Otmuchów, położenie, historia, pochodzenie nazwy
Otmuchów to małe miasteczko położone w województwie opolskim, w powiecie nyskim, na historycznym Dolnym Śląsku. Geograficznie leży nad rzeką Nysą Kłodzką między sztucznymi zbiornikami wodnymi – Jeziorem Otmuchowskim i Nyskim. Znaczenie nazwy miasta nie jest jednoznaczne. Miejscowość jako „Otemochow ” wymieniona została pierwszy raz w Bulli wrocławskiej w 1155 roku. A w dziele o nazwach miejscowości na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu, Otmuchów wymienia się jako najwcześniejszą zanotowaną nazwę miejscowości zapisaną w dokumencie z 1103 roku – Othemochow podając jej znaczenie „Finsterwalde, Burgium Walddickicht ”, czyli po polsku „Ciemny las, zamek w kniejach ”. Tak więc historycznie według w/w Bulli wrocławskiej można mówić, że jest to jeden z najstarszych grodów kasztelańskich na Śląsku i dawna stolica księstwa biskupiego. A dlaczego stolicą księstwa biskupiego? Ponieważ po długotrwałych i zaciekłych walkach Otmuchów został podarowany biskupom wrocławskim przez Henryka Probusa, który własnym testamentem w 1290 roku zakończył rozpoczęty jeszcze przez ojca – Henryka Brodatego spór. Tym sposobem miasto i całe wielkie okoliczne obszary ziemskie z Nysą włącznie stały się własnością biskupią aż do 1810 roku, kiedy to na skutek sekularyzacji dóbr kościelnych ziemie te, jak i miasteczka przeszły na własność państwa.
Panorama miasta – widok z wieży zamkowej
Zamek trochę historii
Dawny zamek biskupów wrocławskich od niemalże tysiąca lat góruje nad miastem Otmuchów i okolicą, położony jest na granitowym wzgórzu 225 m n.p.m. Do czasów obecnych zachowała się jedynie jego połowa niegdyś założenia na planie zamkniętej od północy podkowy. Nie wiadomo dokładnie, kiedy został wzniesiony murowany zamek. Pierwsza wzmianka pojawiła się w dokumentach pisanych w 1155 roku w Bulli papieża Hadriana IV jako własność biskupów wrocławskich. Historycy jednak uważają, że zamek jest starszy i pochodzi z XI wieku. W 1258 roku zamek został zdobyty przez wojska księcia Henryka Probusa , jednakże dwa lata później powrócił w ręce biskupów. Około 1295 roku przystąpiono do rozbudowy zamku, a w 1347 roku, po otrzymaniu przez Otmuchów praw miejskich, rozpoczęto jego fortyfikowanie. W latach 1484-1485 biskup Jan IV Roth dokonał przebudowy rezydencji w stylu późnogotyckim, kładąc duży nacisk na modernizację systemu obronnego, oraz połączył wieże z budynkami mieszkalnymi. W tym samym czasie zakończono budowę murów miejskich, dzięki czemu zarówno zamek, jak i miasto zyskały większe możliwości obronne. Z inicjatywy biskupa Andrzeja Jerina , w latach 1585-1596 od strony północnej zamku wzniesiono dodatkowe skrzydło, a istniejące zabudowania podniesiono o jedną kondygnację. Całość zyskała dekoracje w stylu renesansowym. W okresie wojny trzydziestoletniej rezydencja biskupów została splądrowana zarówno przez wojska szwedzkie, jak i cesarskie.Karola Ferdynanda Wazę (syna króla polskiego Zygmunta III Wazy i brata Jana Kazimierza). Kolejne przebudowy zamek zawdzięczał Ludwikowi Franciszkowi Neuburgowi . W czasie jego obecności w Otmuchowie powstało w zachodniej części skrzydło mieszkalne oraz nowy budynek zwany dolnym zamkiem (1706–1707) o czym można przeczytać poniżej.
Popularne w tej chwili...
Od zach. strony przed zniszczeniem II poł. XVIII w. Po rozebraniu zniszczonych skrzydeł poł. XIX w.
W 1741 roku w czasie I wojny śląskiej wojska pruskie w wyniku ostrzału doprowadziły północną i zachodnią cześć zamku do ruiny. Oba skrzydła odbudowano, ale tylko w ich dolnych partiach. Pod koniec XVIII wieku zamek przestał być siedzibą biskupów, a jedynie pełnił pomocniczą rolę administracyjną. W końcu 1810 roku, po sekularyzacji mienia kościelnego, biskupi wrocławscy na zawsze opuścili otmuchowski zamek. Przez kolejne dziesięciolecia pozostał niezamieszkały. W 1821 roku otrzymał go w darze za zasługi dla państwa pruskiego od króla Fryderyka Wilhelma III baron Wilhelm Humboldt . Nowy właściciel zamieszkał w dolnym zamku (inaczej zwany Pałacykiem Dolnym ) i polecił rozbiórkę południowej oraz zachodniej części warowni, by uzyskany budulec przeznaczyć na renowację najlepiej zachowanego północnego skrzydła. W miejscu powstałej wolnej przestrzeni założono ogród. W rękach rodziny von Humboldt zamek pozostawał do 1928 roku, kiedy to prawnuk Wilhelma – Bernhard von Humboldt odsprzedał zamek częściowo miastu, częściowo państwu pod budowę zapory. W latach 1923-1935 na murach skrzydła zachodniego wybudowano pawilon restauracyjny a pozostałe budowle zamkowe adoptowano na potrzeby obiektu turystycznego.
