Miasto Częstochowa położenie, pochodzenie nazwy
Częstochowę zna prawie każdy dorosły Polak. Miasto, położone jest w województwie śląskim, w paśmie wapiennych wzgórz ciągnących się od Krakowa Szlakiem Orlich Gniazd Częstocha . Druga mówi, że nazwa miasta wywodzi się z określenia „często chować ” czyli z powodu częstego chowania się widoku miasta wśród okolicznych wzgórz przed zbliżającymi się do miasta podróżnikami.
Jasna Góra położenie, pochodzenie nazwy
Dziś wypowiadając słowo „Częstochowa” pierwsze skojarzenie, to oczywiście Jasna Góra . Częstochowska Jasna Góra to jedno z najbardziej znanych sanktuariów maryjnych na świecie, a dla nas Polaków najważniejsze miejsce chrześcijaństwa, stolica duchowa i centrum licznych pielgrzymek. Jasna Góra położona jest w zachodniej części miasta zwana Starą Częstochową. Wznosi się na wapiennym wzgórzu (293 m.n.p.m.). Szczególnego znaczenia to miejsce nabrało, w połowie XVII wieku, kiedy zwycięsko wyszło z oblężenia podczas tzw. „Potopu Szwedzkiego”. O wartości świątyni i jej randze w kulturze polskiej stanowi nie tylko kształt architektoniczny klasztoru, bogactwo wyposażenia, znaczenie historyczne, drogocenne rękopisy i dzieła przechowywane w bibliotece czy zgromadzone w ciągu wieków vota, ale przede wszystkim słynący cudami obraz Matki Bożej. Skąd się wzięła nazwa „Jasna Góra”? Została nadana przez węgierskich paulinów na pamiątkę macierzystego klasztoru św. Wawrzyńca na Jasnej Górze w Budzie na Węgrzech, skąd Paulini zostali sprowadzeni do Polski. Inna nazwa zapisana w kronikach klasztornych podaje, że od samego początku tj. od 1382 roku, nazywano to miejsce: „klasztor na Jasnej Górze” dlatego, iż został zbudowany na górze z białego kamienia wapiennego, a że ten kamień ma odcień jasny, więc i górze nadano nazwę „Jasna Góra”.
Popularne w tej chwili...
Obraz Matki Bożej Częstochowskiej w jaki sposób znalazł się w Polsce
Zagadka pochodzenia Cudownego Obrazu (inne nazwy to: Obraz Matki Bożej Jasnogórskiej, Obraz Czarnej Madonny lub Obraz Matki Bożej Częstochowskiej) ani nawet wiek powstania obrazu, pomimo licznych badań prowadzonych przez historyków i konserwatorów tak naprawdę nie został do tej pory wyjaśniony. W archiwum ojców Paulinów na Jasnej Górze znajduje się odpis najstarszego rękopisu. Według tego zapisu obraz został namalowany przez św. Łukasza Ewangelistę. Powstał na desce stołu, przy którym modliła się i spożywała posiłki Najświętsza Rodzina. Historycy przypuszczają, że pierwotny tekst powstał między rokiem 1393 a 1430. Św. Łukasz miał namalować wówczas dwa obrazy. Jeden dostał się do Italii i jest czczony do dziś we Florencji, a drugi został przeniesiony z Jerozolimy do Konstantynopola przez cesarza Konstantyna i złożony w jednej z tamtejszych świątyń. Cesarz Konstantyn podarował go księciu ruskiemu Lwowi, ten przewiózł go na Ruś do swoich posiadłości i umieścić w specjalnie na ten cel wzniesionej świątyni. W tym czasie obraz zasłynął licznymi cudami, odwiedzały go coraz większe tłumy. W czasie walk prowadzonych na Rusi przez Kazimierza Wielkiego, a następnie przez Ludwika Węgierskiego, Obraz Matki Bożej ukryto w zamku w Bełzie. Ludwik Węgierski powierzył zarząd Rusi Władysławowi, księciu opolskiemu, który go odnalazł i postanowił stamtąd zabrać do swoich posiadłości. Tu jak podają dokumenty z lat 1393–1430 dowiadujemy się, że pod koniec rządów Władysława Opolczyka na Rusi, załadowano Cudowny Obraz na wóz i chciano go przewieźć na Śląsk. Konie nie mogły jednak ruszyć z miejsca. Książę kazał powiększyć zaprzęg, lecz i to nie pomogło. Wówczas Władysław Opolczyk ukląkł i złożył ślubowanie, że jeżeli przewiezie obraz na wybrane miejsce, to wybuduje tam kościół i umieści w nim obraz oraz ufunduje klasztor, w którym osadzi zakonników paulinów. Gdy książę z otoczeniem powstał z modlitwy, konie ruszyły. Obraz przywieziono do miejscowości zwanej Jasną Górą, w pobliżu miasta Częstochowa i złożono w tamtejszym kościele. Książę zgodnie ze ślubowaniem wybudował tu klasztor i sprowadził do niego ojców Paulinów, którym oddał w opiekę obraz.
