Trzy gminy, które warto odwiedzić podczas wizyty w jednym z najpiękniejszych zakątków Jury Krakowsko-Częstochowskiej to Janów , Niegowa i Żarki . Te trzy jurajskie gminy położone w północnej części województwa śląskiego postawiły na turystyczne partnerstwo. Liderem projektu była gmina Żarki, w efekcie wspólnych działań wybudowano 22 km tras asfaltowych, powstały ścieżki przyrodniczo-dydaktyczne, liczne szlaki piesze i rowerowe. To tutaj można podróżować tzw. Szlakiem Orlich Gniazd, gdzie zobaczymy m.in. zamki w Mirowie , Bobolicach i Ostrężniku . Dodatkowo do najcenniejszych miejsc, które warto odwiedzić zaliczyć trzeba miejscowość Złoty Potok w gminie Janów , a w niej jak podają przewodniki najstarszą pstrągarnię w Europie, zespół pałacowo-parkowy na terenie którego, znajduje się Dworek Zygmunta Krasińskiego (obecnie Muzeum Regionalne im. Zygmunta Krasińskiego) oraz obok dworku niestety nie udostępniony do zwiedzania pałac Raczyńskich . Odwiedzając gminę Żarki , a konkretnie najstarszą dzielnicę Leśniów zwiedzimy Sanktuarium Matki Bożej Leśniowskiej , zespół zabytkowych stodół z drugiej połowy XIX i początku XX wieku oraz położone około 500 metrów od Sanktuarium – Muzeum Dawnych Rzemiosł „Stary Młyn” . Oprócz zwiedzania w/w miejsc w sezonie wiosennym i letnim w gminach: Janów, Niegowa i Żarki organizowanych jest szereg imprez plenerowych m.in. Wielkie kino pod gwiazdami czyli „Jurajskie Lato Filmowe ” organizowane w połowie lipca w Złotym Potoku. Przez trzy dni na dużym, szesnasto-metrowym ekranie, wyświetlanych jest kilkanaście hitów kinowych. Kolejna ciekawa impreza to „Święto Pstrąga ” organizowane na przełom lipca i sierpnia. Podczas tej dwudniowej imprezy organizowane są zawody wędkarskie, konkurs w płukaniu złota, pokazy sprawnościowe, turnieje sportowe, rajdy piesze i konne oraz występy muzyczne.
Popularne w tej chwili...
Więcej szczegółów można znaleźć na stronach internetowych i w przewodnikach. Żarki – www.umigzarki.pl – przewodnik turystyczny pdf *** Janów – www.janow.pl/ – przewodniki turystyczne pdf *** Niegowa – www.niegowa.pl
Gmina Janów
Gmina Janów położona jest w województwie śląskim (powiat częstochowski). Zajmuje płn.-wsch. część Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Stąd do Częstochowy mamy 20 km, a do Krakowa 90 km. Nazwa Janowa, który powstał 1670 roku pochodzi od imienia jego założyciela Jana Aleksandra Koniecpolskiego. Natomiast herb gminy nawiązuje do herbu szlacheckiego Koniecpolskich. Na błękitnej tarczy przedstawia on srebrną podkowę zwróconą w dół, ze złotym Krzyżem Kawalerskim na szczycie. Wróćmy jednak do wcześniejszych czasów, bo warto przywołać kilka ważniejszych dat i nazwisk, które miały wpływ na historię tego miejsca.
Czy wiesz że… Gmina Janów ma największą liczbę rezerwatów przyrody w woj. śląskim ?
