Muzeum Zamek w Dębnie

W skrócie - Spis treści, Informacje Pokaż

Wieś Dębno to mała miejscowość położona w województwie małopolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Dębno liczy ok. 2000 mieszkańców.
To co ją wyróżnia na tle innych sołectw gminy to jej atrakcyjność, a dokładnie liczne zabytki, z których najsłynniejszym jest renesansowy zamek – obecnie oddział Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Zamek, który koniecznie trzeba zobaczyć leży przy trasie (DK 94) wiodącej z Krakowa w kierunku Tarnowa, warto zjechać z trasy aby go zobaczyć, to zaledwie 450 metrów. A zwiedzić go warto choćby właśnie dlatego, że do dziś obiekt przetrwał w stanie niemal niezmienionym od czasów jego powstania czyli od XV wieku.
Dziś stanowi najlepiej zachowany w Małopolsce i jest jednym z czołowych w skali kraju przykładów późnośredniowiecznej siedziby rycerskiej, wiążącej funkcje reprezentacyjne, mieszkalne i obronne. Zachowała się pierwotna struktura murów, dawny układ wnętrz. Na uwagę zwracają gotyckie, renesansowe i barokowe portale. Mury zamku zdobią kamienne płaskorzeźby o motywach roślinnych, geometrycznych i godła herbowe. Bogactwo architektoniczne zachwyciło nawet Jana Matejkę. Powstały liczne szkice artysty prezentujące szczegóły budowli. Nie sposób opisać wszystkich licznych w tym obiekcie detali, nie można też oddać tego, co jest w tym zamku najważniejsze, czy najpiękniejsze, tu po prostu trzeba wpaść i nacieszyć oko.

Zamek z zewnątrz

Międzynarodowy Turniej Rycerski „O Złoty Warkocz Tarłówny”

Zamek w Dębnie jest miejscem licznych wydarzeń kulturalnych. Chyba najbardziej znany jest turniej rycerski o złoty warkocz Tarłówny na pamiątkę tragicznej miłości. Odbywa się on każdego roku we wrześniu pod murami zamku i organizowany jest przez Dębińskie Centrum Kultury, Muzeum Okręgowe w Tarnowie oraz Urząd Gminy w Dębnie. Turniej co warto podkreślić rokrocznie gromadzi ponad 20-tysięczną widownię z całej Polski oraz zza granicy. W imprezie uczestniczą bractwa rycerskie nie tylko z Polski, ale także ze Słowacji i Węgier. W czasie imprezy można obejrzeć pokazy walk rycerskich, zarówno pieszych, jak i konnych. Atrakcją są pokazy ostrzału artyleryjskiego, inscenizacja scen bitewnych oraz popisy kaskaderów w strojach historycznych. Zwieńczeniem Turnieju jest wielka bitwa z udziałem całego rycerstwa, konnicy i artylerii, odbywająca się po zapadnięciu zmroku.

Legendą o złotym warkoczu

Legenda mówi, że jeden z byłych właścicieli zamku – Tarłów miał piękną córkę ze złotymi warkoczami, która zakochała się z wzajemnością w biednym dworzaninie Jaśku. Gdy ojciec się o tym dowiedział, kazał pannie wyjść za bogatego szlachcica a biedaka skrycie zabić. Ta się sprzeciwiła woli ojca, który za to kazał ją zamurować wraz z posagiem w wieżyczce przy zamkowej sali koncertowej. Ta część legendy zainteresowała złodziei, którzy w wieku XIX włamali się do baszty wyrywając podłogi i stropy, niestety złota nie znaleźli. Ówcześni właściciele zamku Jastrzębscy pochowali szkielet dziewczyny, który podobno przetrwał oparty o ścianę. Na pamiątkę zabrali jedynie złote warkocze, które podobno można było zobaczyć jeszcze w okresie międzywojennym odwiedzając zamek. Sam warkocz w czasie wojny zaginął. Tylko czasami o północy w zamku ukazuje się Biała Dama – duch Tarłówny.

