Durres to drugie co do wielkości miasto Albanii i główny port kraju. Leży w środkowej jej części u wybrzeży Adriatyku, około 30 km na zachód od stolicy kraju – Tirany. Liczy sobie ponad trzy tysiące lat, zostało założone w VII wieku p.n.e. przez greckich kolonistów. W czasach Cesarstwa Rzymskiego miasto było ważnym szlakiem komunikacyjnym. Po podziale Cesarstwa Rzymskiego w 395 roku Dyrrachium (bo tak się w tedy nazywało) znalazło się w jego części wschodniej – Cesarstwie Bizantyńskim, stając się jednym z ważniejszych jego portów, łączących go z Europą Zachodnią.
Mural flagi Albanii w Durres przy uliczce „Doktor Margariti”
W kolejnych wiekach wielokrotnie najeżdżali je barbarzyńcy, miasto przechodziło z rąk do rąk, by w XIV wieku stać się największym miastem na ziemiach dzisiejszej Albanii, licząc ówcześnie 25 tys. mieszkańców. W latach 1392-1501 Durres (Dyrrachium) było częścią Republiki Weneckiej. Od 1466 roku kilkakrotnie było oblegane przez Turków osmańskich, którym ostatecznie udało się je podbić w 1501 roku włączając miasto do Imperium Osmańskiego. Pod panowaniem Osmańskim miasto było do 1913 roku. Po odzyskaniu niepodległości Durres zostało drugą stolicą Albanii – po mieście Vlora – i było nią do 11 lutego 1920 roku, kiedy to Kongres w Lushnja ustanowił nową stolicą miasto Tirana. Podczas I wojny światowej było okupowane najpierw przez wojska włoskie, a później austriackie. Za panowania króla Zogu I w latach 1928–1939 miasto przeżywało okres rozwoju. W 1939 roku miasto zostało zajęte przez faszystowskie Włochy, cała Albania stała się włoskim protektoratem. Po wojnie władze przejęli komuniści. Durrës straciło na znaczeniu handlowym ze względu na postępującą samoizolację kraju, do której przyczynił się panujący przez ponad 40 lat Enver Hodża.
Popularne w tej chwili...
Durres obecnie Dziś Durres to dynamicznie rozwijające się miasto, wciąż pełne ukrytych miejsc, w których można cieszyć się przyrodą i kulturą. Po upadku rządu komunistów wzrosła liczba turystów zagranicznych. Wiele ulic i parków zostało odbudowanych podczas boomu budowlanego na początku XXI wieku. W mieście znajduje się bardzo dużo miejsc archeologicznych, gdzie prowadzone są wykopaliska. Oprócz swojej wartości historycznej Durres jest również wspaniałym miejscem na odpoczynek ze względu na piaszczyste plaże, hotele, które w większości rozmieszczone są wzdłuż brzegu morza co jest niewątpliwie atutem. Lato w Durres rozpoczyna się w maju i trwa do połowy października. Średnia temperatura wody w morzu w okresie letnim wynosi 26 stopni Celsjusza. Północny odcinek przybrzeżny jest prawie nienaruszony i wciąż się buduje. Co ważniejsze, plaża w Durres jest największą i najpopularniejszą plażą w Albanii, ma ponad 10 km. Niektóre części plaży są publiczne, ale wiele jest prywatnych i należą do nadmorskich hoteli. Oczywiście odcinki publiczne są o wiele bardziej zatłoczone niż odcinki prywatne, jeśli jednak nie zatrzymamy się w jednym z tych hoteli przy morzu, nie ma problemu można po uiszczeniu opłaty korzystać z ich plaż i leżaków. Wzdłuż plaży jest przyjemny deptak, gdzie znajdują się sklepy, restauracje i bary z bardzo przystępnymi cenami jak na naszą polską kieszeń.
Czy wiesz że… Za czasów dyktatury Envera Hodży w latach w Albanii zbudowano ponad 800 000 bunkrów? Można je spotkać dosłownie wszędzie: na plaży, w ogródku, w centrach miast. W Durres w jednym z bunkrów mieści się restauracja „Bunkeri”. W sklepach z pamiątkami sprzedawane są miniaturki schronów, np. jako popielniczki. W Albanii trwa nawet akcja „Concrete Mushrooms ” zachęcająca do wykorzystania schronów na hotele, domki i bary ze wspaniałymi widokami.