Z kart historii i nie tylko… Pierwsi ludzie w dolinie Wiercicy pojawili się ok. 80 tys. lat p.n.e. Ich kamienne narzędzia zostały odnalezione w Grocie Niedźwiedziej na terenie Złotego Potoku . Jak wskazują najnowsze badania początki Potoku sięgają wczesnego średniowiecza (XII w.). Jego założycielami byli rycerze herbu Szreniawa, przybyli na te ziemie z doliny rzeki Szreniawy, będącej lewym dopływem Wisły. To oni zapewne w XIII wieku wznieśli i uposażyli miejscowy kościół św. Jana Chrzciciela . Później od nazwy miejscowości przyjęli nazwisko Potockich. W II połowie XIV wieku Potoccy wznieśli na obszarze dóbr murowaną wieżę obronno-mieszkalną. Potok należał do rodowego majątku Potockich do drugiej połowy XVI wieku, stając się następnie własnością Jana Silnickiego herbu Doliwa. W 1625 roku majątek sprzedano hetmanowi polnemu koronnemu Stanisławowi Koniecpolskiemu i to właśnie on założył w 1670 roku w/w miejscowość Janów, która 20 lat później uzyskała prawa miejskie. W kolejnym stuleciu i na początku XIX wieku miejscowość Złoty Potok, która dziś należy do Gminy Janów wielokrotnie zmieniał właścicieli. W 1851 roku zadłużone dobra kupił dawny generał napoleoński, hrabia Wincenty Krasiński . Był on ojcem sławnego polskiego pisarza Zygmunta Krasińskiego . Poeta odwiedził tutejszy dworek tylko raz, latem 1857 roku. W latach 1852-1856 gen. Wincenty Krasiński wzniósł obok niego neoklasycystyczny pałac . Po jego śmierci majątek otrzymał w spadku Zygmunt Krasiński. Później jego właścicielami były dzieci poety – syn Władysław, a od 1877 roku córka – Maria Beatrix Krasińska . Po jej ślubie z hrabią Edwardem Raczyńskim złotopotocki pałac rozbudowano i otrzymał on nowy wystrój wnętrz. Za panowania Raczyńskich Złoty Potok przeżywał lata świetności. W 1881 roku hrabia Edward Raczyński założył tu pierwszą w Europie hodowlę pstrąga . Następnymi właścicielami dóbr byli Karol i Stefania Raczyńscy. Wojenne i powojenne lata nie były zbyt łaskawe dla pałacu. Zaraz po zakończeniu walk Niemcy zajęli pałac, a Raczyńskich wysiedlili do pobliskiego dworku. W styczniu 1945 roku, tuż przed wkroczeniem Rosjan, Niemcy wywieźli z pałacu najcenniejsze dzieła sztuki i sprzęty. Potem to, co zostało, padło łupem żołnierzy rosyjskich i zwykłych szabrowników. Po 1945 roku Raczyńskim odebrano cały majątek, a ich ziemie rozparcelowano, zresztą warto w tym miejscu dodać iż, takie praktyki miały miejsce w całej Polsce, wszystkim właścicielom ziemskim zabierano ich majątki na mocy dekretu o reformie rolnej PKWN z 1944 roku. Dziś Gmina Janów to miejsce pełne niespodzianek i nie ma w tym zbytniej przesady. Rozległe lasy, bajkowe ostańce, krasowe podziemia, krystaliczne czyste źródła oraz liczne zabytki świeckie i sakralne sprawiają, że jest to wspaniałe miejsce na wypoczynek i warto ją odwiedzić.
Czy wiesz że.. . W krypcie złotopotockiego kościoła św. Jana Chrzciciela spoczywają proch czteroletniej Elżbiety – córki Zygmunta Krasińskiego, hrabiego Karola Raczyńskiego oraz trzech jego synów ?
Kościół św. Jana Chrzciciela w Złotym Potoku Wejście do Kościoła św. Jana Chrzciciela Dziewczyna niosąca konwie z wodą. Posąg, który nazwano „Nosiwódką”, nawiązuje do historycznej nazwy „Potok”. Pałac Raczyńskich w Złotym Potoku Pałac Raczyńskich w Złotym Potoku Pałac Raczyńskich posągi lwów z kartuszami herbowymi Brama Twardowskiego leży w rezerwacie przyrody Parkowe w Złotym Potoku Grota Niedźwiedzia leży w Rezerwacie Parkowe w Złotym Potoku
Muzeum Regionalne im. Zygmunta Krasińskiego mieści się w dawnym dworku zakupionym w 1851 roku przez generała Wincentego Krasińskiego, dla jego syna – poety i dramatopisarza Zygmunta Krasińskiego. Ten jednak z rodziną gościł tu tylko jeden raz latem w 1857 roku. Pobyt Krasińskich przerwała nagła śmierć czteroletniej ukochanej córki Elżbiety. Po śmierci córki Krasińscy opuścili Złoty Potok i wyjechali do Paryża, gdzie wielki poeta zmarł dwa lata później w 1859 roku. Dworek i sąsiedni pałac przeszedł w ręce Raczyńskich. Po 1945 roku przejął go skarb państwa. W latach 1985-2007 dworek był jednym z oddziałów Muzeum Częstochowskiego. Natomiast od 2008 roku jest własnością gminy Janów. Muzeum posiada cztery działy. Tutejsze zbiory liczą kilkaset zabytków. Wśród nich są obrazy, rzeźby, meble, fotografie i dokumenty związane z rodzinami Potockich, Krasińskich i Raczyńskich. W 2009 roku wzbogacono je m.in. o dwa raporty płk. Zygmunta Chmieleńskiego z okresu powstania styczniowego 1863 roku, zbiór fotografii i z lat 70-tych XIX wieku i okresu międzywojennego oraz unikalną kronikę rodziny Raczyńskich.
