Kamieniec Ząbkowicki położenie, historia i pochodzenie nazwy
Kamieniec Ząbkowicki to miasto położona w południowo-wschodniej części województwa dolnośląskiego, w niedalekiej odległości od pasm Gór Złotych i Gór Bardzkich. Nazwa miejscowość pochodzi od polskiej nazwy – kamienia i nawiązuje do skalistego grodu. Podobną wiadomość przekazuje również Jan Długosz. Natomiast w nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Kamieniec podając jej znaczenie Felsenburg , czyli po polsku – Skalne miasto . Historia Kamieńca Ząbkowickiego jest bardzo bogata i nie sposób opisać jej wszystkich ważnych dat w tym opisie. Wiadomym jest, że dogodne położenie czyniło z Kamieńca ważną strategicznie warownię. Najstarsze ślady osadnictwa na terenie Kamieńca Ząbkowickiego pochodzą z epoka kamienia. Według przekazu czeskiego kronikarza Kosmasa, Kamieniec powstał w 1096 roku, po tym jak czeski książę Brzetysław najechawszy Śląsk zburzył położony nad Nysą Kłodzką warowny gród, a na jego miejscu, o parę kilometrów dalej w dół biegu rzeki, zbudował nowy zamek „Kamenec” , który stanął na straży szlaku wiodącego z Pragi do Wrocławia, stanowiąc przy tym bazę wypadową dla wypraw wojennych skierowanych w głąb Śląska.
Lata 1740-1760 , Klasztor w Kamieńcu Ząbkowickim na rysunku F. B. Werner – Źródło: Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego
Od 1210 roku Kamieniec staje się na kilka wieków siedzibą zakonów. Aktem otwierającym tutaj działalność augustianów było ufundowanie parafii przez władającą okolicą rodzinę Pogorzelskich (Pogorzelów). Z chwilą zastąpienia w 1246 roku augustianów cystersami sprowadzonymi z Lubiąża, rozpoczął się kilkusetletni okres funkcjonowania miejscowości, jako wsi służebnej wobec założonego tu opactwa cysterskiego . Dzięki obecności cystersów Kamieniec rozwijał się stabilnie, stając się ważnym ośrodkiem religijnym. Cystersi przebywali w Kamieńcu do momentu likwidacji przez Fryderyka Wilhelma III zakonu na terenach Prus. Miało to miejsce w 1810 roku. Po sekularyzacji dóbr pozostałych po zlikwidowanym zakonie, zakupiła je Wilhelmina Pruska , żona namiestnika i późniejszego króla Niderlandów Wilhelma I, matka królewny Marianny Orańskiej . Po jej śmierci majątek przejęła córka – Marianna Wilhelmia Orańska, żona Albrechta IV Hohenzollerna. Z chwilą, gdy sukcesorka miejscowych dóbr królewna Marianna Orańska wraz z mężem Albrechtem Hohenzollernem wybrali Kamieniec na miejsce swojej letniej rezydencji jego znaczenie ponownie wzrosło. Dziś Kamieniec Ząbkowicki znany jest przede wszystkim z jednej z najpiękniejszych budowli Dolnego Śląska, Pałacu królewny niderlandzkiej, Marianny Orańskiej.
Popularne w tej chwili...
Pałac w czasach swej świetności
Kim była Marianna Orańska?
Aby zrozumieć skąd w Kamieńcu Ząbkowickim wziął się ten imponujący rozmiarami i urodą pałac, należy poznać jego fundatorkę. Marianna Orańska, urodziła się 9 maja 1810 roku w Berlinie jako Wilhelmina Frederika Louise Charlotte Marianne – królewna niderlandzka z dynastii Oranje-Nassau . Zmarła 29 maja 1883 roku w Erbach. Młodość spędziła w Berlinie w pałacu Hohenzollernów, z rodziną jej matki, tam wyszła za mąż za brata ciotecznego Albrechta Pruskiego , najmłodszego syna króla Fryderyka Wilhelma III i brata późniejszego cesarza Wilhelma I. Z tego związku urodziła się piątka dzieci, z których tylko troje przeżyło dzieciństwo. Nie było to udane małżeństwo, zakończyło się głośnym rozwodem w 1848 roku. Związki królewny Marianny ze Śląskiem to konsekwencja losów jej rodziców. Po śmierci matki w 1837 roku odziedziczyła posiadłości na Śląsku i przeprowadziła się razem z mężem do Kamieńca Ząbkowickiego. Rok po przeprowadzce Marianna dokupiła prawie 9000 ha w Górach Bialskich i Masywie Śnieżnika oraz 4000 ha w Górach Bystrzyckich. W sumie jej majątek liczył 2 miasta, 35 wsi i 16 tys. ha gruntów. Właścicielka dbała o rozwój gospodarczy swoich włości poprzez szereg inwestycji. Wprowadziła nowe zasadzenia i rozwinęła gospodarkę leśną. Na terenach nizinnych kazała zakładać stawy rybne z hodowlą pstrąga. W 1843 roku koło Stójkowa wybudowała wysoki piec hutniczy, fryszerkę i szlifiernię, przerabiające rudę z Siennej i Janowej Góry. W 1864 roku przyczyniła się finansowo do powstania huty szkła. Księżna Marianna zapisała się w historii bardzo racjonalną i skuteczną działalnością ekonomiczną, która przyczyniła się do znacznego rozwoju dóbr, których była właścicielką. Dzięki jej staraniom powstała cała sieć górskich dróg. Najsłynniejszą jest 55 kilometrowa Droga Marianny z Ząbkowic Śląskich do Kamieńca Ząbkowickiego. Ewenementem jest, że pamięć o tej kobiecie przetrwała mimo całkowitej wymiany narodowościowej na ziemi kłodzkiej po II wojnie światowej.
