Miasto Nysa położenie, krótka historia
Nysa położona jest w południowo-zachodniej części województwa opolskiego nad Jeziorem Nyskim i rzeką Nysą Kłodzką, niedaleko Otmuchowa Bolesław Krzywousty , jednak w owym czasie nie odgrywała większej roli, ponieważ nadgraniczna kasztelania znajdowała się w pobliskim Otmuchowie. Sytuacja zmieniła się, gdy książę Bolesław I Wysoki ofiarował swemu synowi Jarosławowi kasztelanię otmuchowską wraz z przylegającymi do niej dobrami. Jarosław, który w latach 1198–1201 był biskupem wrocławskim, przekazał w testamencie swoim następcom na stolicy biskupiej Nysę. Z czasem na tej bazie utworzono biskupie księstwo nysko-otmuchowskie, które sukcesywnie powiększało się, a Nysa stała się jego stolicą, co poskutkowało tym, iż miasto stało się jednym z największych i najbogatszych miast śląskich. Własnością biskupów wrocławskich było do 1740 roku. W 1741 roku wojska pruskie zdobyły miasto, na przeszło 200 lat przeszła ona we władanie niemieckie. Fryderyk II przekształcił Nysę w nowoczesną silną twierdzę. W 1810 roku rząd pruski przeprowadził sekularyzację dóbr kościelnych, w związku z czym przestała istnieć władza biskupów wrocławskich, a wraz z przejęciem Śląska przez prusaków skończyły się złote czasy Nysy. Przeobrażenie miasta w twierdzę zahamowało rozwój gospodarczy biskupiej metropolii. Dopiero częściowa likwidacja twierdzy w XIX wieku przynosi lekką ulgę, miasto powoli zaczynało się rozwijać, jednak rozwój nie był aż tak duży jak w XVII i XVIII wieku.Śląskiego Rzymu ”, bo tak kiedyś było nazywane.
Popularne w tej chwili...
Rynek w Nysie na początku XX wieku (1900r.)
Pochodzenie nazwy miasta
Trudno jest ustalić pochodzenie nazwy miejscowości. W swej historii występowało pod różnymi nazwami m.in. w 1223r. Nysa, 1367r. Nise, 1435r. Neise, 1566r. Neysse . To tyle co mówią dokumenty. A od czego wzięła swoją nazwę? Jedne źródła podają, że nazwa miasta pochodzi od przepływającej przez miasto rzeki Nysy Kłodzkiej, ponieważ nazwa rzeki istniała jeszcze przed założeniem osady w tym miejscu. Tak przynajmniej pisze m.in. Jan Długosz w kronice z XV wieku. Inne źródła podają, że nazwa pochodzi od tzw. niskiego brzegu, brodu na rzece, czyli odcinka rzeki umożliwiającego przedostanie się na drugą stronę brzegu. Tak więc Starosłowiańskie słowo Nissa , oznaczające bród czy też niski brzeg, jest utożsamiane z dzisiejszą nazwą miasta. To stwierdzenie pochodzi z kroniki czeskiego kronikarza Kosmasa, który około 991 roku odnotował nazwę Niza lub też Niża.
Poznaj najważniejsze miejsca w Nysie
Pałac Biskupi – Muzeum Powiatowe w Nysie Lokalizacja ul. Biskupa Jarosława 11 Nawiguj Mapy Google
Trudno ustalić, w jakich etapach powstawała rezydencja. Pewne jest, że zastąpiła stary gotycki zamek stanowiący rezydencję biskupów. Budowla powstała w czasach austriackich, a jego budowa trwała ponad 100 lat, zakończył ją biskup Franciszek Ludwik von Neuburg w 1729 roku. Biskupi wkrótce jednak utracili swą nową rezydencję. Po przejęciu północnej części Księstwa Nyskiego przez Prusy w 1742 roku została ona przekazana w użytkowanie władzom wojskowym. Pod koniec XVIII wieku budowlę udało się na krótki czas (1796-1810) odzyskać dla biskupów wrocławskich. W 1810 roku nastąpił jednak koniec kilkuwiekowego panowania biskupów wrocławskich w księstwie nyskim z powodu sekularyzacji dóbr kościelnych i klasztornych przez króla pruskiego. Pałac ponownie odebrano właścicielom, poddano przebudowie i zmieniono jego przeznaczenie. W 1823 roku część budynku została przekazana sądowi ziemskiemu, a w 1849 roku resztę pomieszczeń przejął królewski sąd wojskowy. Mieścił się tu także urząd katastralny, a w latach 1850-1852 druga kondygnacja skrzydła frontowego pełniła funkcję mieszkania służbowego księcia Karola Antoniego Hohenzollerna. W 1881 roku cały budynek został przejęty przez władze sądowe. W marcu 1945 roku budynek spłonął. Zniszczenia okazały się bardzo duże. Przez prawie dwa lata budynek nie był użytkowany, ani w żaden sposób zabezpieczony. 1947 roku pokryto go dachem, a 1962 roku podjęto wieloletni proces odbudowy pałacu i przeznaczenia go do pełnienia funkcji muzealnych. 1984 roku muzeum w Nysie przejęło odremontowany budynek, a półtora roku później nastąpiło uroczyste otwarcie.
