Pałac w żorskiej dzielnicy Baranowice

W skrócie - Spis treści, Informacje Pokaż

Dzielnica Baranowice

Baranowice kiedyś wieś, obecnie dzielnica w południowo-wschodniej części miasta Żory na Śląsku. Nazwa wsi pochodzi od przezwiska Baran, które nosił pierwszy tutejszy osadnik. W źródłach historycznych miejscowość występuje pod nazwami: Baranowicze, Baranowitz. Podczas drugiej wojny światowej hitlerowskim okupantom nie odpowiadała słowiańska nazwa wsi zdecydowali ja zmienić na Hornsdorf (Horn – róg, dorf – wieś).

Dzielnica Baranowice oprócz centrum posiada historyczne przysiółki: Podlesie – skupisko kilkunastu gospodarstw położone miedzy centrum i przysiołkiem Nowy Dwór. Nazwa topograficzna – osada pod lasem. Szoszowy – w południowo zachodniej części wsi. W średniowieczu była to samodzielna osada, od początku istnienia należała do parafii w Warszowicach i Piekucz – skupisko gospodarstw na oddalonym od centrum południowo-wschodnim skraju wsi, nad rzeką Pszczynką.
We wsi znajduje się pałac (obecnie w ruinie) wybudowany w XVII wieku, a przebudowany w XIX wieku przez ostatniego właściciela Emila von Duranta starosty powiatu rybnickiego, rycerza zakonu joannitów, pana na Baranowicach i Osinach. Właściciel pałac rozbudował, nadając mu rys klasycystyczny. Odnowioną siedzibę otoczył rozległym pięknym parkiem. Po I wojnie światowej jego majątek został częściowo rozparcelowany. Pałac odkupiła spółka węglowa Georg von Giesche`s Erben z Wrocławia i przekształciła w ośrodek wczasowy dla górników. Po zakończeniu drugiej wojny światowej majątek przejęło państwo polskie. W pałacu w czasach Polski Ludowej urządzono ośrodek rekreacyjno-wypoczynkowy katowickiej Huty Kościuszko. Następnie w 1952 roku zabytek zaadaptowano na potrzeby szkoły, która funkcjonowała w jego wnętrzach do lat 90-tych XX wieku. Dopóki działała, pałac był utrzymywany w stosunkowo niezłej formie. W latach 90-tych szkołę przeniesiono do nowej siedziby, a pałac sprzedano prywatnym inwestorom. Miasto odkupiło pałac w 2008 roku i obiecało remont oraz rekultywację zdewastowanego budynku i parku. Według portalu www.tuzory.pl pałacyk w Baranowicach w 2017 roku nie dostał dofinansowania z unijnych środków i znalazł się na liście rezerwowej. Modernizacja pałacyku wraz z przylegającym do niego terenem jest szacowana na kwotę 20 mln złotych.

Pałac w Baranowicach już po remoncie, znów jest wizytówką miasta Żor – Maj 2023

Jeszcze w 2018 roku Pałac w Baranowicach był kompletną ruiną, o czym można się przekonać oglądając zdjęcia na końcu wpisu. Pozbawiony okien, z popękanej elewacji odpadały jej fragmenty, a w środku schronienia szukali bezdomni. Zabytku nie oszczędzali też wandale. Jednak w ciągu niespełna trzech lat zmienił się nie do poznania. Teraz jest ozdobą dzielnicy Baranowice oraz całego miasta Żory. 28 lutego 2023 roku odbył się uroczysty odbiór kończący prace po kompleksowym remoncie. Remont budynku został już zakończony, ale na razie nie ma możliwości zwiedzania go od środka. Zanim Pałac będzie dostępny dla wszystkich, musi zostać jeszcze wyposażony, a w otaczającym go parku muszą zakończyć się prace renowacyjne. Ma być otwarty dla mieszkańców jesienią 2023 roku. W środku znajdzie się miejsce na wystawy, imprezy kulturalne i inne działania artystyczne, a także na spotkania biznesowe.
Jednak już dziś można zobaczyć w lokalnej prasie jak wyglądają wnętrza. Zachowano ich historyczny wygląd, prezentują się wyjątkowo z uwagi na polichromie, które zostały pieczołowicie odwzorowane według fragmentów zachowanych na ścianach budynku.
Warto w tym miejscu dodać, że renowacja Pałacu w Baranowicach to największa żorska inwestycja ostatnich lat. Miasto pozyskało dodatkowe dofinansowanie w kwocie 3 053 170,45 zł w ramach projektu pn. „W trosce o śląskie dziedzictwo – renowacja Zespołu Parkowo- Pałacowego w Żorach”. Aktualnie dofinansowanie wynosi aż 16 206 185,59 zł, a całkowita wartość projektu wynosi 29 583 464,89 zł. Projekt został współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Tekst zamieszczono maj 2023r.