Na plaży w Durres
Bunkier przy hotelu na plaży Bunkier na plaży Bunkier na plaży Knajpa przerobiona z bunkra
Spędziłem w Albanii 12 dni, bazę wypadową miałem w dzielnicy Golem miasta Durres, moje odczucia co do tego miejsca są mieszane – bieda obok luksusu. Jadąc tam wiedziałem czego mogę się spodziewać i nie będę tu narzekał, zawsze staram się pamiętać, że jestem tu tylko gościem i przyjechałem odpocząć, poznać ich kulturę, smaki itp. Albańczycy turystyki dopiero się uczą i jeszcze daleka droga przed nimi aby wszystko ogarnąć. Pamiętajmy, że to kraj w trakcie rozwoju po upadłym reżimie komunistycznym. W hotelach i miejscach im przyległych pełna kultura i czystość, jednak wystarczy przejść parę metrów w miejsca „niczyje” – brud, pełno walających się śmieci, wieczorami przy głównej ulicy ludzie proszący o pieniądze. Zresztą to żadna nowość, widziałem takie obrazki w bardziej rozwiniętych krajach i uważam, że takie przypadki były, są i będą, więc nie ma się czemu za bardzo dziwić. Według mnie Albańczycy to bardzo mili, uśmiechnięci i uczynni ludzie mówię o tych, których spotkałem tam na miejscu, bo różne opinie słyszałem. Jedzenie albańskie przepyszne i tanie (jeszcze), ma dużo nawiązań do kuchni greckiej, włoskiej i tureckiej i na pewno każdy znajdzie coś dla siebie. Wieczorem spacery raczej bezpieczne o ile nie zapuścisz się gdzieś w ciemne miejsca, albo rejony górskie. Nad morzem wieczorem przecudny widok zachodzącego słońca. Czy wróciłbym od Albanii ? odpowiedź krótka – oczywiście, może nie do Durres tylko w inne miejsce w tym kraju. To moja subiektywna opinia i wcale nie musisz się z nią zgadzać, polecam pojechać i zobaczyć, tym bardziej, że jeszcze nie wkradła się tam wszechobecna w innych krajach komercja.
Hotel w Durres – dzielnica Golem Główna ulica w dzielnicy Golem Golem z drugiej strony głównej ulicy Golem z drugiej strony głównej ulicy Golem z drugiej strony głównej ulicy Golem przy głównej ulicy Hotel w Durres Przedmieścia Durres Durres
Co warto zobaczyć
Swoją wycieczkę po Durres powinniśmy rozpocząć z Placu Wolności (Sheshi Liria ), dojdziemy do niego z dworca autobusowego kierując się na Bulwar Dyrrahium (Bulevardi Dyrrah ). Bulwar Dyrrahium to typowa „ulica handlowa” około 500 metrów, przy której po obu stronach znajdują się sklepy, bary, restauracje. Z Placu Wolności praktycznie dojdziemy do wszystkich ważniejszych miejsc w mieście. Już przy samym placu mamy do zwiedzenia Wielki Meczet Xhamia e re (Rruga Aleksander Goga, Durrës ). Został zbudowany w 1931 roku za panowania króla Ahmeta Zogu I na miejscu starszego meczetu z czasów osmańskich. W dniu otwarcia był to największy meczet w Albanii. Meczet został zamknięty i przekształcony w Pałac Młodzieży w 1967 roku za czasów dyktatury Enver Hodży. Ponownie został odbudowany przez stowarzyszenia arabskie w 1994 roku. Do budynku bez problemu można wejść, o ile nie odbywają się nabożeństwa, oczywiście zachowując ich obyczaje: zdjąć buty, kobiety zakładają chusty i wchodzą oddzielnym wejściem dla kobiet. Przy Placu znajduje się również budynek ratusza zbudowany na początku XX wieku, jego fasada jest obustronnie ozdobiona płaskorzeźbami, a po lewej stronie na górze znajduje się charakterystyczny zegar miejski. Na przeciwko ratusza, po drugiej stronie placu wolności usytuowany jest Teatru Miejski (Teatr Aleksandër Moisiu ). Rozpoczął swoją działalność w 1953 roku. Swoją nazwę wziął od austriackiego aktora Aleksandra Moissiego, który był pochodzenia albańskiego. Nie ma w nim nic szczególnego, typowa konstrukcja z lat 50-tych XX wieku, warto jednak wspomnieć, bo zapewne będziemy się zastanawiać co to za budynek.
Bulwar Dyrrahium Widok na Bulwar Dyrrahium od strony placu Budynek Ratusza Wielki Meczet Xhamia e re Wielki Meczet Xhamia e re Wielki Meczet Xhamia e re – wnętrze Teatru Miejski Widok na Plac Wolności Główna ulica handlowa
Czy wiesz że… Enver Hodża (1908-1985) był dyktatorem najdłużej sprawującym władzę spośród wszystkich komunistycznych państw Europy? Władał Albanią przez przeszło 40 lat (od 1945 aż do śmierci). Jego polityka miała na celu całkowitą izolację kraju. Zlikwidował religię i przekształcił Albanię w państwo ateistyczne.