Jasna Góra historia
Początki istnienia klasztoru sięgają 1382 roku, kiedy to książę opolski Władysław Opolczyk siostrzeniec Ludwika I Andegaweńskiego, króla Polski i Węgier sprowadził paulinów z Węgier. Grupa paulinów liczyła według opisów 16 osób obięła w posiadanie wzgórze jasnogórskie, na którym znajdował się drewniany, parafialny kościółek pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Uroczystej fundacji dokonał sam książę Władysław Opolczyk. Dokument przez niego wówczas wystawiony znajduje się do dzisiaj w archiwum jasnogórskim. Motywem fundacji były oczywiście względy religijne związane z osobistym życiem księcia i Obraz Matki Bożej. Dokonana przez Opolczyka fundacja była bardzo uboga i nie zapewniała utrzymania większej liczby zakonników. Dlatego też król Polski Władysław Jagiełło za namową królowej Jadwigi już w 1393 roku, potwierdził fundację Opolczyka i dokonał ponownego, hojnego uposażenia klasztoru na Jasnej Górze. Dzięki tym nadaniom, a także ofiarom pątników w latach 30-tych XV wieku zbudowano murowaną świątynię oraz cały zespół budynków klasztornych.
Obrazy z Sali Rycerskiej przedstawiające najważniejsze wydarzenia Jasnej Góry
Warto na samym początku zaznaczyć, że w ponad sześciusetletniej historii klasztoru nie było stulecia, w którym nie zdarzyłaby się próba jego zdobycia, ograbienia czy też oblężenia. Nie zawsze klasztor wychodził z tych opresji obronną ręką. W 1430 roku grupa rabusiów, prawdopodobnie husytów skuszona licznymi cennymi wotami składanymi w ofierze przyciągnęła ich na Jasną Górę. Nie tylko obrabowali klasztor, ale dokonali profanacji obrazu, rozbijając go na trzy części i tnąc mieczem twarz Madonny. Obraz został zawieziony do Krakowa, gdzie dokonano jego renowacji, nadając wizerunkowi znany nam dziś wygląd. Drugiego napadu w 1466 roku dokonał oddział czeskich żołnierzy. Na szczęście obraz pozostawili w spokoju. W drugiej połowie XV wieku kult Matki Boskiej Częstochowskiej zaczął jeszcze bardziej rosnąć, konieczna okazała się budowa nowego, znacznie większego kościoła, który mógłby pomieścić wszystkich wiernych. Równocześnie systematycznie rozbudowywano obiekty klasztorne, ciągle jednak brak było murów obronnych, które zabezpieczyłyby sanktuarium przed napaścią z zewnątrz. Budowa fortyfikacji trwała 28 lat, z przerwami od roku 1620. Z chwilą ufortyfikowania klasztoru zaczął on pełnić również rolę militarną w przyszłych konfliktach zbrojnych. Szczególne znaczenia dla Polaków miejsce to nabrało podczas potopu szwedzkiego w 1655 roku oraz 1 kwietnia 1656 roku, gdy król Jan II Kazimierz Waza złożył śluby lwowskie, gdzie przybył on na Jasną Górę i modlił się o uratowanie Rzeczypospolitej przed wojskami szwedzkimi.