Pałac po remoncie 2023 rok

Zdjęcia Pałacu maj 2023 rok

Zdjęcia wnętrz 2024 rok

Zdjęcia luty 2024 rok

Opis Pałacu

Pałac wzniesiony w XVII wieku. Powiększony i przebudowany w pierwszej połowie XIX wieku – późnoklasycystyczny (neogotyk angielski). Zwrócony elewacją frontową na południe. Jest budynkiem wolnostojącym, niepodpiwniczonym z pomieszczeniami na poddaszu. Zbudowany na planie wydłużonego prostokąta, złożony z trzech części: środkowa dwupiętrowa – wiek XVII, boczna część jednopiętrowa z pierwszej połowy XIX wieku, ponadto dobudówka z końca XIX wieku. W części środkowej sień z klatką schodową, na lewo trzy izby sklepione kolebkowo z lunetami. Pozostałe izby parteru i pięter bez cech stylowych. Budynek posiada jedną główną klatkę schodową od strony elewacji północnej, łączącej wszystkie kondygnacje z wejściem głównym usytuowanym od strony południowej. Od strony północnej wejście prowadzi do jednego pomieszczenia, które w czasach szkolnych było kotłownią. Nad pomieszczeniami znajdują się trzy rodzaje stropów. Cały budynek posiada drewnianą więźbę dachową. Okna na pierwszym i drugim piętrze prostokątne i zamknięte półkoliście, ze współczesną stolarką . W 2023 roku ukończono kompleksowy remont obiektu.

Źródło: Książka „Baranowice: szkice z dalszych i bliższych dziejów” Autor – Zygmunt J. Orlik 2012 r.

Zdjęcia wykonane w 2018 roku

Zdjęcia Pałacu 2018 rok

Historia i dzieje rodu von Durantów – baranowicka linia

Płyta nagrobna barona Durant – starosty rybnickiego na cmentarzu ewangelickim w Żorach

