Pałac Wężyków w Paszkówce

W skrócie - Spis treści, Informacje Pokaż

Paszkówka to wieś położona w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim zaledwie 25 km od centrum Krakowa, około 40 km od Oświęcimia (45 minut jazdy), niedaleko drogi nr 44 Skawina-Zator. Pomimo swego położenia na granicy ziem historycznie przynależnych do Krakowa i Śląska Paszkówka zawsze była związana z królewskim miastem. Wieś w II połowie XIII wieku, należała do możnego rodu rycerskiego Radwanitów. Od wieku XVI, przez kolejne trzy stulecia była własnością zacnego rodu Paszkowskich herbu Zadora. W późniejszych wiekach, Paszkówka przechodziła w ręce: Żydowskich, Pruszczyńskich, Rottermundów. Od II połowy XIX wieku dobra paszkowskie należały do Leonarda Wężyka pochodzącego ze starej rodziny szlacheckiej, używającego herbu Wąż.
Dziś Paszkówka znana jest przede wszystkim z ekskluzywnego zespołu hotelowo-parkowego tzw. „Pałacu w Paszkówce”. Zbudowano go w czasie, kiedy największym wydarzeniem w okolicy było otwarcie pierwszej linii kolejowej w Kotlinie Oświęcimskiej, a modny wówczas neogotyk zainspirował ostatniego właściciela do budowy pałacu.
Nic jednak nie wiadomo, jak wyglądała pierwsza rezydencja w Paszkówce. Można przypuszczać, że w XV wieku, kiedy posiadłość stanowiła uposażenie kanonii przy katedrze wawelskiej w tym miejscu, co obecny pałac, stał niewielki dwór drewniany. Obok dworu znajdowała się dworska kaplica. Jednak brak informacji na temat wyglądu dworu. Wiadomym jest, że dwór, związany „od zawsze” był z miejscową familią Paszkowskich i nie był zapewne okazałą budowlą. Na planie katastralnym z 1845 roku pojawia się obok zabudowań dodatkowo ogród, którego kształty świadczą o wcześniejszym rozplanowaniu.
Dopiero w II połowie XIX wieku, kiedy obszar dworski stał się własnością Rodziny Wężyków, w 1865 roku Leonard Wężyk wraz z żoną Ludwiką z Żelińskich rozpoczął trwającą pięć lat budowę neogotyckiego pałacu i to właśnie im pałac zawdzięcza obecny kształt architektoniczny. Majątek pozostał własnością rodziny Wężyków aż do końca II wojny światowej.
Warto w tym miejscu dodać, że wybudowany pałac został zaprojektowany przez jednego ze znanych architektów krakowskich Feliksa Księżarskiego, który był autorem m.in budynku Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.

Lata powojenne

Pałac w Paszkówce na szczęście nie podzielił losu setek innych zabytków i przetrwał okres okupacji w stanie nienaruszonym. Po zakończeniu wojny majątek został odebrany właścicielom w ramach reformy rolnej, a ich dobra zostały rozparcelowane. W swojej historii powojennej przewinęło się przez niego wiele organizacji. Mieściła się m.in. szkoła podstawowa, w latach 1961–1966 ośrodek zdrowia i mieszkania nauczycieli. W 1971 roku budynek został wyremontowany i przeznaczony na Dom Wypoczynkowy Emerytów i Rencistów Spółdzielczości Pracy. Od 1977 roku obiekt był użytkowany przez Biuro Turystyczne „Turysta” jako ośrodek turystyczno-wypoczynkowy „Kasztelanka”. Na najniższej kondygnacji pałacu, przez pewien czas funkcjonowała nawet pieczarkarnia, której działalność wpłynęła nadwyrężając konstrukcję budynku. Z biegiem lat obiekt ulegał coraz większym zniszczeniom i dewastacji, „przechodząc” na własność gminy Brzeźnica. Dopiero w latach 90-tych XX wieku został zakupiony przez Jana i Annę Oleksych, którzy na wzór właścicieli podobnych obiektów zaadaptowali pałac do roli luksusowego hotelu, spełniającego zarówno wymagania ośrodka przeznaczonego dla celów konferencyjnych jak i wypoczynkowych. Taki stan trwa do dziś.