Ogólnie ekspozycja muzealna zajmuje 30 sal umieszczonych na trzech kondygnacjach. Na zwiedzanie przeznaczyć należy ok. dwie godziny. Godziny otwarcia Cennik biletów Strona muzeum
Dwór Biskupi Lokalizacja Aleja Józefa Lompy Nawiguj Mapy Google
Dwór Biskupi to największy z zachowanych elementów nieistniejącego już nyskiego zamku biskupów wrocławskich. Znajduje się tuż obok Pałacu Biskupiego, z którym był w przeszłości połączony gankiem przebiegającym ponad ulicą i fosą. Rezydencja ta była wielokrotnie przebudowywana, a w 1459 roku otoczono ją ponadto zabudowaniami gospodarczymi. Piętrowy, barokowy budynek nazywany obecnie dworem zbudowano pod koniec XVII wieku. Został zniszczony w czasie II wojny światowej, ale w 1950 odbudowany. Mieściła się tu przez długie lata siedziba Spółdzielni Inwalidów „Pokój” produkującej meble tapicerowane. Obecnie jest atrakcją turystyczną, gdyż odrestaurowano obiekt. W jednej z jego części znajduje się hotel i centrum konferencyjne. Druga część służy jako Dom Opieki.
Wieża Ziębicka i Wieża Wrocławska Lokalizacja Wieża Ziębicka ul. Bolesława Krzywoustego 20 Nawiguj Mapy Google Lokalizacja Wieża Wrocławska ul. Wrocławska 28 Nawiguj Mapy Google
Wieża Ziębicka to jedna z dwóch zachowanych do dzisiaj średniowiecznych wież bramnych w Nysie, które znajdowały się w murach obronnych miasta. Ten średniowieczny obwód umocnień obejmował 4 bramy i 28 baszt. Została zbudowana w połowie XIV wieku, za czasów biskupa Przecława z Pogorzeli. Mimo upływu czasu prawie nie zatraciła swych cech stylowych. W okresie renesansu w XVI i XVII wieku została częściowo przebudowana i podwyższona, a w XIX wieku odnowiona i ponownie nadbudowana. Dziś Wieża Ziębicka jest z pewnością jednym z najstarszych i najbardziej charakterystycznych zabytków Nysy. Stoi samotnie, gdyż w XIX wieku rozebrano stare mury miejskie, aby połączyć zamknięte śródmieście z nowymi dzielnicami.
Wieża Wrocławska zwana też Białą Wieżą. Podobnie jak cały kompleks warowny, zbudowano ją około 1350 roku. Broniła bram miasta od północnego wschodu. W XVI wieku, w związku z zagrożeniem tureckim, przeprowadzono modernizację murów miejskich, a Wieża Bramy Wrocławskiej otrzymała wówczas nadbudowę ze strzelnicami artyleryjskimi. Otwór wejściowy na tej wysokości zachował się do dzisiaj. Tak, jak krótki odcinek muru obronnego. Obecne przejście w dolnej części 33-metrowej budowli powstało najpewniej w drugiej połowie XIX wieku, gdy rozbierano fortyfikacje. Bogato rzeźbiony, półkolisty portal, pochodzący z 1603 roku, wmurowano nad nim na początku lat trzydziestych XX wieku. Wieża Wrocławska została odnowiona w 2010 roku. Jest jednym z najbardziej znanych i najstarszych zabytków miasta. Można ją zwiedzać podczas dużych imprez miejskich.