Rodzina von Durant pochodziła z Szampanii we Francji, po 1689 roku Durantowie z linii de Senegas przybyli do Niemiec jako francuska szlachta z tytułem baronów i osiadła w Brandenburgii. Powodem opuszczenia Francji przez część rodziny von Durantów był, w 1685 roku odwołany przez króla francuskiego edykt nantejski, który gwarantował wolność religijną (Durantowie byli wyznawcami kalwinizmu). We Francji pozostały dwie linie rodowe, m. in. w Langwedocji koło Tuluzy, majątki Senegas i Trevisy jeszcze w XIX wieku. W Brandenburgii von Durantowie posiadali dobra Strubenberg. Na Górnym Śląsku posiadali Baranowice od 1810 roku, Osiny od 1811 roku, Szoszowy i Nowy Dwór. W 1877 roku od Edwarda Kuschela zakupili Wielowieś w powiecie toszecko-gliwickim, do której dodali na początku XX wieku Błażejowice i Sieroty, łącząc te trzy dobra w jeden majątek.
W środowisku niemieckim przez lata znaczenie Durantów rosło, po uznaniu w 1743 roku ich szlachectwa, przez cesarza Karola oraz tytułu barona seniora rodu, Karola Abrahama. Po likwidacji cesarstwa niemieckiego w 1806 roku król pruski, Frydryk Wilhelm III, w 1810 roku powtórnie potwierdził szlachectwo Durantów i rozciągnął je na potomków seniora rodu (Janinę z domu von Czarnecka – wdowę po Henryku von Durancie, jej syna – Emila Konrada i córkę – Henriettę Zofię Charlottę, wdowę po hrabim Fryderyku von Arco). Dzięki temu Durantowie uzyskali pruskie prawa polityczne, co później utorowało jednemu z nich drogę do stanowiska starosty rybnickiego.
Dzieje baranowickiej linii Durantów zaczynają się w 1811 roku od wdowy po Heinrichu baronie von Durant de Senegas – Joannie von Durant baronowej z domu Czarnetzka, która była właścicielką Baranowic od 1811 roku do 1827 roku. Poprzedniczką tych dóbr w latach 1803-1811 była jej matka Anna Helena von Czarnetzka, z domu Guretzka (pol. Gurecka) und Cornitz (pol. Kornic), tak więc w następnych pokoleniach tutejszych Durantów były ślady polskiej krwi. Nazwiska Czarnecki, Gurecki, Kornic odnoszą się do starej szlachty śląskiej pochodzenia polskiego.
Kolejnym właścicielem Baranowic był Emil Heinrich Erdrmann Konrad baron Durant de Senegas syn Heinricha barona von Durant de Senegas i Joanny von Durant z d. Czarnecka. Posiadał bardzo solidne wykształcenie i to właśnie on jak już w/w został w roku 1832 przez króla pruskiego mianowany na starostę rybnickiego. Z funkcji tej wywiązywał się bardzo dobrze, pełnił ją do 1860 roku, a więc aż 28 lat. W 1836 roku ożenił się z Charlottą Sophią Mathildą Wilhemina von Kalinowską (pol. Karoliną Zofią Matyldą Wilhelminą Kalinowską), z którą miał trzech synów: Hans, Vally i Emil. W 1873 roku baron umiera jego żona pięć lat później. Na mocy testamentu z 1874 roku majątek przekazano synom. Emil odziedziczył Osiny, a jego brat Hans, Baranowice.
Hans baron von Durant de Senegas, syn Emila barona von Durant de Senegas i Kroliny z Kalinowskich, był dziedzicem baranowickim w latach 1874-1907. Dał się poznać jako dobry gospodarz, a także społecznik. Udzielał się podobnie jak jego ojciec. Hans zmarł w 1907 roku. Następcą Hansa został jego syn Emil, który zarządzał ojcowizną tylko rok zmarł 23 września 1908 roku.
Po śmierci barona, w latach 20-tych XX wieku majątek ten dzierżawiła spółka „Agricultura AG”. W latach 30-tych majątek objęło „Oberschlesische Landesgesellschaft G.m.b.H.”, które w końcu go rozparcelowało. W posiadaniu rodziny były jeszcze dobra Wolfshayn na Dolnym Śląsku.

Źródło: Książka „Baranowice: szkice z dalszych i bliższych dziejów” Autor – Zygmunt J. Orlik 2012 r. oraz Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

Grzegorz R.

#TuiTamINFO to ktoś, kto ostatnio ma dużo czasu i zwykle udaje Mu się gdzieś "uciec" bliżej lub dalej. Oczywiście stara się mieć ze sobą aparat. Kiedy nie podróżuje to prawdopodobnie delektuje się ciszą domowego spokoju lub odkrywam najgłębsze sekrety najnowszych urządzeń technologicznych.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ Anuluj odpowiedź

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Ponieważ podróżowanie stało się dla Mnie łatwiejsze, a ostatnio mam trochę więcej czasu, to zwykle udaje mi się gdzieś „uciec” kilka razy w roku, bliżej lub dalej. Oczywiście staram się mieć ze sobą aparat. Fotografia nie jest moim sposobem na życie, to raczej amatorska pasja i według mnie, może być sposobem komunikowania się z innymi. Myślę, że większość amatorów robi to z tych samych powodów, dla radości tworzenia, miłości do podróży i fotografii. Dołożyłem wszelkich starań, aby treść była jak najbardziej zgodna z rzeczywistością, wykorzystując do tego celu, przewodniki, informatory, biuletyny, książki historyczne, archiwa, biblioteki internetowe itp. Będę wdzięczny za wskazówki dotyczące błędów i nieaktualnych informacji. Wszelkie uwagi są dla mnie bardzo cenne i mile widziane, dzięki nim będę mógł dokonać jak najszybciej korekt w opisach.