Bolków to miasto w województwie dolnośląskim, położone nad Nysą Szaloną. Jako osada targowa był wzmiankowany po raz pierwszy w 1276 roku. Jego lokacja nastąpiła nieco wcześniej, najpewniej po najeździe Mongołów w 1241 roku. Prawdopodobnie już w pierwszej połowie XII wieku powstały zaczątki zamku bolkowskiego. Przypuszcza się, że został wzniesiony w okresie lokacji miasta i razem z fortyfikacjami miejskimi tworzył jeden zespół obronny. Warownia Bolków to jedna ze znaczniejszych twierdz budowanych przez Bolka księcia świdnicko-jaworskiego. Zresztą warto w tym miejscu dodać, iż książę ten ufortyfikował całą swoją ziemię pasem zamków, tworząc tym samym zwarty system obronny. Jeszcze do dziś kamienne mury Bolkowa z potężną wieżą usytuowaną na skraju wzgórza wyglądają groźnie. Zamek Bolków jest bez wątpienia jednym z najbardziej popularnych obiektów w Polsce, ale co tak naprawdę o nim wiemy?
Bolków w poł. XVIII w. (lata 1740-1750) Grafika F.B Wernera z „Topographia Silesiae” Bolków z początku XIX w. na rycinie Carla Friedricha Stuckarta Zdjęcia Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego
A więc prześledźmy historię tej twierdzy
Pierwsza wzmianka o zamku w Bolkowie pochodzi z lat 1238-1241 wówczas książę wrocławski Henryk II Pobożny rozpoczął budowę obiektu obronnego. Przypuszczalnie jego śmierć przerwała prace budowlane na krótki okres. Jednak w 1239 roku wzmiankowany jest już burgrabia Stephan Rychenbach . Prawdopodobnie pierwsze prace budowlane polegające na wymianie dawnych fortyfikacji drewniano-ziemnych na murowane rozpoczęły się ok. 1244 roku, kiedy to książę wrocławski Bolesław II Rogatka wzniósł tutaj niewielki obiekt, zapewne trzykondygnacyjną, czworoboczną wieżę mieszkalną, połączoną z budową murów obwodowych. Pierwszy etap budowy zakończył się ok. 1279 roku. Jednak samo powstanie zamku gotyckiego wiąże się z panowaniem jego syna, Bolka I i tu w ty miejscu warto dodać, że pierwszy gród warowny znajdował się nie w samym Bolkowie, lecz w oddalonych o ok. 3 km Świnach
Okno gotyckie w budynku mieszkalnym
Za jego panowania warownia zostaje otoczona potężnymi kamiennymi murami obronnymi wraz z systemem bram, oraz wznosi murowane budynki mieszkalne. W tym czasie powstaje też wieża dziobowa. Jest ona jedynym przykładem tego typu budowli w Polsce. Jej wysokość wynosi dziś 25 m. W przyziemiu znajduje się tzw. loch głodowy, wejście na wyższe kondygnacje umożliwiają schody umieszczone wewnątrz grubego na 4,5 m muru. Z tego okresu budowy oprócz wieży zachował się do dziś donżon i fragmenty skrzydeł mieszkalnych oraz wewnętrzne mury obronne.Bernarda oraz Bolka II Małego , doprowadziła ona do połączenia wcześniejszej zabudowy w jeden budynek mieszkalno-gospodarczy zwany dziś Domem Gotyckim. W tym czasie następuje rozbudowa umocnień bramnych oraz murów zewnętrznych zamku, dzięki czemu staje się on najpotężniejszą twierdzą na Śląsku, pełniącą również funkcję skarbca książęcego. Z tego okresu zachowało się niewiele elementów wystroju architektonicznego. Są to portale na parterze, dwudzielne okno wychodzące na dziedziniec na wysokości trzeciej kondygnacji oraz wewnętrzne okienko w kształcie koniczyny. Po śmierci Bolka II zamek dostał się w ręce wdowy, księżniczki Agnieszki , a po jej śmierci księstwo świdnicko-jaworskie weszło, mocą układów, w 1392 roku w skład państwa czeskiego. Zamek książęcy w Bolkowie stał się lennem licznych rodów szlacheckich.Czeski Król Jerzy z Podiebradu zdobywa zamek i oddaje jako lenno burgrabiemu Janowi z Czernej . Zasłynął on wkrótce z rozbojów i grabieży, co spowodowało iż rozwścieczeni mieszczanie przy wsparciu miast śląskich, między innymi Wrocławia i Świdnicy, w 1468 roku zdobywają zamek, a samego rycerza wieszają na wieży. W 1493 roku zamek zostaje oblężony i zdobyty przez księcia Kazimierza II Cieszyńskiego działającego w imieniu króla czeskiego Władysława Jagiellończyka . Po tym wydarzeniu umocniono zamek i przebudowano bramę wjazdową.