Godziny otwarcia, cennik znajdziemy na oficjalnej stronie internetowej tutaj . Warto również pobrać przewodnik w formacie .pdf po muzeum znajdziemy go tutaj .
Dworek-Muzeum im. Zygmunta Krasińskiego Wystawa – Kronika rodzinna Raczyńskich Meble z Pałacu Hol muzeum Meble z Pałacu oraz portret Elżbiety Krasińskiej Marmurowe popiersia Elżbiety i Zygmunta Krasińskich, portret ich dzieci oraz meble w stylu Ludwika XVI XIX-wieczny piec, zwany herbowym Meble z Pałacu Raczyńskich
Gmina Żarki Gmina Żarki podobnie jak wyżej wspomniana gmina Janów ma doskonałe położenie w północnej części województwa śląskiego w bardzo atrakcyjnej części Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Niezwykle interesująca przeszłość miasteczka, zachowane zabytki sakralne i świeckie oraz turystyczne szlaki stanowią zachętę do odwiedzenia tego miejsca.
Z kart historii i nie tylko… Ze względu na brak przekazów źródłowych początki Żarek nie są znane. Pierwsze wzmianki o wsi Żarki pochodzą z lat 1325-1327. Prawa miejskie na prawie polskim wieś otrzymała od Władysława Opolczyka, chociaż inne źródła podają, że lokowanie nastąpiło za Kazimierza Wielkiego. W 1406 roku Władysław Jagiełło przeniósł je z prawa polskiego na prawo średzkie (odmiana prawa niemieckiego powstała w Środzie Śląskiej ). W kolejnych wiekach tereny te należały do Myszkowskich, następnie Korycińskich i Męcińskich. Około 1620 roku Mikołaj Koryciński rozpoczął tu budowę dworu obronnego. W 1664 roku miasto zostało zniszczone przez wielki pożar. Jednak to co najmocniej zapisało się na kartach historii tego miasta to przywilej królewski wydany w 1556 roku przez króla Zygmunta Augusta, pozwolił on gospodarzom Żarek urządzać trzy jarmarki w ciągu roku : na św. Stanisława, na Nawiedzenie Matki Boskiej i na św. Andrzeja. W owym czasie miasto znane było jako lokalny ośrodek rzemiosła i handlu. Dziś targowisko miejskie w Żarkach to największy w północnej części województwa śląskiego supermarket pod chmurką (tak można wyczytać w przewodnikach ). Żareckie Jarmarki organizowane są w każdą środę i sobotę przy zabytkowych stodołach z drugiej połowy XIX i XX wieku . Targ w sobotę odwiedza ok. 10 tysięcy klientów. Ale trudno się dziwić skoro lokalne produkty i przedmioty codziennego użytku można wybierać na 500 stoiskach zlokalizowanych na 1,5 hektara powierzchni. Kolejne ciekawe miejsce, które warto odwiedzić, a położone jest niedaleko starych stodół to Muzeum Dawnych Rzemiosł – Stary Młyn . Mieści się w blisko stuletnim młynie elektrycznym. Obiekt został pomyślany jako muzeum interaktywne – rodzaj parku technologicznego. Zwiedzający poznają historię pięciu głównych rzemiosł obecnych od wieków w Żarkach: młynarstwa, piekarstwa, szewstwa, bednarstwa i kołodziejstwa. Całość uzupełnia prezentacja losów miasteczka wzbogacona wątkami handlu (www.muzeumzarki.pl ). Warto również dodać, iż Żarki od XVII wieku były wielonarodowym miastem, w którym splatały się dzieje i losy Polaków oraz mieszkańców pochodzenia niemieckiego, rosyjskiego, ale przede wszystkim żydowskiego. Nie ma innego miasteczka na Jurze, w którym zachowały się liczne pamiątki przypominające po współistnieniu głównie tych dwóch narodów. Dzisiaj w Żarkach nie ma ludności pochodzenia żydowskiego, ale wiele pamiątek związanych z religią mojżeszową