Stary Sącz – miasto Świętej Kingi

W skrócie - Spis treści, Informacje Pokaż

Stary Sącz miasteczko z klimatem

Stary Sącz położony jest w województwie małopolskim, u stóp Beskidu Sądeckiego, w widłach Popradu i Dunajca. Jest jednym z najcenniejszych miast południowej Polski, które w dniu 10.12.2018 roku zostało wpisanym na listę Pomników Historii. Stary Sącz, o czym koniecznie trzeba wspomnieć nierozerwalnie wiąże się z postacią Świętej Kingi, która otrzymawszy miasto od małżonka Bolesława Wstydliwego, utworzyła tu pod koniec XIII wieku dwa klasztory, Klarysek i nieistniejący Franciszkanów. I właśnie kościół klasztorny jest dziś najcenniejszym i najbardziej znanym zabytkiem miasta.
Po za wieloma cennymi zabytkami, o których mowa poniżej miasto Stary Sącz może pochwalić się również ciekawym zapleczem turystycznym. Do najważniejszych atrakcji trzeba zaliczyć: Platformę widokową w Woli Kroguleckiej, oraz Enklawę Przyrodniczą „Bobrowisko”. Koniecznie trzeba wspomnieć o szlakach pieszych oraz ścieżkach rowerowych, które są dość liczne i można nimi dotrzeć do popularnych atrakcji turystycznych (żółty do schronisko Przehyba i niebieski do zamku Rytro). W Starym Sączu odbywają się także ciekawe imprezy kulturalne i folklorystyczne m.in. Starosądecki Festiwal Muzyki Dawnej i pod koniec sierpnia Starosądecki Jarmark Rzemiosła.
Podsumowując Stary Sącz to małe urocze miasteczko ze średniowiecznym brukowanym rynkiem i klasztorem oraz mnóstwem innych zabytków i atrakcji turystycznych do odkrycia. Hasło „każdy znajdzie coś dla siebie” jak najbardziej pasuje do tego miasta i jeśli go odwiedzimy na pewno nie będziemy się nudzić.

Stary Sącz – plan miasta

Historia miasta

Mimo że nie jest znana dokładna data lokowania Sącza i jedynie domyślamy się, że nastąpiło to najwcześniej około 1257 roku, to najprawdopodobniej przed lokowaniem miasta istniało na Sądecczyźnie kilka ośrodków gospodarczych w postaci grodów kasztelańskich. Pewnym jest, że dzieje miasta Starego Sącza są od jego początków związane z klasztorem Klarysek, ufundowanym w 1280 roku przez królewnę węgierską – Kingę, wdowę po księciu krakowskim Bolesławie Wstydliwym z rodu Piastów. Za sprawą klasztorów Stary Sącz stał się znaczącym centrum kultury w owym czasie. Jako miasto znajdujące się pod jurysdykcją klasztoru, żyło i rozwijało się u jego boku, przeżywało wzloty i upadki, cierpiało najazdy Tatarów i Szwedów, a także wojny domowe i pożary.
Księżna Kinga uważana była za kobietę na owe czasy niezwykle roztropną i rozsądną. Chociaż nie dożyła lokacji Nowego Sącza w 1292 roku (zmarła 4 miesiące przed tym wydarzeniem) to uważa się, że miała aktywny udział w rozmowach z ówczesnym królem Wacławem II na temat budowy nowego grodu w sąsiedztwie. Dopiero jej następczyni Gryfina, otrzymała od w/w króla potwierdzenie praw klasztoru i Sącza i tenże monarcha lokował w sąsiedztwie Starego, Nowy Sącz jako konkurencyjne miasto i siedzibę kasztelanii. Stabilność dla miasta Starego Sącza oraz rozbudowa gotyckiego klasztoru w XIV i XV wieku zapewniły kolejne reprezentantki z dynastii Piastów osiadłe w Sączu – królowa Jadwiga, wdowa po Władysławie Łokietku i Konstancja, siostra Kazimierza Wielkiego. W 1528 roku Zygmunt Stary potwierdził miastu prawo do dwóch jarmarków oraz klasztorowi prawo poboru cła od wszystkich kupców udających się do Krakowa i na Węgry. O wzroście zamożności Starego Sącza w XVI wieku świadczy istnienie ratusza. W tym też okresie w mieście odnotowano funkcjonowanie cechów: tkackiego, szewskiego, krawieckiego, kuśnierskiego i rzeźniczego. W 1656 roku Szwedzi splądrowali klasztor Klarysek i miasto. W 1683 roku w Starym Sączu gościł Jan III Sobieski wracający spod Wiednia. W 1690 roku nastąpiła beatyfikacja księżnej Kingi.