Wieża Ziębicka Wieża Ziębicka Wieża Wrocławska Wieża Wrocławska
Fontanna Trytona Lokalizacja ul. Bracka Nawiguj Mapy Google
Fontanna Trytona położona jest u zbiegu rynku oraz ulic Brackiej i Celnej, wzorowana na rzymskiej Fontannie Trytona Berniniego. W swej formie artystycznej fontanna nyska przypomina swój włoski pierwowzór, lecz nie jest jego dokładna kopią. Powstała na początku XVIII wieku, za czasów panowania biskupa Franciszka Ludwika von Neuburga. Była wyznacznikiem dobrych i spokojnych czasów miasta, co symbolizuje Tryton dmuchający w róg obfitości w obecności delfinów skierowanych w cztery strony świata. Dziś uznawana jest za jeden z najcenniejszych zabytków architektonicznych miasta.
Dom Wagi Miejskiej Lokalizacja ul. Rynek 38 Nawiguj Mapy Google
Dom Wagi Miejskiej to zabytkowy budynek przy ulicy Sukienniczej. Wybudowano go w latach 1602-1604, a ufundowany został przez biskupa Jana Sitscha. Mieściły się tu siedziba zarządu administracyjnego księstwa biskupiego oraz izba miar i wag. W czasie wojen napoleońskich w 1807 roku Dom Wagi uległ zniszczeniu. Pamiątką po tych czasach jest wmurowana w elewację południową kamienna kula armatnia. W 1945 roku został spalony, a następnie wysadzony przez Armię Czerwoną po zdobyciu Nysy. Od 1955 roku mieści się tutaj Miejska Biblioteka Publiczna. W latach 2010-2012 budynek został poddany renowacji, która objęła m.in. konserwację polichromii i rekonstrukcję rzeźb szczytu.
Skarbiec św. Jakuba oraz Bazylika Mniejsza pw. św. Jakuba i Agnieszki Lokalizacja ul. Rynek 2 Nawiguj Mapy Google
Pierwszy murowany kościół ufundowany został przez biskupa wrocławskiego Jarosława Piasta. Konsekrowany był w roku 1198. Kamienna, romańska budowla została zniszczona już wiosną 1241 roku, podczas najazdu mongolskiego. Obecny kościół powstawał w XV wieku, gdy decyzję o finansowaniu odbudowy i rozbudowy świątyni podjęli miejscy rajcy. Przez kolejne wieki nyska bazylika wielokrotnie płonęła, niszczała i była odbudowywana. Mimo to jej charakterystyczna sylwetka pozostała niezmieniona. Największych zniszczeń dokonała II wojna światowa. Odbudowa trwała do 1961 roku, a prace konserwatorskie właściwie mają miejsce do dziś. Współcześnie należy on do najbardziej okazałych i oryginalnych gotyckich świątyń historycznego Śląska. Wewnątrz świątyni znajduje się wiele wspaniałych dzieł sztuki prezentujących różne style architektoniczne. Jednak najważniejszymi i najcenniejszymi są nagrobki biskupów wrocławskich.
Kościół Wniebowzięcia NMP Lokalizacja ul. Rynek Solny 2 Nawiguj Mapy Google
Barokowy kościół Wniebowzięcia stoi przy Rynku Solnym, jest pierwszą budowlą jezuicką na ŚIąsku. Wzniesiony przy jezuickim klasztorze, a wybudowany w latach 1669 – 1673. O budowie kościoła zadecydowała inicjatywa i fundacja biskupa Karola Ferdynanda Wazy, królewicza polskiego. Wzniesiono go w latach 1688 – 1692 już po śmierci fundatora. Poważne zniszczenie kościoła spowodował pożar z 1807 roku, związany z oblężeniem miasta przez wojska napoleońskie. Z oryginalnego wyposażenia świątyni pozostało niewiele. Kilkadziesiąt lat później wykonano większy remont kościoła. Częściowo zrekonstruowano ołtarz główny i uzupełniono wystrój ołtarzy bocznych. Rekonstrukcja barokowych hełmów odbyła się dopiero w 1907 oku. Podczas II wojny światowej kościół, o dziwo, nie uległ poważnym zniszczeniom, niemniej ze względu na niewielkie fundusze świątynię remontuje się do dziś.
