Nakło Śląskie to wieś położona w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim, w gminie Świerklaniec. Leży 3 km na wschód od Tarnowskich Gór, 25 km od Katowic i 30 km od Gliwic. Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z 1372 roku Nakło Śląskie stanowiło wówczas dobra rycerskie, a na terenie obecnego założenia pałacowo-parkowego prawdopodobnie znajdował się niewielki gródek obronny, otoczony fosą z drewnianą wieżą obronno-mieszkalną. Niektórzy historycy podają jako najstarszą wzmiankę o Nakle Śl. rok 1369. Jednakże w świetle współczesnych badań tej daty nie można uznać za całkowicie pewną. Za bliski powstania tej miejscowości uchodzi rok 1481, kiedy to jej właściciel Szczepan występuje jako świadek w dokumentach dotyczących mennicy w Bytomiu. Natomiast w aktach Państwowego Archiwum w Tarnowskich Górach nazwa ta występuje dopiero w 1532 roku i od tego też czasu, natrafić można na coraz więcej dokumentów o Nakle Śl.
Herbarz i rodowód rodów; Hencel Von Domnersmaców i Turzonów Von Bethlenfalva
Skąd pochodzi nazwa Nakło? Tego do końca stwierdzić się nie da. Pewnym jest, że pochodzi z bardzo odległych czasów i oznacza osadę na kołach, czyli na palach. Sugeruje to mocno podmokłe grunty. Jak każda dawna osada również i Nakło zmieniało swoich właścicieli. Źródła historyczne podają, że w 1695 roku Leo Ferdynand Donnersmarck nabył dobra rycerskie zwane Nakłem, wraz ze skromnym zamkiem, który zamieszkały był wówczas przez zarządce dóbr. Od 1780 roku Nakło przeszło w posiadanie hrabiego Łazarza von Donnersmarcka. W 1845 roku panem ziemi nakielskiej został hrabia Hugo I Henckel von Donnersmarck z Siemianowic, kuzyn księcia Guido ze Świerklańca. To właśnie Hugo I, jeden z najbogatszych magnatów przemysłowych Śląska, około 1860 roku wzniósł pałac w Nakle Śląskim. Nieznane są nazwiska projektantów pałacu, ale pewne przesłanki wskazują na to, że byli nimi wiedeńscy architekci Johann Romano von Ringe i August Schwendenwein von Lanauberg. Sugerują to podobieństwa stylu do przebudowanego zamku Hugona I w Wolfsbergu. Pod względem architektonicznym oryginalny, neogotycki pałac w Nakle Śląskim stanowi więc wyjątek wśród licznych rezydencji śląskiej magnaterii. Początkowo pałac miała służyć Donnersmarckom jako rezydencja letnia (główną siedzibę Hugona I stanowił pałac w Wolfsbergu w Karyntii), ale jego potomkowie osiedli tu na stałe.
Hugon zamieszkał w nim z żoną na stałe aż do śmierci w 1890 roku. W rok po śmierci Hugona, jego syn Łazarz IV w 1891 roku rozpoczął gruntowna przebudowę obiektu, w stylu angielskiego neogotyku, dostawił do niego wieżę, nawiązującą kształtem do wzorów romańskich. Za życia Łazarza rozkwitł także niewielki bo zamykający się w prostokącie 400 na 500 metrów park w stylu angielskim.
Warto również wspomnieć, że do 1905 roku właścicielką dóbr nakielskich była wdowa po Hugonie, Laura (zmarła bezpotomnie). Po jej śmierci pasierbowie postanowili sprzedać należące do niej posiadłości, z wyjątkiem pałacu, którego obrał za swą siedzibę najstarszy syn Hugona, w/w Łazarz IV, założyciel nakielskiej linii Henckel von Donnersmarck. Niestety, nie zachowały się zdjęcia wnętrz sprzed 1945 roku, jedynie z informacji hrabiego Winfrieda Henckel von Donnersmarck (ur. 1938), który spędził w pałacu pierwsze siedem lat życia, znane jest przeznaczenie niektórych pomieszczeń.
Po przejęciu tej części Śląska przez II Rzeczpospolitą w 1921 roku Hencklowie pozostali w Nakle Śląskim, stając się lojalnymi obywatelami państwa polskiego. Z tego względu w rodzinie Donnersmarcków zwano ich „linią polską”. Ostatnim panem pałacu w Nakle Śląskim był Łazarz V (1902 – 1991). Los nakielskiej posiadłości i samych Donnersmarcków przypieczętowała II wojna świata. Gdy do Nakła Śląskiego zbliżał się front, spakowali dobytek i opuścili swoje dobra, emigrując do Szwajcarii. Nigdy jednak nie przyjęli niemieckiego obywatelstwa i posługiwali się przedwojennymi polskimi paszportami. W 1945 roku dobra Donnersmarcków zostały przejęte przez państwo polskie, a sam pałac przeznaczono na szkołę rolniczą, która mieściła się tam przez sześćdziesiąt lat. W tym okresie rezydencja Donnersmarcków zatraciła stylowe cechy we wnętrzach, a i z zewnątrz dość mocno podupadł. Niektóre sale przedzielono ścianami i przerobiono na klasy, a w dawnej kaplicy, gdy w pałacu działał jeszcze internat mieściły się umywalnie i toalety. W latach 2006-2010 w pałacu mieściła się galeria „Barwy Śląska”, a trzy lata później (2010-2013) pałac przeszedł gruntowne prace remontowe oraz adaptacyjne, zachowało się sporo oryginalnych elementów wyposażenia. Należy do nich m.in. piękna, drewniana klatka schodowa, witraże czy ozdobny kominek w sieni. W Pałacu utworzono również Centrum Kultury Śląskiej, które funkcjonuje do dziś. Obiekt udostępniono turystom do zwiedzania.
Popularne w tej chwili...
W miesiącach (kwiecień-wrzesień) zamek można zwiedzać: od wtorku do piątku w godzinach od 10.00 do 18.00 a w weekend od 11.00 do 18.00, październik-marzec od wtorku do piątku w godzinach od 10.00 do 17.00 a w weekend od 11.00 do 17.00. Ważna informacja dla zmotoryzowanych, Pod pałac wjeżdża się z ul. Głównej bramą główną przy dawnej kordegardzie (pierwsza brama od strony Tarnowskich Gór) lub bramą od strony Świerklańca. Przy bramie głównej znajduje się duży parking.
Źródło: www.cekus.pl, www.zabytek.pl, Informator Historia Nakła, Śląski Przewodnik Turystyczny