Aleja w parku

Pałac w Paszkówce jest siedzibą Stowarzyszenia Bractwa Wawelskiego Dzwonu Spiżowego

Architektura i wnętrza pałacowe

Architektura obiektu według jednych historyków sztuki mówi, że pałac jest neogotycki, według innych nie mieści się w formalnych granicach tego stylu i z tego powodu określać go należy jako obiekt pseudogotycki. Bardziej wnikliwa analiza zabytku każe upatrywać w nim pewnych wzorców zaczerpniętych z gotyku angielskiego. Szczególny charakter nadają budynkowi wyraźnie zaznaczone ryzality oraz zwieńczona krenelażem ośmioboczna wieża mieszcząca klatkę schodową. Z zewnątrz ozdabiają budynek wieżyczki sterczynowe, gzymsy i fryz oraz dekoracyjny motyw głów pod oknami pierwszego piętra. Nad głównym wejściem znajduje się rzeźbiona tarcza z herbami właścicieli: wężem rodziny Wężyków i ciołkiem rodu Żeleńskich. Całość położona jest w pochodzącym z początku XIX wieku parku o cechach stylu angielskiego. Rosną w nim stare lipy, dęby i graby, niektóre starsze od pałacu. W głębi parku zachowała się dawna piwniczka na wino, wykorzystywana również obecnie. Niestety nie było Mi dane zobaczyć jak wygląda pałac w środku, ponieważ (stan na 06.2022 r.) zakwaterowani w nim byli uchodźcy z Ukrainy i wejście do środka było niemożliwe. Z opisów jakie można znaleźć w przewodnikach wynika, że pałacowe wnętrza prezentują się znakomicie. W holu głównym, zachowało się autentyczne sklepienie krzyżowo-żebrowe wsparte na kamiennych filarach, w którym szerokie, zdobione schody wiodą na piętro pałacu. Dawniej schodami tymi, udawano się do: pokoi właścicieli, biura handlowego, biblioteki, salonu i jadalni. Aktualnie, znajduje się tutaj reprezentacyjny, neorenesansowy, ośmioboczny salon z zachowaną oryginalną dekoracją stropu i ścian, noszący nazwę Sala Lustrzana. Na terenie posiadłości zbudowano też basen i siłownię. Jak opisują właściciele nieruchomości, w hotelu znajdują się m.in. komfortowe komnaty pałacowe wyposażone w oryginalne XIX-wieczne dębowe meble, łoża typu king size lub queen size.

Źródło: Wikipedia.pl, www.paszkowka.pl/historia, www.dnidziedzictwa.pl, „Dwory-Zamki-Pałace” Marta Dvorak 2015, Przewodnik „Dolina Karpia” 2008, Małopolska „Zabytek zadbany” 2008

Wnętrza pałacu panorama 360°

Grzegorz R.

#TuiTamINFO to ktoś, kto ostatnio ma dużo czasu i zwykle udaje Mu się gdzieś "uciec" bliżej lub dalej. Oczywiście stara się mieć ze sobą aparat. Kiedy nie podróżuje to prawdopodobnie delektuje się ciszą domowego spokoju lub odkrywam najgłębsze sekrety najnowszych urządzeń technologicznych.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ Anuluj odpowiedź

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Ponieważ podróżowanie stało się dla Mnie łatwiejsze, a ostatnio mam trochę więcej czasu, to zwykle udaje mi się gdzieś „uciec” kilka razy w roku, bliżej lub dalej. Oczywiście staram się mieć ze sobą aparat. Fotografia nie jest moim sposobem na życie, to raczej amatorska pasja i według mnie, może być sposobem komunikowania się z innymi. Myślę, że większość amatorów robi to z tych samych powodów, dla radości tworzenia, miłości do podróży i fotografii. Dołożyłem wszelkich starań, aby treść była jak najbardziej zgodna z rzeczywistością, wykorzystując do tego celu, przewodniki, informatory, biuletyny, książki historyczne, archiwa, biblioteki internetowe itp. Będę wdzięczny za wskazówki dotyczące błędów i nieaktualnych informacji. Wszelkie uwagi są dla mnie bardzo cenne i mile widziane, dzięki nim będę mógł dokonać jak najszybciej korekt w opisach.