Obrazy z Sali Rycerskiej
W kolejnych wiekach po potopie szwedzkim klasztor i miasto były znowu celem działań wojennych. W okresie wojny północnej, w latach 1702, 1704 i 1705 trzykrotnie obroniono twierdzę jasnogórską przed Szwedami. Druga połowa XVIII wieku to niezwykle trudny okres chylącej się ku upadkowi Rzeczypospolitej. W latach 1770-1772 klasztor jasnogórski stał się twierdzą konfederatów barskich, którzy w 1771 roku obronili go przed armią rosyjską. Na początku XIX wieku, w 1806 roku (okres wojen napoleońskich) Jasna Góra została odbita z rąk pruskich. Trzy lata później została skutecznie obroniona przez polski garnizon przed atakiem wojsk austriackich, aż wreszcie w 1813 roku skapitulowała bez walki przed wojskami rosyjskimi. Wtedy też car Aleksander nakazał rozbiórkę wałów i murów wokół klasztoru. W kolejnych dziesięcioleciach, mimo iż pozbawiona walorów twierdzy i ograbiona, w świadomości Polaków nic nie straciła ze swego znaczenia, niezmiennie pozostawała miejscem symbolicznym tak dla Kościoła katolickiego, jak i dla polskości.
Obrazy z Sali Rycerskiej
Miejsca na Jasnej Górze, które warto zobaczyć
Prawie każdy odwiedzający to święte miejsce wie, że na Jasnej Górze znajduje się kaplica z Cudownym Obrazem Matki Bożej, ale nie każdy już wie, że oprócz tego jest tam też wiele innych ciekawych miejsc, które koniecznie trzeba zobaczyć. Zbiory ojców Paulinów przechowywane w Klasztorze to ogromne dziedzictwo narodowe, można by powiedzieć, że zwiedzając podróżujemy przez ważne wydarzenia w dziejach Polski. Aby zacząć zwiedzanie koniecznie trzeba odwiedzić Jasnogórskie Centrum Informacji. Za ich pośrednictwem można dokonać rezerwacji przewodnika po Jasnej Górze, który nas oprowadzi po najważniejszych miejscach i udzieli informacji na temat historii i funkcjonowania Sanktuarium na Jasnej Górze.
Obraz Matki Bożej Częstochowskiej i Kaplica Cudownego Obrazu
Największym skarbem Jasnej Góry jest Cudowny Wizerunek Matki Bożej i to tu pierwsze kroki kierują wszyscy przybywający na Jasną Górę. Dzięki obrazowi Czarnej Madonny Jasna Góra stała się już w XV wieku jednym z największych sanktuariów maryjnych w Polsce i chyba sam Władysław Opolczyk przywożąc obraz nie przypuszczał, że to wszystko tak się skończy. Pierwotnie obraz został złożony w kościele, który paulini otrzymali w związku z fundacją. Kościół był drewniany i mały, a wkrótce okazał się niewystarczający na potrzeby pielgrzymów, dlatego też został rozbudowany.