Widok na klasztor 1920-1922

Rynek, lata 1916-1923

Pocztówki – zbiory biblioteka Polona

Po aneksji dokonanej przez Austrię w 1770 roku i przyłączeniu Starego Sącza do tej monarchii, decyzją ówczesnego cesarza Józefa II odebrano Klaryskom władztwo nad miastem. Utworzono prowincję nazwaną Galicją. Był to dla Starego Sącza początek trwającego blisko 150 lat zaboru austriackiego. W 1795 roku miał miejsce wielki pożar, spaleniu uległo niemal całe miasto. Pożar strawił wówczas około 130 domów wraz z ratuszem (obecnie jego rekonstrukcja znajduje się w miasteczku galicyjskim w Sądeckim Parku Etnograficznym w Nowym Sączu). Z pożogi ocalał jedynie kamienny dom mieszczański z XVII wieku, zwany „Domem na Dołkach”.
Z biegiem lat miasto stopniowo traciło na znaczeniu na rzecz założonego w 1292 roku Nowego Sącza. Po rozbiorach, do Polski Stary Sącz wrócił w 1918 roku. W okresie międzywojennym przybyło szereg inwestycji, a nad rozwojem czuwał, powołany w 1927 roku, Komitet Rozbudowy Miasta. II wojna przyniosła wiele strat w ludziach i majątku, a po jej zakończeniu miasto trwało podobnie jak wcześniej na uboczu rozwoju sąsiedniego Nowego Sącza. Dziś Stary Sącz od strony turystycznej wciąż się rozwija, a swoje dziedzictwo wieków umiejętnie wykorzystuje do promocji miasta.

Klasztor Sióstr Klarysek

Za najatrakcyjniejszy zabytek Starego Sącza wielu uważa klasztor Klarysek, który o czym warto wspomnieć mimo grabieżczej działalności, jakiej poddany został przez wieki, zachowały się w nim ogromne skarby kultury od średniowiecza po czasy współczesne.
Jego budowę rozpoczęto w drugiej połowie XIII wieku i do dziś jest bardzo popularnym miejscem kultu religijnego. Jest przykładem gotyckiej architektury sakralnej, która mimo licznych przebudów i szeregu renowacji zachowała swój pierwotny charakter.
Zespół klasztorny otoczony jest murami, do wewnątrz prowadzi brama z dzwonnicą. Wchodząc na dziedziniec, można zobaczyć muzeum klasztorne, w którym zgromadzone są pamiątki związane z postacią fundatorki Klarysek – Św. Kingi oraz zbiory sztuki sakralnej, ołtarz zewnętrzny, wspaniałą bramę klasztorną oraz gotycki kościół Świętej Trójcy. Wnętrze tego kościoła kryje w sobie barokowy styl. Na szczególną uwagę zasługują XVII wieczne wykonane z czarnego marmuru i stiuku ołtarz główny i ołtarze boczne. Warto zatrzymać się na chwilę przy Kaplicy św. Kingi, gdzie znajduje się drewniana figura księżnej z XV wieku oraz relikwia z jej szczątkami. Ściany zdobi polichromia przedstawiająca sceny z życia Świętej Kingi. Do tego klasztoru o czym warto wspomnieć wstąpiła i została pochowana królowa Jadwiga, żona Władysława Łokietka i matka Kazimierza Wielkiego, która zmarła w 1339 roku. Do kościoła przylega także kaplica św. Kingi z XIV wieku, oddzielona od nawy ozdobną kratą z XVII wieku.

Brama Seklerska

Odwiedzając klasztor sióstr Klarysek nie sposób nie zauważyć tzw. Bramy Seklerskiej. Brama jest jedną z trzech tego typu bram w Polsce (pozostałe są w miejscowości Tarnów i Koszyce Wielkie). Ufundowało ją Stowarzyszenie Światowego Związku Węgrów w maju 1999, do którego należeli siedmiogrodzcy Seklerzy. Brama ta jest znakiem przyjaźni między Polską, a Węgrami, jest pamiątką kanonizacji błogosławionej Kingi, która pochodziła z Węgier. Na bramie znajdują się portret Św. Kingi i Św. Jadwigi. Legenda głosi, że: „Kto przekroczy Bramę Seklerską – tego szczęście nie ominie.”

Kim są Seklerzy

Seklerzy stanowią wyodrębnioną etnicznie grupę ludnościową, posiadającą swój herb i hymn. Utożsamiają się jednak z narodem Węgierskim. Wywodzą się z ludności pochodzenia tureckiego, zmadziaryzowanej po podboju w IX wieku Siedmiogrodu przez Węgrów. Ich zadaniem była obrona wschodniej granicy państwa do XVI wieku. Zachowali wolność osobistą, po dziś dzień — własny folklor, obyczaje i odrębny dialekt. Większość z nich zajmuje się uprawą roli i hodowlą. Seklerzy są wyznania rzymskokatolickiego i ewangelickiego.

