna [ul. Rynek 4]
Znajduje się w pobliżu rynku. Jest jednym z największych murali w Polsce. Wykonano go w 2011 roku na elewacji Miejskiej Biblioteki Publicznej, ma 500 m2 powierzchni i zajmuje 7 ścian budynku. Przez kilka tygodni pracowało nad nim sześcioro artystów z całej Polski. Na największej ścianie znajduje się kopia biblioteki w Dublinie, z jej łukowatym sklepieniem i wysokimi na kilka metrów regałami z książkami. Obraz na ścianach dostawionego budynku nawiązuje do wnętrz biblioteki w Edynburgu. Na pozostałych ścianach zostały odtworzone przedwojenne fotografie charakterystycznych miejsc starego Ustronia np. ratusza czy szałasu pod Czantorią.

Miejska Biblioteka Publiczna

Zawodzie i ustrońskie Piramidy
Uzdrowiskowa część miasta, można do niej dojść kierując się w górę za mostem na Wiśle, idąc od strony rynku ul. M. Grażyńskiego. Z daleka widać sanatoria, hotele i obiekty wczasowe w kształcie piramid – symbol Ustronia. Piramidy zaczęły powstawać w latach 60-tych w czasach PRL-u. Wszystkich hoteli piramid jest 15 położone są na zboczu góry Równica. Wznoszenie obiektów rozpoczęto w 1967 roku, a ostatnie zostały oddane do użytku w późnych latach 80-tych. Nad całą okolicą góruje budynek sanatorium „Równica”, w którym znajduje się ponad 800 miejsc noclegowych, gabinety lekarskie i zabiegowe.

Dąb Sobieskiego [ul. Daszyńskiego 54]
Pomnik Przyrody – według legendy dąb zasadzili mieszkańcy Ustronia na pamiątkę przejścia oddziałów króla Jana Sobieskiego w drodze na Wiedeń. Wysokość drzewa 30 metrów, obwód 6,45 metrów.

Kamienny ołtarz na Równicy z XVII wieku
W połowie XVI wieku większość mieszkańców Śląska Cieszyńskiego była ewangelikami. Wolność religijna zakończyła się, gdy władzę na tym terenie przejęli Habsburgowie. Panującym wyznaniem stała się znów religia rzymsko-katolicka. Z tego powodu lata 1654-1709 to daty, które bardzo źle zapisały się w pamięci wyznawców luteranizmu na Śląsku Cieszyńskim. Kościoły ewangelickie zostały skonfiskowane, a ich wyznawcy mogli się spotykać w lasach na zboczach gór, w tajnych nabożeństwach. Przykładem tego jest kamienny ołtarz na Równicy, znajduje się przy czerwonym szlaku turystycznym prowadzącym z centrum Ustronia na Równicę. Corocznie w pierwszy czwartek po dniu Trójcy Świętej odbywają się nabożeństwa na pamiątkę tamtych wydarzeń.

Muzeum Regionalne Stara Zagroda [ul. Ogrodowa 1]
Muzeum w tradycyjnej góralskiej chacie zlokalizowane jest przy rynku od strony północnej. Otwarte tylko w okresie letnim. Oprócz wystawy stałej o tematyce etnograficznej, prezentowane są inne ekspozycje czasowe. Do budowy wykorzystano elementy chałupy, usytuowanej w tym miejscu od 1768 roku. Obiekt jest wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego.

Muzeum Zabytkowych Motocykli – Rdzawe Diamenty [ul. Partyzantów 1]
W muzeum zgromadzono około 100 motocykli głównie z lat 1910-1945 z których tylko część jest w pełni odrestaurowana. Świetne miejsce dla ludzi którzy lubią stare motocykle. Latem 2017 miałem okazję zobaczyć część kolekcji na wystawie czasowej, w stajniach książęcych zamku pszczyńskiego, która prezentowana była przez Muzeum Motocykli Rdzawe Diamenty z Ustronia oraz Klub Miłośników Pojazdów Zabytkowych Łaziska Górne. Ekspozycja przedstawiała ostatnie z zachowanych polskich motocykli wyprodukowanych w latach 1918-1939. Zdjęcia z wystawy można zobaczyć tutaj.

Muzeum czynne po uprzednim kontakcie telefonicznym 605 356 315

Grzegorz R.

#TuiTamINFO to ktoś, kto ostatnio ma dużo czasu i zwykle udaje Mu się gdzieś "uciec" bliżej lub dalej. Oczywiście stara się mieć ze sobą aparat. Kiedy nie podróżuje to prawdopodobnie delektuje się ciszą domowego spokoju lub odkrywam najgłębsze sekrety najnowszych urządzeń technologicznych.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ Anuluj odpowiedź

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Ponieważ podróżowanie stało się dla Mnie łatwiejsze, a ostatnio mam trochę więcej czasu, to zwykle udaje mi się gdzieś „uciec” kilka razy w roku, bliżej lub dalej. Oczywiście staram się mieć ze sobą aparat. Fotografia nie jest moim sposobem na życie, to raczej amatorska pasja i według mnie, może być sposobem komunikowania się z innymi. Myślę, że większość amatorów robi to z tych samych powodów, dla radości tworzenia, miłości do podróży i fotografii. Dołożyłem wszelkich starań, aby treść była jak najbardziej zgodna z rzeczywistością, wykorzystując do tego celu, przewodniki, informatory, biuletyny, książki historyczne, archiwa, biblioteki internetowe itp. Będę wdzięczny za wskazówki dotyczące błędów i nieaktualnych informacji. Wszelkie uwagi są dla mnie bardzo cenne i mile widziane, dzięki nim będę mógł dokonać jak najszybciej korekt w opisach.