Wota na ołtarzu Matki Bożej 1. Przestrzelony w czasie zamachu w 1981 roku papieski pas Jana Pawła II 2. Insygnia królewskie (berło i jabłko) Matki Bożej Królowej Polski – dar kobiet polskich 3. Złota Róża, różaniec i serce – wota papieża Jana Pawła II 4. Wotum papieża Franciszka 5. Wotum papieża Benedykta XVI 6. Relikwie bł. kard. S. Wyszyńskiego 7. Milenijny Akt Oddania Polski w Macierzyńską Niewolę Maryi
Kaplica Cudownego Obrazu
Bazylika
Kościół jest główną częścią zespołu klasztornego na Jasnej Górze. Przylega do kaplicy Matki Bożej. Świątynia posiada tytuł honorowy bazyliki mniejszej, który uzyskała w 1906 roku. Kościół podobnie jak Kaplica Cudownego Obrazu jest orientowany. Składa się z mocno wydłużonego prezbiterium, nawy głównej, dwóch naw bocznych, czterech kaplic, kruchty, zakrystii oraz krypt grobowych. W swojej historii bazylika przeszła na przestrzeni wieków wiele modernizacji i remontów. Część kościoła od wielkiego ołtarza do prezbiterium pochodzi z XVI wieku. Ślady stylu gotyckiego widać jeszcze w skarpach zewnętrznych i oknach bazyliki od strony Kaplicy Matki Bożej. Dalsza część kościoła powstała w XVII wieku. Bazylika jasnogórska przedstawia się obecnie jako monumentalna, murowana z cegły i kamienia budowla o wydłużonym i wychylonym ku północy korpusie. Sklepienie prezbiterium i nawy głównej pokrywa bogata dekoracja stiukowa o układzie ramowym. Polichromia sklepienia w prezbiterium poświęcona jest adoracji i historii Krzyża Świętego. W nawie głównej natomiast polichromia tworzy bogatą opowieść malarską o potędze i cudach, jakie dokonały się za wstawiennictwem Matki Bożej Jasnogórskiej, gdzie treści ikonograficzne zostały zaczerpnięte z księgi, w której spisywano łaski dokonujące się na Jasnej Górze.
Galeria – Golgota jasnogórska
Droga Krzyżowa nazywana „Golgotą Jasnogórską” to cykl 18 obrazów autorstwa wybitnego malarza Jerzego Dudy Gracza, jest darem wotywnym artysty rodem z Częstochowy dla jasnogórskiego Sanktuarium. Umieszczona jest w przestrzeni zamkniętej na górnej kondygnacji wejściowej części kaplicy Matki Bożej, w tzw. przybudówce. Wszystkie obrazy są ogólnie dostępne dla zwiedzających. Jest także możliwość prywatnego odprawienia przy nich nabożeństwa Drogi Krzyżowej i rozważenia Męki Pańskiej.
W 2004 roku Jerzy Duda Gracz opowiadając o „Golgocie Jasnogórskiej” stwierdził: „Ta Golgota zaczęła się malować najpierw w głowie, w sercu ponad 50 lat temu. Kiedy jako dziecko pytałem się sam siebie, co by było, gdyby Pan Jezus przyjechał na Jasną Górę, wszedł na wały i podczas jakiegoś nabożeństwa powiedział, że jest Synem Bożym. Jako 9-letni obywatel PRL nie miałem już wtedy wątpliwości, że powtórzylibyśmy Mu Golgotę – tyle, że w polskim wydaniu… To tak pół żartem, pół serio. A zupełnie serio – potrzeba było właśnie tych 50 lat, czyli na tyle wydorośleć, lub się zestarzeć, lub zmądrzeć, żeby dojrzeć do wizji dziecka; zobaczyć ten problem z pozycji własnych doświadczeń życiowych, zawodowych, artystycznych, teologicznych”.
Źródło cytatu
Zakrystia
Zakrystia znajduje się między bazyliką a kaplicą cudownego obrazu Matki Bożej. Z przedsionka jest wejście do zakrystii. Jeśli już znajdziemy się w tym miejscu możemy podziwiać piękną barokowa polichromię zdobiącą ściany i sklepienie i to właśnie tutaj jest Księga Wotów, gdzie m.in. możemy ofiarować Matce Bożej cenne pamiątki biżuteryjne, jako wyraz miłości, wdzięczności za otrzymane łaski lub z innych osobistych przyczyn.