Źródło: Wikipedia.pl

Rynek Starego Sącza

Rynek w Starym Sączu to jedna z najbardziej reprezentacyjnych części miasta i praktycznie każdy, kto tu przyjeżdża, w końcu na niego trafi. Został założony na planie prostokąta i do dziś zachował średniowieczną architekturę z charakterystycznym rozstawem zabudowy, wyłożony kamiennym brukiem z naturalnych granitowych otoczaków z Dunajca. Z czterech rogów placu wychodzą po dwie ulice, usytuowane względem siebie pod kątem prostym. Pierwotnie rynek, którego wybrukowanie zajęło aż 11 lat, otaczało 25 domy, z których do dzisiaj zachowały się 22. Na środku rynku stał niegdyś okazały Ratusz, który spłonął w 1795 roku. Jego rekonstrukcja znajduje się w Nowym Sączu na terenie Miasteczka Galicyjskiego. Koniecznie trzeba wspomnieć o studni, która znajduje się pod lipami, początkowo znajdowała się obok ratusza i jako jedyna go pamięta. Lipy otaczające studnię zasadzono w 1877 roku.
Z zabytkowych budynków znajdujących się na Rynku warto wymienić XVII-wieczny dom mieszczański tzw. Dom na Dołkach, dziś siedziba muzeum regionalnego i oficynę Raczka, której wnętrze warto zobaczyć ponieważ jej sień jest pięknie ozdobiona malowidłami naściennymi oraz sufitowymi.

Muzeum Regionalne – Dom na Dołkach

Muzeum mieści się w budynku, który jako jedyny przetrwał wielki pożar z 1795 roku i zachował XVII-wieczny, barokowy charakter. Nazwę „Dom na Dołkach” zawdzięcza usytuowaniu go w najniższym (kiedyś) miejscu rynku albo – jak mówi legenda, dołom wykopanym w podziemiach budynku przez miejscowego garbarza. Wewnątrz muzeum znajdują się trzy wystawy stałe. Pierwsza poświęcona jest historii i kulturze miasta. Druga wystawa poświęcona jest światowej sławy polskiej śpiewaczce operowej Adzie Sari, której rodzina była związana ze Starym Sączem. Z kolei trzecia wystawa stała przybliża wybitną postać – profesora Józefa Tischnera, starosądeckiego filozofa, etyka i teologa.

Oficyna Raczka

Do oficyny Raczka można dojść od strony domu towarowego na tyłach rynku. Dom (Rynek 21) wyróżnia się niezwykłym fantazyjnym wystrojem sieni, podwórka i oficyny. W II połowie XIX wieku był tutaj zajazd z karczmą. Na początku XX wieku nadbudowaną kamienicę zakupił Czech Józef Straka, po czym otworzył w niej restauracji i hotel „Szczawnicki”. Fantazyjne malowidła na ścianach i sufitach oraz drewniane rzeźby na podwórku pozostawił po sobie artysta-amator Józef Raczek, do kamienicy wprowadził się po powrocie do rodzinnego Starego Sącza w latach 70-tych XX wieku. Zajmował się nie tylko malarstwem i rzeźbą. Kręcił filmy, fotografował, pisał wiersze. Dom zamienił w wielką galerię, sławiącą burzliwe dzieje miasta i Sądecczyzny. W wielu obrazach, o czym warto tu nadmienić naśladował malarstwo Nikifora.

Grzegorz R.

#TuiTamINFO to ktoś, kto ostatnio ma dużo czasu i zwykle udaje Mu się gdzieś "uciec" bliżej lub dalej. Oczywiście stara się mieć ze sobą aparat. Kiedy nie podróżuje to prawdopodobnie delektuje się ciszą domowego spokoju lub odkrywam najgłębsze sekrety najnowszych urządzeń technologicznych.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ Anuluj odpowiedź

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Ponieważ podróżowanie stało się dla Mnie łatwiejsze, a ostatnio mam trochę więcej czasu, to zwykle udaje mi się gdzieś „uciec” kilka razy w roku, bliżej lub dalej. Oczywiście staram się mieć ze sobą aparat. Fotografia nie jest moim sposobem na życie, to raczej amatorska pasja i według mnie, może być sposobem komunikowania się z innymi. Myślę, że większość amatorów robi to z tych samych powodów, dla radości tworzenia, miłości do podróży i fotografii. Dołożyłem wszelkich starań, aby treść była jak najbardziej zgodna z rzeczywistością, wykorzystując do tego celu, przewodniki, informatory, biuletyny, książki historyczne, archiwa, biblioteki internetowe itp. Będę wdzięczny za wskazówki dotyczące błędów i nieaktualnych informacji. Wszelkie uwagi są dla mnie bardzo cenne i mile widziane, dzięki nim będę mógł dokonać jak najszybciej korekt w opisach.