Lublin, położenie, pochodzenie nazwy, trochę historii
Lublin to największe miasto we wschodniej Polsce, położone na pograniczu Wyżyny Lubelskiej i Polesia, około 170 kilometrów na południowy wschód od Warszawy
Nazwa miasta prawdopodobnie pochodzi od starosłowiańskiego imienia „Lubla” lub „Lubomir” . Inna teoria mówi o związku ze słowem „lubić ”, co w kontekście dzisiejszego Lublina nabiera symbolicznego znaczenia – bo do tego miasta naprawdę można się łatwo przywiązać. Najstarsze pisemne wzmianki o Lublinie pochodzą z XI wieku, a już w XIII wieku funkcjonował tu ufortyfikowany gród. Prawa miejskie osada otrzymała w 1317 roku z rąk Władysława Łokietka, i od tego momentu zaczęła się historia Lublina jako miasta z prawdziwego zdarzenia.
Popularne wpisy w tej chwili...
Złoty wiek Lublina przypadł na XVI stulecie. Miasto kwitło – odbywały się tu wielkie jarmarki, działały cechy rzemieślnicze, a w 1569 roku podpisano tu Unię Lubelską – ważny akt historyczny łączący Polskę i Litwę w jedno państwo. W tamtych czasach Lublin był nie tylko politycznym centrum, ale też tyglem kultur. Żyli tu obok siebie Polacy, Żydzi, Rusini, Ormianie – co tworzyło wyjątkową atmosferę wielonarodowego miasta. Przez długi czas Lublin nazywano nawet „Jerozolimą Królestwa Polskiego ”.
Dziś spacer po Lublinie to prawdziwa podróż przez wieki. Przechodząc przez Bramę Krakowską trafiamy na jedną z najładniejszych starówek w Polsce – z kolorowymi kamienicami, brukowanymi zaułkami, podcieniami i klimatycznymi kawiarenkami, które aż proszą się, by w nich przysiąść i złapać chwilę oddechu. Jednak zwiedzanie warto zacząć od wzgórza zamkowego – miejsca, w którym historia miasta naprawdę się zaczęła.
Najważniejsze daty z historii Lublina – od najdawniejszych śladów osadnictwa po współczesność.
VI–VII wiek – pierwsze ślady osadnictwa na Wzgórzu Czwartek i w okolicy dzisiejszego Starego Miasta.
⚔ XIV–XVI wiek – rozwój i złoty wiek
1341 – udana obrona miasta przed najazdem Tatarów.
🏘 XVII–XVIII wiek – wojny i upadek
1655–1657 – potop szwedzki: miasto zostaje spustoszone, zamek zamieniony w ruinę.
Pożar Lublina, 1719r. autor nieokreślony, oryginalny obraz znajduje się w kościele dominikanów w Lublinie
1815 – Lublin wchodzi w skład Królestwa Polskiego (zależnego od Rosji).
XX wiek – niepodległość i wojna
Wjazd generała Józefa Zajączka do Lublina w 1826r. Philip Dombeck, oryginał obrazu znajduje się w gabinecie Prezydenta Lublina
1918 – w Lublinie powstaje Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele.
🕊 Po 1945 – PRL i współczesność
📌Kalendarium wykonano na podstawie materiałów dostępnych na oficjalnej stronie miasta lublin.eu, publikacji historycznych („Dzieje Lublina”, red. T. Radzik, T.S. Jaroszewski) oraz informacji z Muzeum Narodowego w Lublinie i Muzeum na Majdanku.
Co koniecznie trzeba zobaczyć w Lublinie
Są takie miejsca, które mają w sobie coś więcej niż tylko zabytki – Lublin zdecydowanie do nich należy. Spacerując po jego uliczkach, można poczuć, jak historia spotyka się tu z nowoczesnością, a średniowieczne mury kryją opowieści, które warto poznać. Zamek, Stare Miasto, kaplica z bizantyjskimi freskami, podziemia pełne legend wejść na zamkową wieżę, odpocząć przy kawie na urokliwym placu i odkryć miejsca, które nie pojawiają się na pierwszych stronach przewodników – to tylko początek. Oto mój subiektywny przewodnik po tym, co w Lublinie warto (i trzeba!) zobaczyć.
Mapa odwiedzonych miejsc
Mapa zwiedzania z uwzględnieniem kolejności odwiedzanych miejsc oraz orientacyjnych czasów dojścia między nimi.
