Polska Cerekiew położona jest w południowo-wschodniej części województwa opolskiego. Od stolicy województwa – Opola oddalona jest o 60 km. Nazwa miejscowości wywodzi się od staropolskiej nazwy „cerkiew” oznaczającej kościół, świątynię. W alfabetycznym spisie miejscowości na terenie Śląska, wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie miejscowość występuje pod polską nazwą Polska Cerekwia oraz niemiecką Polnisch Neukirch.
Kartusz herbowy nad wejściem do pałacu
Historycznie wieś leży na Górnym Śląsku sięga jeszcze czasów rzymskich, kiedy to została założona tu osada na szlaku handlowym z Moraw do Polski. W 1337 roku Polska Cerekiew uzyskała prawo organizowania targów i niebawem rozwinęło się w miasteczko, które niestety z czasem podupadło. Do dzisiaj zachował się układ przestrzenny miejscowości. Obejmuje on zabudowę położoną w zachodniej części dzisiejszej wsi, skupiając w sobie większość zabytkowych obiektów. Warto dodać, iż majątkiem na tych terenach władały znane na Śląsku bogate rody, w tym von Gaschinowie i von Oppersdorffowie i to właśnie ten ostatni Fryderyk von Oppersdorf zbudował na początku XVII wieku (1617 r.) jeden z najcenniejszych dziś zabytek w Polskiej Cerekwi Pałac (zamek), w miejscu gdzie pierwotnie znajdowała się gotycka siedziba rycerska. Fakt ten potwierdza tablica umieszczona nad wejściem do pałacu.
Pałac znajduje się tuż przy drodze z Reńskiej Wsi do Raciborza. Położony jest na terenie parku, który od wschodu i południa pierwotnie miał charakter krajobrazowy. Otoczony był fosą, której zarys zachował się do dnia dzisiejszego. Na wschód od pałacu znajduje się dziś już zarośnięty staw, po stronie zachodniej usytuowane są kolejno: budynek bramny z wieżą z 1670 roku z neobarokowymi portalami i narożnymi basztami wraz z zabudowaniami folwarcznymi, oraz po drugiej stronie ulicy kościół parafialny.
Sam budynek pierwotnie to dwupiętrowa renesansowa budowla wzniesiona z cegły na planie kwadratu z wewnętrznym dziedzińcem i dwoma ośmiobocznymi basztami w narożach elewacji frontowej z murem kurtynowym. Trójkondygnacyjne skrzydła pałacu są podpiwniczone i zachowały się w nich gotyckie cegły, które pozostały prawdopodobnie po wcześniejszej siedzibie. W XVIII wieku pałac został przykryty dachem mansardowym, zaś dziedziniec zamieniony został na centralną salę reprezentacyjną. Swoją późnorenesansową sylwetkę zachował aż do końca XIX wieku, kiedy to za sprawą Eberharda Matuszki gruntownie go odnowiono i przebudowano. W 1945 roku pałac spłonął. Legenda mówi, że podpalił go sam właściciel, który chciał uniknąć splądrowania wnętrz przez Armię Czerwoną. W kolejnych latach nie był odbudowywany, był częściowo zabezpieczoną tzw. trwałą ruiną.
Od 2005 roku pałac i okoliczny teren jest własnością gminy Polska Cerekiew, a od 2010 trwają przy nim prace badawcze, konserwatorskie i budowlane mające na celu przywrócenie mu pierwotnego wyglądu. W 2014 roku zakończony został pierwszy etap prac budowlanych, który miał na celu zabezpieczenie zamku przed dalszą dewastacją. Odtworzono ściany konstrukcyjne, łukowe stropy, wstawione zostały drzwi i drewniana stolarka okienna, wyremontowano i oświetlono elewację, a całość przykryto dachem. Chociaż w tym etapie remontu odnowiono tylko niektóre pomieszczenia na parterze zamku, już po jego zakończeniu zamek jest wykorzystywany jako miejsce koncertów, spotkań i innych wydarzeń, funkcjonuje w nim również biblioteka. Przyznać trzeba, że obiekt robi wrażenie i śmiało można powiedzieć, że pieniądze zostały wydane bardzo dobrze. Mam nadzieje, że gmina znajdzie kolejne środki na sfinansowania dalszych etapów, biorąc pod uwagę projekt, jaki miałem okazję zobaczyć, jak ma wyglądać pałac oraz teren wokół niego w przyszłości po wykonaniu wszystkich prac.
Popularne w tej chwili... Źródło: www.zabytek.pl, www.wikipedia.pl, www.polskacerekiew.pl
Koncepcja odbudowy pałacu wraz zagospodarowaniem terenu
