Kopiec „Górka Lukasów” w Bełku

Bełk to wieś położona w południowo-zachodniej części woj. śląskiego, w powiecie rybnickim. Nie istnieje jednoznaczna wersja pochodzenia nazwy miejscowości. Starsze źródła podają, że wywodzi się od prasłowiańskiego imienia Biela. Obecnie jednak przyjmuje się, że Bełk jest nazwą topograficzną, związana z licznie występującymi tutaj wodami, a dokładniej z odgłosami bełkotu wody w strumieniu. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z ok. 1280 roku, znajduje się w Księdze fundacyjnej biskupstwa wrocławskiego i jest związana najprawdopodobniej z grodziskiem istniejącym w miejscu dzisiejszego kopca, nad rzeką Bierawką.

Kopiec – „Wzgórze Lukasów”

Kopiec z wieńczącą go kaplicą nagrobną należy z pewnością do najciekawszych i mogących się poszczycić najbogatszą historią miejsc w Bełku. Sam kopiec jak już w/w jest najpewniej pozostałością średniowiecznego grodziska, który pełnił rolę obronną, wyznaczającego pierwotne centrum osady, znajdującej się przy starym, wiodącym z południa na północ, szlaku handlowym prowadzącego aż na Morawy. Warto dodać, że kopiec jest jedynym takim zabytkiem w okręgu rybnickim, a na terenie województwa śląskiego znajduje się nie więcej niż 30 tego rodzaju obiektów. Według autora pierwszej monografii wsi, Ludwika Musioła, gródek ten mógł być siedzibą rzekomego założyciela osady – Bełka, choć tej tezy nie potwierdzają jednak ani historycy, ani archeolodzy. Gródki stożkowate należą do najprostszych form założeń obronnych, czego obiekt w Bełku jest dobrym przykładem. Ma kształt płasko ściętego stożka i zajmuje powierzchnię ok. 10-11 arów. Jest to sztuczny nasyp, o stromych zboczach, usypanych przez człowieka z ziemi wydobytej z otaczającej go szerokiej fosy, która obecnie nie jest zbyt dobrze widoczna w terenie. Można zakładać, że na szczycie kopca znajdowała się masywna, drewniana wieża, która posiadała charakter mieszkalno-obronny. Nie ma jednoznacznych dowodów, czy założenie obronne posiadało jakieś dodatkowe umocnienia, ale uważa się, że tego rodzaju obiekty posiadały jeszcze palisadę otaczającą wierzchołek kopca, a dodatkowo mogły być też wzmacniane jego zbocza. Kolejnym atutem kopca w Bełku jest jego położenie ponieważ tego typu obiekty były wznoszone nad ciekami rzecznymi i na terenach podmokłych, taka lokalizacja w terenie utrudniała dostęp i podnosiła jego walory obronne. Być może znaleziska ceramiki średniowiecznej, które datowane są na XIII i XIV wiek, pochodzą z czasów budowy tego obiektu. Obecnie są one przechowywane w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu.
Kamienna neogotycka kaplica wieńcząca kopiec, jest od niego znacznie młodsza. Wzniesiono ją z inicjatywy właściciela Bełku Antona Gemandera w 1860 roku, o czym świadczy data wyryta na jednym z kamieni bocznej ściany budynku. Kaplicę tę wzniesiono z przeznaczeniem na grobowiec rodzinny fundatora, dlatego też pod nią znajduje się wymurowana, niedostępna jednak dla odwiedzających, a szkoda – krypta rodowa Gemanderów i Lukasów. Spoczywa tam czterech lub pięciu, niektóre źródła podają nawet siedmioro przedstawicieli tych rodzin, w tym przedwcześnie zmarła znana w środowisku lokalnym Eleonora Lukas, słynąca ponoć z urody, zmarła młodo, najprawdopodobniej podczas epidemii grypy, mającej miejsce w czasie I wojny światowej. Z okolicznościami jej śmierci wiąże się wiele opowieści ludowych, mówiących m. in. o zgonie przy połogu, nie znajdują jednak one potwierdzenia w faktach. Nie ulega wszakże wątpliwości, że na wyobraźnię mieszkańców mocno zadziałał przypadek młodo zmarłej dziedziczki pochowanej w tak tajemniczym i romantycznym miejscu.
Niestety wnętrza kaplicy na żywo nie było mi dane zobaczyć. Jak wygląda kaplica w środku można odwiedzić stronę Bełku (tutaj). Delikatnie mówiąc znajdują się obecnie w nie najlepszym stanie. Jednak na oficjalnej stronie wsi można również wyczytać, że planuje się remont kaplicy. Tempo prac jednak uzależnione jest oczywiście od pozyskanych funduszy. Niewątpliwego uroku dodaje kopcowi porastający go starodrzew, posadzony w większej części zapewne podczas budowy kaplicy. Wśród niego wyróżnia się, starszy od reszty, dąb o obwodzie 440 cm.
Warto również dodać, że kopiec Wzgórza Lukasów, bo taka też jest jego nazwa, pochodzi od nazwiska rodu dawnych właścicieli wsi. Znajduje się na terenie Parku Krajobrazowego „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich„. Dodatkowo Wzgórze i kaplica są elementem ścieżki edukacyjnej Śladami Bełka, powstałej w latach 2008-2009. Przyznać trzeba, że jest to ciekawy pomysł. Ścieżka nawiązuje swoją nazwą do rycerza Belka, dawnego właściciela miejscowości, a na jej trasie zlokalizowanych jest siedem ważnych dla Bełku miejsc. Trasa ma długość ok. 2,5 km. Powstała z inicjatywy Grupy Odnowy Wsi Bełk oraz Stowarzyszenia Na Rzecz Rozwoju Wsi Bełk.

Źródło: Tablica informacyjna przy kopcu, www.belk.pl

Grzegorz R.

#TuiTamINFO to ktoś, kto ostatnio ma dużo czasu i zwykle udaje Mu się gdzieś "uciec" bliżej lub dalej. Oczywiście stara się mieć ze sobą aparat. Kiedy nie podróżuje to prawdopodobnie delektuje się ciszą domowego spokoju lub odkrywam najgłębsze sekrety najnowszych urządzeń technologicznych.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ Anuluj odpowiedź

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Ponieważ podróżowanie stało się dla Mnie łatwiejsze, a ostatnio mam trochę więcej czasu, to zwykle udaje mi się gdzieś „uciec” kilka razy w roku, bliżej lub dalej. Oczywiście staram się mieć ze sobą aparat. Fotografia nie jest moim sposobem na życie, to raczej amatorska pasja i według mnie, może być sposobem komunikowania się z innymi. Myślę, że większość amatorów robi to z tych samych powodów, dla radości tworzenia, miłości do podróży i fotografii. Dołożyłem wszelkich starań, aby treść była jak najbardziej zgodna z rzeczywistością, wykorzystując do tego celu, przewodniki, informatory, biuletyny, książki historyczne, archiwa, biblioteki internetowe itp. Będę wdzięczny za wskazówki dotyczące błędów i nieaktualnych informacji. Wszelkie uwagi są dla mnie bardzo cenne i mile widziane, dzięki nim będę mógł dokonać jak najszybciej korekt w opisach.