Najbardziej znaną i rozpoznawalną wśród miłośników starożytności atrakcją turystyczną w Durres jest Amfiteatr rzymskim cesarza Trajana (Amfiteatri Roman i Durrësit ). Usytuowany na zboczu wzgórza pomiędzy betonowymi wieżowcami, a starymi uliczkami, w pobliżu murów miejskich i placu wolności. Amfiteatr jest jednym z dziesięciu największych i najważniejszych amfiteatrów tego rodzaju na Półwyspie Bałkańskim i jedyny w Albanii. Odkryto go stosunkowo niedawno bo w 1966 roku podczas budowy domów. Zbudowany został na początku II wieku p.n.e. i był jedną z największych budowli rzymskich w owym czasie w regionie. Arena, na której odbywały się spektakle gladiatorów i inne wydarzenia dla przyjemności cesarza i widzów, jest otoczona schodami, na których mogło przebywać około 15 000 do 20 000 widzów. Używany do przedstawień do IV wieku naszej ery. Gdy zakazano walk gladiatorów, miejscowa społeczność chrześcijańska przejęła amfiteatr w V wieku, tworząc pod trybunami kaplicę, o czym świadczą resztki malowideł i fresków naściennych. Obecnie obiekt znajduje się na liście zabytków Albanii i pełni funkcje muzealne (wejście płatne), w którym cały czas prowadzone są prace archeologiczne. Kolejnym ciekawym miejscem, które warto zobaczyć, a nietrudno je dostrzec, ponieważ znajdują się w sąsiedztwie amfiteatru, to bizantyjskie mury miejskie wraz z Wenecką Wieżą (Durrës Castle ), która była częścią bizantyjskiego zamku. Obwarowanie miasta zbudował cesarz Anastazjusz I (r. 491–518), w ten sposób uczynił miasto jednym z najbardziej ufortyfikowanych miast na Adriatyku. Starożytne mury zostały zniszczone podczas trzęsienia ziemi w 1273 roku, podobnie jak przylegający do nich rzymski amfiteatr i musiały zostać gruntownie przebudowane, czego dokonała Republika Wenecka, która warto w tym miejscu dodać, była w czasach średniowiecza oraz renesansu potęgą gospodarczo-handlową i rządził tą częścią świata. W pierwszej połowie XV wieku wieża została przebudowana i przybrała wygląd dzisiejszy, w środku obecnie znajduje się popularna restauracja, gdzie możemy napić się miejscowych trunków m.in. piwo Korca, lub koniak z winogron Skënderbeu (Skanderbeg). Około 500 metrów od Placu Wolności znajduje się Prawosławna Katedra św. Pawła i św. Astiusa , którą również warto odwiedzić (Kisha Ortodokse e Shen Pavlit dhe Shen Astit Durres ). Pochodzi już z czasów pokomunistycznych, tak jak niemal wszystkie świątynie religijne w tym kraju. Kamień węgielny został położony 1994 roku, a prace budowlane zakończono na początku 2002 roku. Dlaczego pod wezwaniem św.Pawła i św. Astiusa? Apostoł Paweł jest uznawany za pierwszego kaznodzieję religii chrześcijańskiej w starożytnej krainie – Illyricum (tereny obecnej Albanii). Natomiast św. Astius jest pierwszym męczennikiem chrześcijańskim, który zginął za wiarę na tych terenach za czasów cesarza Trajana.
Amfiteatr Amfiteatr Podziemia amfiteatru Podziemia amfiteatru Podziemia amfiteatru W kaplicy pod trybunami amfiteatru Prace archeologiczne w amfiteatrze Prawosławna katedra Albański College Durres został otwarty w 2014 roku Mury i meczet Mury miejskie Mury miejskie Mury miejskie Mury miejskie Wejście w okolice amfiteatru Wieża Wenecka Knajpa w Wieży Weneckiej Knajpa w Wieży Weneckiej
Czy wiesz że… Podobnie jak w innych bałkańskich krajach, narodowym napojem alkoholowym jest dość mocna Rakija?
Opuszczając amfiteatr warto jeszcze zejść w dół i przespacerować się małą wąską uliczką „Doktor Margariti” (Rruga Dok Margariti ) łączącą ulicę handlową właśnie z amfiteatrem. Zobaczymy tam dzieła 40 malarzy nie tylko z Albanii, ale i ze świata, którzy nadali zupełnie inny wygląd tej niepozornej uliczce. Droga rzuca się od razu w oczy, a to ze względu na kolorowe murale jakimi jest ozdobiona. Jest to projekt wykonany w 2014 roku, kiedy to w Durres odbywało się biennale sztuki, ochrzczone jako „Durres art ”. Dziś niestety (2019 r.) niektóre murale są dość mocno zniszczone, jak to było nowe musiało to wyglądać naprawdę zjawiskowo.