Skarbiec
Skarbiec jest najstarszą częścią muzealną, wybudowano go w latach 1649-1653. Eksponowane są w nim przedmioty ofiarowane sanktuarium tzw. wota wdzięczności, w większości za otrzymane łaski. Skarbiec znajduje się nad zakrystią, obok Kaplicy Cudownego Obrazu. Obok eksponatów o wielkiej wartości artystycznej, jak monstrancje, kielichy, czy biżuteria, znajdują się inne równie ciekawe dary ofiarowane przez stulecia. Najstarsze pamiątki są z XIV wieku. Wielu rzeczy nie ma w skarbcu, dużą ilość biżuterii wzięto na przyozdobienie sukienek, które nakrywają cudowny obraz, część darów została spieniężona na załatanie strat wyrządzonych przez pożary i wojny. Sporo kosztowności skradziono podczas pobytu obcych wojsk. Najcenniejsze jednak zostały do dzisiaj. Wśród nich wyróżnić należy: krzyż relikwiarzowy z 1510 roku, dary ślubne Habsburgów oraz dary królewskie Michała Korybuta Wiśniowieckiego, królowej Bony, Augusta III Sasa, Stefana Batorego, królowej Eleonory oraz Jana III Sobieskiego. Wota prezentowane w Skarbcu to także dary od Mikołaja Radziwiłła, Tadeusza Kościuszki, O. Augustyna Kardynała Kordeckiego, Melchiora Wańkowicza, prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego oraz dary papieskie.
Całkowity zakaz robienia zdjęć w Skarbcu i w Muzeum 600-lecia
Muzeum 600-lecia
Muzeum 600-lecia otwarte zostało w 1982 roku. Mieści się w budynku pochodzącym z XVIII wieku, w którym kiedyś była drukarnia klasztorna. Do muzeum wchodzimy z dziedzińca klasztornego. Na ekspozycji prezentowane są pamiątki, które przedstawiają historię 600-lecia obrazu Matki Boskiej, obecności Paulinów na Jasnej Górze oraz rzemiosło artystyczne i instrumenty muzyczne; w tym ryngrafy, portrety trumienne i epitafijne. Do obydwu pomieszczeń, Skarbca i Muzeum 600-lecia wejście jest za darmo.
Sala Rycerska
Sala Rycerska mieści się w południowym skrzydle klasztoru na piętrze. Została wybudowana w 1647 roku i od samego początku pełniła funkcję reprezentacyjną klasztoru. W czasach króla Jana Kazimierza odbywały się w niej obrady sejmu. Pomieszczenie to wykorzystano również w czasie ślubu Michała Korybuta Wiśniowieckiego z Eleonorą Habsburżanką, który odbył się w 1670 roku, oraz zapewne w czasie pielgrzymki Jana III Sobieskiego przed bitwą pod Wiedniem w 1683 roku. Oprócz oficjalnych uroczystości o charakterze państwowym w Sali Rycerskiej odbywały się wewnętrzne uroczystości paulińskie. Dziś salę zdobią sztandary oddziałów bojowych z czasów ostatniej wojny oraz obrazy, przedstawiające najważniejsze wydarzenia z życia sanktuarium, od momentu założenia do tragicznego w skutkach pożaru z 1690 roku.
Wały i Droga Krzyżowa na Wałach
Wędrując po wałach otaczających Sanktuarium, musimy pamiętać, że Jasną Górę nazywano Twierdzą Maryjną – „Fortalitium Marianum „. Budowę muru rozpoczęto w 1620 roku, z inicjatywy króla Zygmunta III Wazy. Na przełomie XVII i XVIII wieku twierdzę znacznie rozbudowano i zmodernizowano. Wytrzymała trzy oblężenia; Szwedów w 1655 roku, Rosjan w 1771 roku i Austriaków w 1809 roku. W 1813 roku, po klęsce Napoleona i wkroczeniu Rosjan, car Aleksander I wydał rozkaz zlikwidowania twierdzy. W czasie półtora miesiąca rozebrano górne partie murów, oblankowania, zasypano fosy i zniwelowano wały ziemne. W 1842 roku uzyskano pozwolenie cara Mikołaja I na uporządkowanie pozostawionych stert gruzów, które otaczały Sanktuarium oraz na odbudowę murów fortecznych, które przestały już pełnić funkcję obronną. W 1900 roku rozpoczęto budowę czternastu rzeźb przedstawiających drogę krzyżową, którą zakończono trzynaście lat później. Jasnogórska droga krzyżowa jest zbiorowym wotum całego polskiego społeczeństwa, a jej powstanie miało związek z obchodami jubileuszu roku 1900.
