Zamek w Kędzierzynie-Koźlu

W skrócie - Spis treści, Informacje Pokaż

Kędzierzyn-Koźle to miasto, które jest jednym z najmłodszych miast Polski. Powstało stosunkowo niedawno, a dokładnie w 1975 roku z połączenia miast: Koźle, Kędzierzyn, Kłodnica oraz Sławięcice. Położone jest w województwie opolskim na Górnym Śląsku, nad Odrą przy wylocie Kanału Gliwickiego i ujścia Kłodnicy. Dzieje miasta najbardziej związane są jednak z losami tego pierwszego, czyli Koźla.
Pierwszy historyczny zapis o Koźlu znajdujemy w związku z wojną polsko-czeską w roku 1104. Nie była to z pewnością zwykła osada, lecz raczej gród, później zaś kasztelania. Wspominają o tym zapiski związane z pismem papieża Hadriana IV z 1155 roku, biorącym w opiekę biskupstwo wrocławskie. W dokumencie wymienione są kasztelanie należące do biskupstwa, pośród nich znajduje się właśnie kasztelania kozielska. Koźle prawa miejskie uzyskało prawdopodobnie w 1281 roku, kiedy weszło w skład niezależnego księstwa kozielsko-bytomskiego istniejącego w latach 1281-1335. W jego obrębie znajdowało się dawne miasto i zamek. Data powstania murowanego zamku jest kwestią niejednoznaczną. Przyjmuje się, że zbudowany został w okresie panowania książąt kozielskich z opolskiej linii Piastów na przełomie XIII i XIV wieku. Warto w tym miejscu podkreślić, że Koźle w tym czasie zostało stolicą w/w księstwa, dlatego też Książę potrzebował godnej siedziby, w związku z tym pełną parą ruszyły prace budowlane.
Ze względu na otaczający go teren zalewowy warownia została usytuowana na sztucznym nasypie dochodzącym do 4 metrów wysokości. Zamek zbudowany był z cegły na kamiennych fundamentach, założony na planie czworoboku, którego trzy narożniki zostały zamknięte odcinkami murów sprawiających wrażenie zaokrąglonych naroży, ich spore fragmenty zachowały się niemal wokół całego usypanego wówczas wzgórza. Fortyfikacje zamku wzmocniono basztą w północno-wschodnim narożniku, wysuniętą poza mury w stronę miasta. Jej rekonstrukcję można podziwiać, przechadzając się po podzamczu. Obok wieży w murze wschodnim znajdowała się brama, przez którą prowadził wjazd do zamku od strony podzamcza. Późniejsza zabudowa dziedzińca uniemożliwiła ustalenie miejsca pierwotnego domu mieszkalnego będącego siedzibą książąt. Zamek posiadał także kaplicę, która prawdopodobnie znajdowała się w miejscu, gdzie dziś stoi kamienica.

Panorama miasta Koźla od strony Raciborza według rysunku Friedricha Bernharda Wernhera – lata 1750-1800

