Świerklaniec to wieś położona w województwie śląskim, w powiecie tarnogórskim, w gminie Świerklaniec, utworzona w 1924 roku ze zlikwidowanego obszaru dworskiego Świerklaniec. Sąsiaduje z Miasteczkiem Śląskim, Tarnowskimi Górami, Radzionkowem i Piekarami Śląskimi.
Kartusz herbowy rodu Henckel von Donnersmarck
Historia Świerklańca sięga XIV wieku, kiedy to książę oleśnicki Konrad II rozpoczął tu budowę zamku warownego. Miejscowości dziś nierozerwalnie łączy się własnością rodu Donnersmarcków, która w ich posiadaniu znalazła się w 1629 roku. Wtedy to panem istniejących tu dóbr stał się Łazarz II Młodszy. Jednak największą sławę Świerklaniec zyskał w latach późniejszych, kiedy to jego właścicielem został jego syn – Guido Henckel von Donnersmarck (linia świerklaniecko-tarnogórska ). To właśnie on kazał wybudować w rozległym parku nową siedzibę okazały pałac, który przez znawców tematu został określony mianem „Małego Wersalu ’. Tą najpiękniejszą rezydencję w tej części Europy, stworzył dla swojej pierwszej żony Teresy Lachmann, powszechnie znanej jako markiza Blanka de Pavia. Budowla reprezentowała styl neorenesansu francuskiego. Pałac miał 34 komnaty, 6 apartamentów z łazienkami oraz 99 pokoi. Jego wnętrze było wyposażone we wszystko co ówcześnie było najlepsze i najbardziej modne. Stwierdzenia o rozplanowaniu i wyglądzie wnętrza są możliwe tylko na podstawie opisów, ponieważ nie zachowały się żadne zdjęcia ani plany, a podczas rozbiórki nic nie zostało udokumentowane. Podobno najwspanialszą była sala balową wyposażoną w galerie; jej luksusowe wyposażenie składało się z licznych gobelinów, mozaik i okładzin ściennych. W czerwonej sali znajdowały się cenne obrazy. Gabinet hrabiego Guido zawierał obszerną bibliotekę i zbiór portretów rodzinnych. Niestety pałac podczas II Wojny Światowej został podpalony, a w 1945 roku został doszczętnie zdewastowany i okradziony. Jego losy przypieczętowała decyzja z początku lat 60-tych XX wieku, kiedy nakazano jego wysadzenie. Głównym krzewicielem idei burzenia poniemieckich pałaców był znany wojewoda katowicki gen. Jerzy Ziętek, dla którego świerklaniecki zamek i „Mały Wersal” stanowiły „germańskie relikty” godne jedynie zrównania z ziemią. Warto w tym miejscu dodać, iż z pałacu pozostała tylko brama obecnie można ją podziwiać w ZOO w Chorzowie.
Popularne w tej chwili...
Pałac – Mały Wersal
Lata 1870-1880, Rysunek Hecktora Lefuel’a – „Mały Wersal”. (zdjęcie z tablicy info. na terenie zespołu pałacowego Mały Wersal Lata 1890-1900 Mały Wersal lata 1915-1925 Zdjęcia fotopolska.eu
S tary zamek
Prócz Małego Wersalu Guido posiadał jeszcze szereg innych rezydencji. Obok Pałacu istniał piastowski zamek . Zamek przypuszczalnie powstał po 1369 roku kiedy to wygasła piastowska linia książąt bytomskich. Według historyków to właśnie Konrad II książę oleśnicki był inicjatorem budowy zamku w Świerklańcu. Przez wieki zamek był wielokrotnie przebudowywany. Gruntowną przebudowę przeprowadzili już ostatni jego właściciele – Donnersmarckowie. Pierwsza poświadczona przebudowa miała miejsce na początku XVIII wieku, wzmocniony został zewnętrzny mur. Wewnątrz muru eliptycznego powstał prostokątny dziedziniec filarowo-arkadowy, powiększono okna, od zachodu dobudowano nieregularne skrzydła. Na początku XIX wieku dobudowano pseudogotyckie boczne skrzydła, a w połowie XIX wieku zamek został gruntownie przebudowany w stylu neogotyckim. Dokonał tego Hrabia Guido w 1849 roku dobudowując do zamku jeszcze jedno piętro oraz dwie wieże i zmniejszył XVIII-wieczne okna. W 1912 roku do zamku doprowadzono prąd, założono centralne ogrzewanie. W tym czasie zamek już zajmowali urzędnicy administrujący dobra książęce, po przeprowadzce rodziny książęcej do nowego Pałacu. Niestety, podobnie jak Mały Wersal zamek nie przetrwał do naszych czasów. W 1945 roku zamek został rozgrabiony i zniszczony. Ekspertyzy konserwatorskie wykonane w 1957 roku nakazywały zachować bezcenne ruiny, z odkrytymi najstarszymi fragmentami murów gotyckich z czasów piastowskich. 20 grudnia 1961 roku Ministerstwo Kultury i Sztuki wydało decyzję nakazującą odbudowę zamku, a Wojewódzki Konserwator Zabytków wpisał do rejestru zabytków zamek. Pomimo tego Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Tarnowskich Górach zleciło ZGKiM w Świerklańcu rozbiórkę ruin zamku, co nastąpiło poprzez wysadzenie go przez wydelegowanych do tego górników, we wrześniu 1962 roku. Pozostałości zamku uprzątnęła miejscowa ludność w zamian za możliwość wykorzystania gruzów na własny użytek.
Lata 1900-1915 Widok od frontu lata 1918-1939 Wodok gł. wjazd lata 1935-1939 Zdjęcia fotopolska.eu
Pałac Kawalera
Dziś jedyną ocalałą od zniszczenia w 1945 roku pozostałością na terenie parku w Świerklańcu, świadczącą o dawnej potędze rodu Donnersmarcków jest tak zwany „Pałac Kawalera” . Obiekt w stylu francuskiego neobaroku został zaprojektowany przez Ernesta von Ihne. Powstał w latach 1903-1906. Główną przyczyną jego powstania były częste wizyty cesarza Niemiec, Wilhelma II, który przyjeżdżał tu na polowania. Memento vivere, czyli Pamiętaj, aby żyć. Wewnątrz budynku wyróżnia się klatka schodowa o kształcie elipsy z efektownymi trójbiegowymi schodami. Wystrój przestrzeni pałacu oświetla z góry owalny świetlik. Pozostałe pomieszczenia są znacznie skromniejsze były tłem dla znajdujących się tam dawniej unikatowych mebli, obrazów i rzeźb. Po II wojnie światowej Pałac Kawalera pełnił funkcję hotelu z restauracją. Obecnie pełni tą sama funkcję mieści się w nim trzygwiazdkowy hotel. Wraz z otaczającym go zabytkowym parkiem tworzy Zespół Pałacowo-Parkowy, będący częścią Gminnego Ośrodka Rekreacji w Świerklańcu.
Henckel von Donnersmarckowie – górnośląski ród magnatów ziemskich i przemysłowych.
Najstarsze wzmianki o rodzie Donnersmarcków pochodzą z przełomu XIV i XV wieku i dotyczą niejakiego Henckel de Quintoforo Łazarz I Starszy syn Łazarz II Młodszy Hugo I Karol Łazarz syn Guido
Drzewo genealogiczne Herb rodowy rodziny Henckel von Donnersmarck Herb nadany przez Ferdynanda III Habsburga w 1636 r. Herb książąt von Donnersmarck nadany przez Wilhelma II Hohenzollerna w 1901 r. Linia rodu Henckel von Donnersmarck z Nakła i Świerklańca