pozostało. Koniecznie trzeba zobaczyć odrestaurowaną dawną synagogę z ok. 1870 roku, największy jurajski cmentarz żydowski z 1821 roku, pospacerować wąskimi uliczkami żydowskich domów na Starym Rynku . To wszystko znajduje się na specjalnie utworzonym tzw. Szlaku Kultury Żydowskiej . Na szlak składa się siedem przystanków, w polskiej i angielskiej wersji językowej oraz strzałki kierunkowe, które wyznaczają kierunek wędrówki. Jednak to co koniecznie trzeba zobaczyć w Żarkach zostawiłem na koniec, zresztą wydaje mi się, że właśnie po to odwiedza to miasto większość turystów. To miejsce to Sanktuarium Matki Bożej w Leśniowie , działa tam Zakon Ojców Paulinów. Sanktuarium znajduje się na przedmieściach Żarek w dzielnicy Leśniów, słynie jako miejsce rodzinnych błogosławieństw i udokumentowanych cudów. Historia tego miejsca ma swój początek w 1382 roku i związana jest z legendą. Wracający z Rusi, śląski książę Władysław Opolczyk, zatrzymał się w dzisiejszym Leśniowie. Lato było upalne. bezskutecznie poszukiwali wody w okolicy. Książę zwrócił się w modlitwie do Matki Bożej i uzyskał łaskę, bo nagle wytrysnęło obfite źródło, dające początek istniejącemu do dziś potokowi Leśniówka. Książę w miejscu skąd wypłynęła woda, nakazał wybudować drewnianą kapliczkę i umieścił w niej figurkę Matki Bożej, którą wiózł razem z obrazem późniejszej „Czarnej Madonny”. Cudowna figura Matki Bożej Leśniowskiej, umieszczona jest obecnie w głównym ołtarzu świątyni.
Więcej informacji znajdziemy www.turystykazarki.pl -> zakładka turystyka
Czy wiesz że… W dniu 13 sierpnia 1967 roku odbyła się uroczystość koronacji figury Matki Bożej Leśniowskiej. Korony zostały nałożone m.in. przez Prymasa Polski – kard. Stefana Wyszyńskiego i kard. Karola Wojtyłę ? Niestety w 2010 roku korony zostały skradzione. Mimo zaangażowania policji, wiernych oraz nagrody w wysokości 50 tys. cennych zabytków nie odzyskano.
Sanktuarium Przed wejściem do Sanktuarium Alejki przed Sanktuarium Potok Leśniówka wypływający przy Sanktuarium Cudowna figura Matki Bożej Leśniowskiej Wnętrze kościoła Wnętrze kościoła Ołtarz z figurą Sklepienie w Sanktuarium Muzeum Dawnych Rzemiosł – Stary Młyn Muzeum Dawnych Rzemiosł – Stary Młyn
Gmina Niegowa
Gmina Niegowa położona jest na terenie Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych na południowy wschód od Częstochowy, w dorzeczu Pilicy i Warty. Jest jednym z piękniejszych nie skażonych przez przemysł obszarów Jury Krakowsko–Częstochowskiej, nic więc dziwnego, że spory jej obszar włączono w skład Parku Krajobrazowego „Orlich Gniazd” . Przez teren gminy biegnie kilka szlaków turystyki pieszej; czerwony – Szlak Orlich Gniazd , niebieski – Szlak Warowni Jurajskich , dodatkowo spotkamy szlaki rowerowe i konne oraz liczne ostańce i jaskinie. Największą na Jurze Krakowsko–Częstochowską i znajdującą się właśnie w gminie Niegowa jest Jaskinia Wierna 1027 m. Jednak najbardziej godne uwagi i chyba najczęściej odwiedzane, są dwa średniowieczne zamki obronne. Pierwszy z nich, ruiny warowni w Mirowie i oddalony o 1,5 km, odbudowany w 2011 roku zamek w Bobolicach . Pomiędzy zamkami prowadzi pasmo zwane Grzędą Mirowską . Pasmo tworzą niezwykle efektowne ostańce skalne, o fantazyjnych kształtach, w których powstały płytkie groty i całkiem głębokie jaskinie krasowe.