Wnętrza zamku – zwiedzanie

Cały wystrój zamku jest pięknie i gustownie urządzony więc wspaniale się zwiedza. Wnętrza komnat wyposażono tak, by odtworzyć wygląd siedziby szlacheckiej z czasów między XV a XVIII wiekiem. Niestety jak opowiadała Pani przewodnik wszystko co znajduje się w salach wystawowych jest zakupione albo pochodzi od prywatnych osób, ponieważ oryginalne wyposażenie zamku rozkradziono w czasie wojny i po jej zakończeniu. Zwiedzanie trwa około 45 minut. Po przekroczeniu progu zamku, pierwsze co zobaczymy to niewielki dziedziniec, z którego wchodzimy na pokoje i do piwnic. Do dyspozycji zwiedzających są: sale, podziemia, kuchnia i skarbiec. Sale piętra urządzone są z zachowaniem stylu różnych epok, które zobaczyć można w salach: Rycerskiej, Koncertowej Kaplicy, Komnatach Barokowej i Rokokowej, oraz Sieni Myśliwskiej. Reprezentacyjna Sala Rycerska z gotyckim wykuszem, śladami polichromii, oraz znajdującą się w niej kolekcją portretów, drzewem Genealogicznym Rodu Tarłów malowanym na potężnych rozmiarach płótnie jest najciekawszym miejscem na trasie zwiedzania zamkowej ekspozycji. Natomiast Sala Koncertowa jest największą salą zamkową z instrumentami muzycznymi, dziś służy podczas organizowania koncertów, spotkań czy wykładów. Wśród pomieszczeń parteru wyróżnia się Skarbiec i Pokój Pani z cennymi meblami z epoki. Wystrój wszystkich pomieszczeń dopełniają liczne kosztowności, wśród których na uwagę zasługuje komplet miśnieńskiej porcelany, militaria, ozdobne meble i gobeliny. Niezwykle ciekawie zaaranżowana jest ekspozycja pomieszczeń dawnej Kuchni i Spiżarni z zabytkowymi naczyniami i sprzętem kuchennym.

Zamkowe piwnice i lochy

Jak w każdym zamku, tak i w tym muszą być podziemia i lochy. Wejście prowadzi z dziedzińca zamkowego. Znajdują się tu trzy sale, w których można obejrzeć m.in. narzędzia tortur, wyeksponowane są znaleziska archeologiczne: gliniane dzbany, siekiery, kafle piecowe, fragmenty zamkowych ozdobnych kolumn i portali oraz jedyny ocalały oryginalny mebel zamku – zniszczony fortepian a raczej jego resztki.

Historia zamku

Pierwsze wzmianki o zamku w Dębnie pojawiły się w XIII wieku. W owym czasie budowlę tę opisano jako obronny, drewniany gródek z mostem przerzuconym przez fosę od strony wschodniej. Właścicielem dóbr wówczas był Świętosław herbu Gryf. Obiekt ten funkcjonował do połowy XIV wieku, kiedy to został zniszczony przez pożar. Odbudowany, został dodatkowo ufortyfikowany jednak zabudowa pozostała dalej drewniana. Zapewne przed 1460 rokiem Jakub Dębiński herbu Odrowąż, kanclerz koronny i kasztelan krakowski, rozpoczął wznoszenie nowej murowanej rycerskiej budowli, zamku takiego, jaki można oglądać współcześnie. Składa się on z trzypiętrowego ceglanego budynku w kształcie czworoboku nakrytego czterospadowym dachem. Od strony północnej znajduje się mur kurtynowy i niewielka wartownia ze zbrojownią. Od wschodu ulokowano kaplicę. Siedziba kasztelana była nowatorska jak na owe czasy, gdyż odchodziła wyraźnie od cech obronnych. Niestety właściciel nie cieszył się długo swoją posiadłością, zmarł w 1490 roku bez pozostawienia męskiego potomka, zamek przeszedł w ręce jego bratanka Jakuba III ze Szczekocin herbu Odrowąż. Po Dębińskich w 1583 roku właścicielami zamku stali się Wesselini z Węgier. Franciszek Wesselini był sekretarzem Stefana Batorego i starostą Lanckorońskim i to on owym czasie zlecił prace budowlane. Przebudował go w stylu renesansowym rozbudowując skrzydło południowe w kierunku zachodnim. Również w tym czasie dokonano częściowej przebudowy wnętrz wszystkich skrzydeł zamku m.in. wzniesiono sklepienia oraz powiększono otwory okienne, ozdabiając je dekoracją sgrafittową.