Bastion św. Rocha
Basition św. Rocha to jeden z czterech potężnych bastionów jasnogórskiej twierdzy. Wzniesiono go w latach 1624-1639, a rozbudowanej po 1674 roku. W czasie prac konserwatorskich odsłonięto oryginalne mury pamiętające jeszcze oblężenie Jasnej Góry w czasie „potopu szwedzkiego” w 1655 roku. W jego wnętrzach znajduje się wystawa nosząca tytuł „Bogarodzica” Splendor Rzeczypospolitej Obojga Narodów”. Zobaczymy m.in. pamiątki historyczne dotyczącą walki i martyrologii Polaków, aż po czasy „Solidarności”, m.in.: cenny zbiór zabytkowej broni z różnych epok, makietę przedstawiającą oblężenie Jasnej Góry w czasie potopu szwedzkiego, mundury wojskowe ważnych osobistości oraz szereg osobistych pamiątek po Prymasie kardynale Stefanie Wyszyńskim. Zobaczymy tam także czarne BMW E34, którym jeździł Karol Wojtyła.
Bastion św. Barbary
Bastion św. Barbary inaczej zwany Lubomirskich, tak jak całe fortyfikacje klasztorne powstał w XVII wieku. Budowa została sfinansowana przez rodzinę Lubomirskich stąd jego druga nazwa. Wewnątrz bastionu zobaczymy Kaplicę Jasnogórskiej Matki Pojednania oraz „Golgota Wschodu”, co w tłumaczeniu znaczy, że poświęcona jest Polakom, którzy zginęli za wschodnimi granicami naszego kraju, byli ofiarami Rosji carskiej i totalitaryzmu sowieckiego.
Bastion św. Trójcy
Bastion św. Trójcy tak jak pozostałe trzy, posiada swojego fundatora od którego pochodzi druga nazwa bastionu. Na budowę tej części fortyfikacji fundusze łożyła rodzina Szaniawskich. Obecnie bastion spełniają rolę miejsca widokowego, podczas spacerów. Na środku bastionu znajduje się pomnik błogosławionego papieża Jana Pawła II. Pomnik wybudowano w 2000 roku.
Wieża Jasnej Góry
Pierwotna wieża była usytuowana w innym miejscu. Znajdowała się w obecnym przedsionku zakrystii, między Bazyliką, a Kaplicą Cudownego Obrazu. Obecna wieża swymi początkami sięga 1620 roku. Przez setki lat dotykały ją niszczące pożary. Była odbudowywana, a w jej obecnej postaci możemy ją oglądać od 1906 roku. Dziś jest udostępniona dla zwiedzających przez wejście prowadzące z dziedzińca głównego. Jej wysokość to 106,3 m, na sam szczyt wieży prowadzi ponad 500 schodów. Można wejść mniej więcej do połowy. Górna część jest zamknięta. Na najwyższej kondygnacji jest balkonik, z którego w pogodne dni widać piękną panoramę Częstochowy i okolic.
Informacje praktyczne i plan zwiedzania
Oficjalny Portal Jasnej Góry Co warto wiedzieć przed przyjazdem
Ostrzeżenie !!! Wokół terenu Jasnej Góry grasują ludzie przypinające różne oznaki religijne, krzyżyki, medaliki, obrazki rzekomo zbierające pieniądze na cele kościoła na Jasnej Górze. Osoby te nie mają absolutnie nic wspólnego z Jasną Górą. Jeśli chcemy kupić pamiątki najlepiej odwiedzić oficjalny sklep Jasnej Góry „Sklep Księgarnia CLAROMONTANA Nawiguj Mapy Google
Jasnogórskie Centrum Informacji strona www
Czas zwiedzania z przewodnikiem to ok. 1,5 godziny.
Cennik zwiedzana dostępny jest tutaj
Parking przy Jasnej Górze jest duży i bezpłatny Nawiguj Mapy Google
Plan zwiedzania