Ekspozycja muzealna
Na początku XVI wieku zamek za sprawą króla Ferdynanda I został przekazany wrocławskiemu biskupowi Janowi von Salaz w dożywocie. Już wtedy w 1534 roku warownię określono jako chylący się ku ruinie. Biskup na polecenie monarchy podjął rozbudowę zamku. Wówczas budowniczy Jakub Parr w 1540 roku przystąpił do unowocześniania przestarzałego już systemu obronnego zamku. Głównym efektem prac było znaczne powiększenie terenu warownego wokół średniowiecznej części. Powstały trzy dziedzińce zewnętrzne o nowoczesnym wyglądzie murów, zabezpieczone bastejami dostosowanymi do broni palnej, z brama dolną i przedbramiem. Wzniesiono także renesansowy Dom Kobiet i Domek Straży a dawne zabudowania zamku gotyckiego zyskały nowożytny wystrój (otwory, dekoracja sgraffitowa, renesansowe attyki). W murze otaczającym taras umieszczono furtę, łączącą zamek z miastem.Matthias von Logau . W 1596 roku włości przeszły w ręce rodu Zedlitz . W latach 1618-1648 podczas wojny trzydziestoletniej zamek uległ poważnym zniszczeniom (pożar w 1632 roku, zdobyty przez Szwedów w roku 1646). Po 1650 roku, kiedy załoga szwedzka opuściła zamek, jej prawowici właściciele rodzina von Zedlitz przystąpili do długotrwałego remontu i odbudowy. W 1703 roku po wygaśnięciu bolkowskiej gałęzi rodziny Zedlitz zamek wraz z miastem zostają sprzedane cystersom z Krzeszowa . W latach 1703-1715 zakon Cystersów dostosowuje warownię na potrzeby klasztoru. Podczas tej przebudowy usunięto wiele zabytkowych detali architektonicznych z XIV, XV, XVI wieku. W 1795 roku wybuchł pożar, którego skutki dosyć szybko usunięto. Kolejne nieszczęście nawiedziło zamek w 1814 roku, budynki zamkowe zostały uszkodzone podczas silnego huraganu. Dodatkowo w wyniku sekularyzacji dóbr kościelnych w październiku 1810 roku, zamek staje się własnością państwa pruskiego. W 1885 roku władze zezwoliły na rozbiórkę części murów, a pozyskany materiał przeznaczono na naprawę dróg. Po wydarzeniach z XVIII i XIX wieku budowla została opuszczona i szybko popadła w ruinę. Pierwsze prace zabezpieczające podjęto w 1893 roku. Był to remont Domu Kobiet i adaptacja na schronisko młodzieżowe. Kolejne renowacje przeprowadzono w latach 1920-23, a od 1923 roku w Domu Kobiet urządzono muzeum. W czasie wojny, po dojściu Hitlera do władzy zamek stał się własnością państwa. Istnieją przypuszczenia, że na zamku w tym czasie mieścił się ośrodek badawczy zajmujący się nadzorem okolicznych fabryk. Po II wojnie światowej zamek wraz z zachowaną ekspozycją muzealną w postaci pamiątek historycznych, starych map, mebli, obrazów i fragmentów uzbrojenia stał się Oddziałem Muzeum Śląskiego we Wrocławiu, a od 1977 roku Oddziałem Muzeum Okręgowego w Jeleniej Górze. Na początku lat 90-tych zamek doczekał się sporego zastrzyku finansowego w związku z tym przerwane prace remontowe, rekonstrukcyjne i konserwatorskie zostały wznowione, jak można wyczytać w przewodnikach – mają one na celu przywrócenie mu jak najwięcej z jego dawnej świetności.
Źródło: Wikipedia.pl, „Zamki i ich Tajemnice” Tomasz Jurasz, „Zamki Śląskie” Bohdan Guerquin, „Zamki w Polsce” Bohdan Guerquin, „Murowane Budowle Obronne w Polsce X-XVII w.” Adam Wagner
Budynek kasy biletowej i Wielka Wieża Brama Główna Dziedziniec zewnętrzny i budynek kobiet Dziedziniec główny, po lewej dom kobiet Dziedziniec główny Dziedziniec główny, Wielka Wieża, budynki mieszkalno-gospodarcze Studnia na dziedzińcu głównym Widok z wieży na dom kobiet, dziedziniec wielki, dziedziniec główny i część mieszkalną Zamkowe muzeum, z lewej str. drzewo genealogiczne Piastów Zamkowe muzeum Klatka schodowa w budynku kobiet Widok od strony północnej Widok z basteji na północne skrzydło Schody w Wielkiej Wieży Zobacz film – Zamek Bolków, historia, architektura i legendy
Oficjalna strona zamku – www.zamek-bolkow.info.pl
Wstęp na zamek jest płatny normalny ok 12 zł ulgowy 6 zł (2021 r.)
Pod zamkiem ok. 50 metrów od wejścia znajduje się parking. Podobno płatny, Ja byłem rano nikogo nie było zaparkowałem i nie płaciłem.
Mapa Google – nawiguj na parking
Zamek Bolków – Legenda