Był to najświetniejszy okres kozielskiego zamku. Przez blisko 200 lat rezydowali tu, rodzili się, wystawiali dokumenty i umierali piastowscy książęta. Kolejne dziesięciolecia to częste pożary i najazdy obcych wojsk, które zniszczyły go w znacznym stopniu. Dopiero w XVI wieku nastąpiła znacząca przebudowa, zamek przeszedł w ręce prywatne, a konkretnie otrzymał go w lenno od Habsburgów twórcą potęgi rodu Oppersdorffów – Jan I von Oppersdorff. W latach 1563-1584 Jan I rozebrał średniowieczną piastowską warownię i w jej miejscu wniósł trzyskrzydłową rezydencję, w czasie której powstały zabudowania południowego oraz zachodniego skrzydła, zamkowi nadano cechy renesansowe.
Następne lata to kolejne przebudowy. W połowie XVIII wieku (1743 r.) na terenie Koźla dokonano przebudowy fortyfikacji miejskich, powstała wielka pruska forteca, w obrębie której znalazło się miasto oraz zamek. To spowodowało, że zamek uległ zniszczeniu został przekształcony w fortecę. Budynki straciły swój pierwotny wygląd i charakter. W 1807 roku przedzamcze zwane Nowym Zamkiem przebudowano na szpital garnizonowy. Potem budynek wykorzystywano na biura i magazyny. Działania wojenne I i II wojny światowej dokonały kolejnych częściowych zniszczeń zamku. Po wojnie przez długie lata zamek był zdewastowany, a następnie w stanie zabezpieczonej ruiny, gdzie jego wnętrza nie były dostępne.
Dopiero w ostatnich latach wzgórze zamkowe doczekało się remontu. Samorząd miasta uzyskał niemal 5 milionów złotych (ogółem) na projekt renowacji, rewaloryzacji i przebudowy zabytkowego kompleksu zamkowego w Kędzierzynie-Koźlu. W ich efekcie m.in. przywrócony został historyczny wygląd zabytkowych piwnic zamkowych skrzydła południowego, wykonano częściowe odrestaurowanie murów obwodowych, a w miejscu dawnej wieży zamkowej wzniesiono stylizowaną wieżę. Wyremontowano również dziedziniec zamkowy, na którym wybudowano szklaną kopułę, która przykryła pozostałości po ceglanym stołpie (donżonie), czyli wieży ostatecznej obrony, dodajmy przez szklaną kopułę można podziwiać znajdujący się relikt wieży. Podobno jest to najcenniejszy element architektoniczny znajdujący się na wzgórzu zamkowym. Ponadto z tych funduszy dokonano konserwacji archiwaliów i starodruków.

Kędzierzyn Koźle – animacja projektu odbudowy zamku [0:31 sec.] zobacz

Obecnie pięknie odrestaurowany obiekt znajduje się południowo-zachodnią część osiedla Stare Miasto w Koźlu przy ul. Kraszewskiego. Oczywiście jest dostępny do zwiedzania. W muzeum gromadzone są pamiątki historyczne regionu kozielskiego. Organizowane są również wydarzenia promujące historię i kulturę tych terenów.

Źródło: Zamki w Polsce (Bohdan Guerquin, Historia Lokalna (kwartalnik miłośników historii – lipiec 2008)

Zamek dziś

Informacje praktyczne

Strona www Kędzierzyna-Koźle – www.kedzierzynkozle.pl
Strona Muzeum Ziemi Kozielskiej – www.muzeumkozle.pl
Godziny otwarcia – www.muzeumkozle.pl/godziny-otwarcia/
Przy zamku znajduje się parking. Dodatkowo w pobliżu znajduje się strefa płatnego parkowania.

Grzegorz R.

#TuiTamINFO to ktoś, kto ostatnio ma dużo czasu i zwykle udaje Mu się gdzieś "uciec" bliżej lub dalej. Oczywiście stara się mieć ze sobą aparat. Kiedy nie podróżuje to prawdopodobnie delektuje się ciszą domowego spokoju lub odkrywam najgłębsze sekrety najnowszych urządzeń technologicznych.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ Anuluj odpowiedź

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Ponieważ podróżowanie stało się dla Mnie łatwiejsze, a ostatnio mam trochę więcej czasu, to zwykle udaje mi się gdzieś „uciec” kilka razy w roku, bliżej lub dalej. Oczywiście staram się mieć ze sobą aparat. Fotografia nie jest moim sposobem na życie, to raczej amatorska pasja i według mnie, może być sposobem komunikowania się z innymi. Myślę, że większość amatorów robi to z tych samych powodów, dla radości tworzenia, miłości do podróży i fotografii. Dołożyłem wszelkich starań, aby treść była jak najbardziej zgodna z rzeczywistością, wykorzystując do tego celu, przewodniki, informatory, biuletyny, książki historyczne, archiwa, biblioteki internetowe itp. Będę wdzięczny za wskazówki dotyczące błędów i nieaktualnych informacji. Wszelkie uwagi są dla mnie bardzo cenne i mile widziane, dzięki nim będę mógł dokonać jak najszybciej korekt w opisach.