Rezydencja Marianny Orańskiej
Księżniczka Marianna odwiedziła po raz pierwszy Kamieniec 28 kwietnia 1838 roku i jak podają źródła zakochała się w tym miejscu. Jeszcze tego samego roku architekt Karl Friedrich Schinkel przygotował dla królewny pierwszy projekt pałacu. Miał on zostać zbudowany na terenie znajdującym się powyżej starego klasztoru. Wiosną 1839 roku rozpoczęto wznoszenie budowli. W 1848 roku z powodu spraw rozwodowych przerwano prace budowlane, aby wznowić je dopiero w 1853 roku. Niestety kilka lat wcześniej w 1841 roku umarł Schinkel, następcą w kierowaniu budową został jego uczeń, Ferdynand Martius i to on doprowadził budowę pałacu do końca. Nastąpiło to 8 maja 1872 roku, jednakże drobne prace przy obiekcie, jak również meblowanie wnętrz, trwały aż do 1902 roku. Zaplanowany przez Schinkla rozkład pomieszczeń został wykonany niemal w całości bez zmian. Punktem kulminacyjnym sztuki architektonicznej były sale reprezentacyjne na głównej kondygnacji, w tym ozdobiona malowidłami ściennymi sala jadalna bez podpór oraz tzw. wielka hala, wzorowana na „Dużym Refektarzu” z malborskiego zamku. Dla tych pomieszczeń Martius wykonał projekty umeblowania w stylu neogotyckim, które cieszyły się sporym zainteresowaniem podczas międzynarodowej wystawy sztuki w Monachium w 1898 roku. Dodatkowo zakończono wznoszenie tarasów wiodących do pałacu oraz odsłonięto kolumnę z przedstawieniem bogini Nike. Warto również dodać, że w czasie ostatnich prac przy budowie pałacu syn Marianny, książę Albrecht podejmował główne decyzje. Ona sama otrzymała zakaz wchodzenia do rezydencji przez główne wejście. Zachowała do swojego użytku apartament w jednej z wież, do której prowadziły drewniane schody.
Wnętrza pałacu
W okresie międzywojennym pałac mogli zwiedzać turyści. Za cenę 1 marki podziwiali tarasy, ogrody i park. Największą atrakcją była fontanna na najniższym tarasie, która wytryskiwała jedynie przez 15 minut każdego dnia. Do czasów zakończenia II wojny światowej pałac pozostawał w rękach rodu von Hohenzollern. Ostatnim właścicielem rezydencji był książę Waldemar. Co ciekawe w czasie II wojny światowej budynek nie został zniszczony, ale opuszczony przez dawnych właścicieli. Podpalony w 1946 roku przez żołnierzy radzieckich i ograbiony, ulegał stopniowej dewastacji. Ciekawostką jest fakt, iż marmury z posadzek pałacu posłużyły np. do wystroju Sali Kongresowej we wznoszonym wówczas Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie . W 1984 roku pałac został wydzierżawiony prywatnemu przedsiębiorcy, Włodzimierzowi Sobiechowi. Obiekt był rekonstruowany od końca lat 80-tych XX wieku, aż do śmierci dzierżawcy w sierpniu 2010 roku. W roku 2012 Gmina odzyskała obiekt, a następnie przystąpiła do jego odbudowy. Dzięki rozlicznym inwestycjom, które umożliwiły przeprowadzenie prac porządkowych i remontowo-konserwatorskich, obiekt nabrał nowego blasku i od maja 2013 roku jest udostępniony dla turystów.
Źródło: Oficjalna strona pałacu / Wikipedia / archive.ph / www.hausschlesien.de / Przewodnik „Szlak Marianny Orańskiej”
Pałac z zewnątrz
Informacje praktyczne
Oficjalna strona pałacu – www.palacmarianny.com.pl
Facebook – zobacz
Parking dla samochodów jest płatny znajduje się w odległości ok. 600 metrów od pałacu Nawiguj Mapy Google
Aktualne ceny biletów oraz godziny otwarcie – zobacz
Zwiedzanie odbywa się tylko wyłącznie z przewodnikiem i trwa ok. 2 godziny