Z kart historii… Początki życia na terytorium dzisiejszej gminy Niegowa są słabo rozpoznane, świadczą o nich tylko wykopaliska. W dokumentach wieś po raz pierwszy została wymieniona w 1306 roku. Osadnictwo w okolicach dzisiejszej Niegowy rozwijało się bardzo szybko, a tereny te stanowiły bezpośrednią granicę pomiędzy Królestwem Polskim a Księstwami Śląskimi i od najdawniejszych czasów były świadkami zaciętych walk o przygraniczne ziemie. Położenie tego terenu na obszarze bogato rzeźbionym i wyposażonym w miejsca niedostępne zostało zauważone przez pierwszych władców państwa polskiego, którzy teren ten umocnili zamkami i warowniami. Głównym budowniczym był Kazimierz Wielki , to właśnie on wybudował większość warowni i strażnic na tym terenie. Po śmierci Kazimierza Wielkiego tron polski w myśl wcześniejszych układów sukcesyjnych, objął jego siostrzeniec Ludwik Węgierski, z dynastii andegaweńskiej. W momencie koronacji nowy król tereny te nadał księciu Władysławowi Opolczykowi , który kilka lat później za panowania Władysława Jagiełły utracił je. Tym sposobem zostały wcielone do Królestwa Polskiego, gdzie znalazły się w stołecznym województwie krakowskim. Przez ziemię niegowską w kolejnych wiekach przewija się cała plejada rodów szlacheckich będących właścicielami, dziedzicami, bądź to dzierżawcami wsi Niegowa i całej okolicy, wymienić tu można rody Myszkowskich i Wielopolskich. Ksiądz Władysław Borek w swej księdze parafialnej wymienia nazwiska szlachciców, którzy dzierżyli Niegowę i dobra wchodzące w skład tegoż majątku jej pierwszym dzierżawcą był Kuchowski, następnie: Kowińscy, Sierakowscy, Chomentowscy, Męcińscy, Jarzyńscy itd. Po okresie świetności Rzeczypospolitej w XV i XVI wieku rozpoczyna się stulecie XVII, wypełnione szeregiem wojen z Turcją, Rosją, Kozakami i Szwecją. Prowadzenie walk na ziemiach polskich doprowadziło do znacznego spustoszenia i osłabienia kraju, co odbiło się niekorzystnie również dla tych terenów. Koniec wieku XVIII pomimo podejmowanych prób naprawy moralnej ojczyzny kończy się dla Polaków tragicznie. W wyniku trzech rozbiorów Rzeczpospolita zostaje rozdarta pomiędzy trzy mocarstwa: Rosję, Austrię i Prusy. Niegowa po rozbiorach znalazła się w państwie pruskim. W wyniku wojen napoleońskich nastąpiły kolejne zmiany granic. Na mocy traktatu podpisanego w 1807 roku z ziem II i III zaboru pruskiego utworzono Księstwo Warszawskie, powiększone w 1809 roku o tereny II zaboru austriackiego z Krakowem i Lublinem. Ziemia niegowska należała do tego zalążka państwowości polskiej. Po kongresie wiedeńskim w 1815 roku Niegowa stała się częścią Królestwa Polskiego, połączonego unią personalną z Rosją. Wiek XIX dla ziemi niegowskiej jest czasem wielu zmian, to kolejne lata walki o niepodległość z zaborcą. Dopiero 1918 rok przynosi odzyskanie niepodległości. Powstanie II Rzeczpospolitej oznacza przystąpienie do ogromnej pracy nad odbudową kraju. Niestety wolnością cieszono się niespełna dwadzieścia lat, 1939 rok to nowa wojna i kolejna zbrodnicza okupacja, tym razem niemiecka. Niegowa i okolice zostały wyzwolone z pod okupacji niemieckiej w styczniu 1945 roku wtedy też rozpoczął się nowy etap w jej dziejach. Po II wojnie światowej zaczęto budować nową wieś.
Źródło: www.niegowa.pl (wersja skrócona)
Ruiny zamku w Mirowie Ruiny zamku w Mirowie skałka przy zamku w Mirowie Z Mirowa do Bobolic Grzędą Mirowską Skałki na tzw. Grzędzie Mirowskiej Szlak czerwony do Bobolic Zamek Bobolice Zamek Bobolice od frontu Zamek Bobolice