Fort Prusy i Wieża Ciśnień Lokalizacja ul. Obrońców Tobruku Nawiguj Mapy Google
Fort Prusy jest największa i najciekawsza część nyskich fortyfikacji. Zbudowany został w latach 1743-1745 na północnym brzegu Nysy Kłodzkiej na tzw. „Winnym wzgórzu” na planie pięcioramiennej gwiazdy i otoczony suchą fosą. Wewnątrz znajdują się dwukondygnacyjne kazamaty, a na dziedzińcu studnia. Jego zadaniem była ochrona miejsc, z których można było dokonywać ostrzału miasta. W latach późniejszych został rozbudowany o system chodników. Od 1859 roku służył jako koszary, później więzienie, a od 1914 jako magazyn sprzętu wojskowego. W czasie I wojny światowej przed bramą wzniesiono monumentalną wieżę wodną, niszcząc przyległe nasypy ziemne. W obecnych czasach fort został częściowo wyremontowany i udostępniony do zwiedzania.
Wieża Ciśnień znajduje się obok Fortu Prusy, zbudowano ją w 1907 roku jako wieżę widokową. Została ona nazwana Bismarkturm, na cześć „Żelaznego Kanclerza”. Prawdopodobnie, planowano ja przeznaczyć na Wieżę Ciśnień, wskazywałaby na to bardzo trwała żelbetonowa konstrukcja wieży. Wówczas wewnątrz, na pierwszym wewnętrznym poziomie, utworzono Salę Pamięci Poległych, a sam teren wokół Wieży, służył organizowaniu uroczystości narodowo-patriotycznych. Wieża przetrwała wojnę, niemal nieuszkodzona. Jesienią, 1945 roku uruchomiono w niej Wieżę Ciśnień. W latach 2011-2012 została odnowiona i zagospodarowana na lokalne centrum rekreacji, służy jako dodatkowa atrakcja turystyczna Nysy. W pustym szybie, zamontowano windę, prowadzącą na taras widokowy, z którego można podziwiać panoramę miasta, a w tylnej ścianie wieży, powstała ściana wspinaczkowa.
Szczegółowy opis Twierdzy Nyskiej (Fort Prusy, Baston św. Jadwigi i Wieża Ciśnień) znajduje się tutaj
Fort Prusy Wieża Ciśnień
Bastion św. Jadwigi Lokalizacja ul. Piastowska 19 Nawiguj Mapy Google
Bastion Świętej Jadwigi usytuowany jest w północnej części plantów starego miasta. To pozostałości umocnień habsburskich, jeden z dziesięciu istniejących wówczas bastionów. Wybudowany został w 1643 roku, a następnie przebudowany w latach 1742-1758. Do 1758 na dziedzińcu bastionu istniał budynek, prawdopodobnie magazyn sprzętu artyleryjskiego. W latach 1771–1774 przebudowany przez Prusaków, powstały wówczas zachowane do dziś dwukondygnacyjne kazamaty kamienno-ceglane, częściowo przykryte zewnętrznym nasypem otaczającym pięcioboczny dziedziniec. W czasie oblężenia w 1807 roku w Bastionie funkcjonowało laboratorium zajmujące się napełnianiem prochem granatów armatnich i moździerzowych. Podczas wojny Prus z Francją w 1870 roku przebywało tu 500 francuskich jeńców. w latach 1878-1887 w Bastion pełnił rolę koszar, czego pamiątką jest zrekonstruowany napis nad wejściem. Po I wojnie światowej sprzedany w prywatne ręce. Po 1945 roku mieściły się tutaj różne firmy i hurtownie.
Jezioro Nyskie Lokalizacja Nawiguj Mapy Google
Jezioro Nyskie to zaporowy zbiornik retencyjny na Nysie Kłodzkiej zbudowany w 1971 roku i oddany do eksploatacji w 1972 roku. Obecnie stanowi nie tylko ochronę dla mieszkańców pobliskich miast i wsi przed zalaniem, ale również jest ważną atrakcją turystyczną w regionie. W sezonie letnim w Ośrodku odbywa się wiele ciekawych imprez sportowych, rekreacyjnych i kulturalnych. Jezioro Nyskie oraz leżące w pobliżu Jezioro Otmuchowskie znajdują się na terenie Otmuchowsko-Nyskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu.
Źródła w/w opisów: Folder Twierdza Nysa Wspólne dziedzictwo pogranicza / Wikipedia.pl / www.informacja-turystyczna.nysa.pl / www.zabytek.pl / 101 Skarbów historii w Polsce 2014r. / www.twierdzanysa.com / www.nysa.eu / www.poznajhistorie.pl /
Plaża Zapora