Źródło: Zamki i ich tajemnice T. Jurasz 1972 r. / Śląskie Zamki i Pałace Opolszczyzny 1998 r. / Czasopismo Znaki Rodowych Aspiracji – „Śląskie historie z Padwą po drodze”
Zamek w Otmuchowie dziś
Dziś Zamek w Otmuchowie pełni funkcje hotelową i restauracyjną. Nie jest do końca odkrytym i zbadanym obiektem, co wzmacnia tylko aurę tajemniczości tego miejsca. Dodatkowo, jest owiany mnóstwem legend i kryje w swych wnętrzach unikatowe „końskie schody” (powstały dla biskupa wnoszonego do wnętrza w lektyce), salę kominkową z ukrytym tajnym przejściem, czy też stropy kasetonowe oraz stropy belkowe zdobione XVII wieczną polichromią wykonaną z naturalnych barwników. Wartymi zobaczenia są także cela głodowa, oraz cela z zapadnią. Najstarszymi zachowanymi częściami zamku są jego wieża oraz skrzydło południowo-wschodnie, a także gotycka brama prowadząca na dziedziniec. Od strony wschodniej zachowały się także mury ze strzelnicami, pochodzące najprawdopodobniej z okresu przebudowy zamku po wojnach husyckich. Obiekt nie posiada ekspozycji muzealnej, istnieje jedynie możliwość odpłatnie wejść na wieżę widokową, z której można podziwiać panoramę Otmuchowa i Jezioro Otmuchowskie.
Końskie schody Cela głodowa Schody na wieżę Pomieszczenia zamku Pomieszczenia zamku
Inne ciekawe miejsca w Otmuchowie
Pałac Barokowy Dolny w Otmuchowie
Inicjatorem budowy i fundatorem nowego pałacu u stóp zamku biskupiego w Otmuchowie był biskup wrocławski Franciszek Ludwik von Neuburg . Budowla ta jest często nazywana Dolnym Zamkiem . Została wybudowana w ciągu jednego roku (1706 1707). Autorem leżącego u podnóża zamkowego wzgórza pałacyku jest znany barokowy architekt Michał Klein . Zachował się dokument dotyczący zlecenia budowy, datowany na 25 września 1706 roku. W latach dwudziestych XIX wieku w pałacyku zamieszkał baron Wilhelm von Humboldt wraz z rodziną, ze względu na zły stan techniczny zamku górnego. W tym samym stuleciu pałac został rozbudowany. Kolejna przebudowa, która tak na marginesie mocno go zniekształciła, miała miejsce sto lat później, w 1927 roku, przemianowano go na szkołę. Został zniszczony barokowy portal, zmieniono fasadę budynku, gdzie dobudowano przybudówkę i balkon, zmieniono wnętrza. Pozostałością dawnego otoczenia pałacu jest kamienne ujęcie źródła w kształcie lwiej głowy. Obecnie Zamek Dolny jest siedzibą Urzędu Miejskiego w Otmuchowie.
Źródło: www.otmuchow.pl
Pałac od strony zamku Kamienne ujęcie źródła
Ratusz Miejski
Ratusz w Otmuchowie został wzniesiony w 1538 roku z fundacji biskupa wrocławskiego Jakuba Salzy . W roku 1604 dobudowano wieżę, którą sfinansował biskup Jan Sitsch , ok. 50 lat później został odnowiony. W 1741 roku został dotkliwie uszkodzony przez wojska pruskie w czasie oblężenia miasta. Natomiast w 1877 roku po pożarze ratusz został przebudowany i obecny wygląd jest efektem tej właśnie przebudowy. Wówczas to usunięto przylegające do wieży przybudówki, położono nowe tynki i pomalowano zegar słoneczny.biskupa Gerstmanna (1574-1784), o czym świadczy wieńczący go herb. W dolnych narożach południowego zegara wyryto datę 1575. Pod tarczami zegara znajduje się dwa jednakowe medaliony, które wypełnia relief z motywem dziecka, leżącego obok czaszki i klepsydry, związane jest to z jedną z epidemii, która nawiedziła miasto. Obecnie ratusz jest siedzibą władz miejskich Otmuchowa.
Źródło: www.otmuchow.pl
Zegar słoneczny Ratusz z wieżą
Kościół pw. św. Mikołaja i Franciszka Ksawerego
Barokowy murowany kościół położony jest na wzniesieniu w zachodniej części miasta. Historycznie na miejscu dzisiejszego kościoła stała średniowieczna budowla, która znana jest jedynie ze źródeł pisanych, wymienianych w 1261 roku jako kościół Św. Mikołaja. Zniszczona podczas wojen husyckich została odbudowana w 1466 roku. Kamień węgielny pod budowę obecnej świątyni został wmurowany w 1690 roku, natomiast prace budowlane zakończyły się w 1693 roku. Wyposażenie świątyni pochodzi z czasów budowy, czyli z przełomu XVII i XVIII wieku, utrzymane w jednolitym stylu wczesnego baroku.
Źródło: www.otmuchow.pl
Informacje praktyczne
Oficjalna strona zamku – www.zamek.otmuchow.pl
Facebook Zwiedzanie – zamek pełni funkcje hotelową i restauracyjną i nie posiada ekspozycji muzealnej, istnieje jedynie możliwość odpłatnie wejść na wieżę widokową.
Parking – samochód można zostawić przy ratuszu ok 200 metrów od zamku lub przy dworcu autobusowym na tyłach zamku.