Rekonstrukcja bryły zamku ok. połowy XVI w. (wg Z. Bocheński)

Po śmierci Franciszka Wesselini dobra przejął Jan Fraksztyn. Od tego momentu majątkiem zarządzał syn Jan junior, a następnie w 1630 roku jego potomek Zbigniew Fraksztyn, który sprzedał prawa do Dębna Teofilowi z Tarłów. Kolejna przebudowa miała miejsce pod koniec XVIII wieku, kiedy właścicielami byli członkowie tej rodziny. Świadczą o tym data 1772 rok na barokowym portalu i umieszczony obok herb Topór. Zamek na przestrzeni wieków był jeszcze kilkakrotnie remontowany przez zmieniających się właścicieli. Po Tarłach aż do II wojny światowej byli nimi: Lanckorońscy, Rogawscy, Rudniccy, Spławscy i Jastrzębscy, jednak te prace renowacyjne nie zmieniły jego ogólnego wyglądu i pierwotnej charakterystycznej bryły. Ostatni z prywatnych właścicieli zamku, Stanisław Jastrzębski, opuścił go we wrześniu 1939 roku, a teren przejęły w zarząd niemieckie władze okupacyjne. Po wojnie w 1945 roku obiekt przejęło państwo. Użytkował go Związek Historyków Sztuki i Kultury, Stowarzyszenie Historyków Sztuki, a przez pewien czas mieściła się w nim także szkoła przysposobienia rolniczego, biblioteka oraz krótko nawet posterunek milicji. W 1947 roku rozpoczął się remont zamku, trwający z przerwami do 1978 roku. Po przeprowadzonych pracach restauratorskich, swoją siedzibę znalazła tu filia Muzeum Okręgowego w Tarnowie, które jest właścicielem obiektu do dziś.

Żródło: „Najpiekniejsze Zamki, Pałace i Dwory w Polsce” Marek Gaworski, / „Zamki w Polsce” Bohdan Guerquin 1974r. / Murowane Budowle Obronne w Polsce X-XVII w. Adam Wagner 2019r. / Oficjalna strona Muzeum Okręgowego w Tarnowie

Informacje praktyczne

Oficjalna strona zamku -> zobacz
Media społecznościowe – Facebook tu znajdziemy najświeższe informacje
Wirtualne zwiedzanie -> zobacz
Parking znajduje się bezpośrednio przy zamku i jest bezpłatny dla zwiedzających zamek Nawiguj Mapy Google
Najnowszy cennik i godziny otwarcia -> zobacz
Bezpłatnym dniem zwiedzania ekspozycji stałej jest wtorek. W poniedziałek nieczynne. W soboty i niedziele wejście do zamku możliwe jest jedynie o pełnych godzinach. Ostatnie wejście na ekspozycję możliwe jest na godzinę przed zamknięciem.

Grzegorz R.

#TuiTamINFO to ktoś, kto ostatnio ma dużo czasu i zwykle udaje Mu się gdzieś "uciec" bliżej lub dalej. Oczywiście stara się mieć ze sobą aparat. Kiedy nie podróżuje to prawdopodobnie delektuje się ciszą domowego spokoju lub odkrywam najgłębsze sekrety najnowszych urządzeń technologicznych.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ Anuluj odpowiedź

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Ponieważ podróżowanie stało się dla Mnie łatwiejsze, a ostatnio mam trochę więcej czasu, to zwykle udaje mi się gdzieś „uciec” kilka razy w roku, bliżej lub dalej. Oczywiście staram się mieć ze sobą aparat. Fotografia nie jest moim sposobem na życie, to raczej amatorska pasja i według mnie, może być sposobem komunikowania się z innymi. Myślę, że większość amatorów robi to z tych samych powodów, dla radości tworzenia, miłości do podróży i fotografii. Dołożyłem wszelkich starań, aby treść była jak najbardziej zgodna z rzeczywistością, wykorzystując do tego celu, przewodniki, informatory, biuletyny, książki historyczne, archiwa, biblioteki internetowe itp. Będę wdzięczny za wskazówki dotyczące błędów i nieaktualnych informacji. Wszelkie uwagi są dla mnie bardzo cenne i mile widziane, dzięki nim będę mógł dokonać jak najszybciej korekt w opisach.