Kierując się w kierunku morza od Wieży Weneckiej (ok. 200 m) dojdziemy do nadmorskiej promenady (Vollga Promenade ), gdzie znajdują się restauracje, bary, kawiarenki i małe sklepiki. Stąd już około 600 metrów aleją Rruga Taulantia do kolejnego miejsca, które koniecznie trzeba odwiedzić będąc w Durres – Muzeum Archeologicznego (Muzeum Arkeologjik Durrës ). Muzeum mieści się w nowym budynku. W swych zbiorach posiada bardzo dużo eksponatów m.in. wszelkiego rodzaju posągi, amfory, monety, ceramikę i pozostałości architektury. Najstarsze artefakty pochodzą z VI wieku p.n.e. Możemy obejrzeć przedmioty pochodzące z czasów iliryjskich, greckich, rzymskich, bizantyńskich, słowem ponad 2000 lat historii w jednym miejscu. Muzeum jest bardzo młode, powstało 2002 roku i cały czas się rozwija. Obecnie jest czynna wystawa tylko na parterze, ale i tak zobaczymy sporo eksponatów związanych ze starożytną historią miasta. Wejście do muzeum jest płatne ok 300 leków (2019 r.), kupiony bilet w muzeum upoważnia nas do wejścia również do amfiteatru. Czas zwiedzania to około 40 minut. Opisy eksponatów w języku angielskim. Jeżeli chodzi o robienie zdjęć w środku to teoretyczne nie wolno, ale jeśli się spytamy, czy można to przymykają oko, czego dowodem są zdjęcia poniżej.
Pozostało nam już tylko wspiąć się do góry by zobaczyć panoramę miasta , port i zatokę południowego wybrzeża z tarasu widokowego oraz idąc dalej letnią rezydencję albańskiej rodziny królewskiej króla Zoga I . Do punktu widokowego dojdziemy trzymając się starych murów miasta, trzeba dodać, że nie jest to dobrze oznakowana atrakcja turystyczna. Ja przyznam szczerze długo błądziłem zanim znalazłem to miejsce. Jeśli chcemy iść według nawigacji Google możemy nastawić – „Vila e Ahmet Zogut Durres „, dojdziemy do rezydencji, jeśli nie mamy to przy wejściu do amfiteatru przechodzimy przez bramę w murach, skręcamy w prawo do góry asfaltową drogą U góry idziemy wzdłuż wysadzanej drzewami drogi, mijając po drodze bunkry dojdziemy do w/w pałacu króla. Niestety obiekt jest mocno zdewastowany i nie jest udostępniony dla zwiedzających. Wracamy tą samą drogą w dół, do punku widokowego jest około 200 metrów, przy ostrym zakręcie w prawo, my idziemy prosto. Jeśli mamy nawigację możemy nastawić „Kaiser Bar Durres ” od niego jest już jakieś 50 metrów prosto do platformy widokowej .
Platforma widokowa Rezydencja królewska Rezydencja królewska
Strona internetowa miasta Durres – www.durres.gov.al
Obywatele Unii Europejskiej mogą wjeżdżać do Albanii z dowodem osobistym
Albania to kraj tolerancyjny religijnie. Większość mieszkańców Durres to muzułmanie 70 proc., prawosławni 20 proc., katolicy 10 proc.
Główny dworzec autobusowy znajduje się przy ulicy Rruga Adria, w nawigacji wpisujemy „Durres Bus Terminal”. Z dworca dojedziemy praktycznie do wszystkich znanych i turystycznych miast i miejscowości bez większych problemów. Ceny biletów są bardzo tanie. Biletów nie kupujemy w kasach. Płacimy u kierowcy lub pomocnikowi kierowcy (tak jak u nas kiedyś konduktor).
Obowiązującą walutą jest LEK. 1 Euro to około 120-130 leków. W każdej większej miejscowości znajdziemy kantor lub bank. Ja osobiście wymieniałem w sklepie spożywczym.
Z Bankomatami w miastach oraz miejscach turystycznych nie ma problemu. Jeśli jedziemy już dalej poza miasto lub w góry trzeba mieć ze sobą gotówkę. W sklepach też nie wszędzie zapłacimy kartą.
Najpopularniejsze dania kuchni albańskiej to: byrek ( potrawy z ciasta francuskiego z nadzieniem mięsnym), qoftë (okrągłe, smażone kotleciki, czasami w zupie), fergesë ( ser z papryką i pomidorami), owoce morza.