1. Start Zamek Lubelski, STARE MIASTO 2. Brama Grodzka, 3. Rynek Starego Miasta, 4. Kamienice Starego Miasta, 5. Bazylika św. Stanisława, 6. Wieża Trynitarska, 7. Archikatedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty, 8. Plac Rybny, 9. Plac po Farze, 10. Brama Półokrągła, 11. Brama Krakowska, 12. Nowy Ratusz, PLAC LITEWSKI 13. Pomnik Józefa Piłsudskiego, 14. Pałac Lubomirskich (dawniej Czartoryskich), 15. Fontanna multimedialna (Plac Litewski), 16. Pomnik Unii Lubelskiej, 17. Obelisk upamiętniający Konstytucję 3 Maja, 18. Grób Nieznanego Żołnierza, 19. Hotel Lublinianka, 20. Aleja Lipowa i plac zabaw, 21. Aleja Krakowska, 22. Kościół pw. Św. Piotra i Pawła, 23. Ogród Saski.
Zamek Lubelski, Kaplica Świętej Trójcy, Wieża-Donżon
Rozpoczynając zwiedzanie Lublina, warto skierować pierwsze kroki na wzgórze zamkowe. To właśnie tam, w miejscu, gdzie historia miasta miała swój początek, stoi dawna warownia. Dziś mieści się w niej muzeum i jest to jedna z ważniejszych atrakcji Lublina. W murach zamku znajdziecie Kaplicę Świętej Trójcy , uznawaną za jeden z cenniejszych zabytków sakralnych w Polsce. Zewnętrznie może wydawać się niepozorna, jednak po wejściu do środka zobaczycie malowidła ścienne w stylu bizantyjsko-ruskim. Są one cenione za intensywność barw, szczegółowość i kunszt wykonania. No i oczywiście sam zamek ! To nie tylko kawał historii, ale też super miejsce na spacer. Koniecznie wejdźcie na wieżę warowni , bo widok stamtąd na Stare Miasto i całą okolicę jest po prostu przepiękny. Jeśli chcecie poznać więcej szczegółów o zamku, jego historii i praktycznych wskazówkach dotyczących zwiedzania, to zapraszam do osobnego wpisu poświęconego tej niezwykłej warowni!
Lubelskie Koziołki – symbol miasta i nowoczesna atrakcja turystyczna
O tym naprawdę warto wspomnieć na samym początku, bo trudno ich nie zauważyć – Lubelskie Koziołki spotkacie na pewno, spacerując po mieście. To jedna z najnowszych i najciekawszych atrakcji, które pojawiły się w Lublinie. Małe, urocze figurki rozmieszczone są w różnych punktach centrum, a każda z nich ma swoją własną historię i charakter.
Projekt wystartował w 2022 roku i szybko zdobył sympatię mieszkańców oraz turystów. Koziołki nie są tylko ozdobą – tworzą razem miejski szlak legend, który prowadzi przez miejsca ważne dla historii i tożsamości Lublina. Dzięki nim można odkrywać miasto w zupełnie nowy sposób.
W chwili pisania tego poradnika figurek jest jedenaście. Każda opowiada o innym fragmencie przeszłości – czasem w formie legendy, czasem jako symbol konkretnej postaci lub zawodu. Przy każdym koziołku znajdziecie tabliczkę z kodem QR, który prowadzi do krótkiej opowieści – to świetna opcja na interaktywne zwiedzanie, szczególnie dla rodzin z dziećmi.
Wśród najbardziej rozpoznawalnych jest Onufry – koziołek z trąbką, który przypomina o trębaczu grającym hejnał z ratusza. Znajdziecie go właśnie przy schodach ratusza. Jest też Kazik, stojący przy Bramie Krakowskiej – to hołd dla zegarmistrza Lutowskiego, bohatera jednej z lubelskich legend. Inne koziołki symbolizują m.in. lekarzy, weterynarzy, obrońców miasta z września 1939 roku. Najłatwiej trafić na nie, spacerując po centrum Lublina – szczególnie w okolicach Ratusza, Bramy Krakowskiej, ulic Krakowskie Przedmieście i Staszica oraz przy Wojskowym Szpitalu Klinicznym.
Stare Miasto
Po zwiedzeniu Zamku Lubelskiego warto koniecznie wybrać się na spacer po Starym Mieście. To miejsce zachwyca wyjątkową atmosferą i bogatą historią. Wąskie, brukowane uliczki prowadzą między pięknie odrestaurowanymi kamienicami, których fasady kryją barwne dzieje dawnych mieszkańców.
Co zobaczysz na lubelskim Starym Mieście? Na Rynku warto zatrzymać się na chwilę, by podziwiać gotycki Kościół św. Michała Archanioła oraz renesansowy ratusz. To właśnie te budowle nadają temu miejscu niepowtarzalny charakter i klimat.
Spacerując dalej, traficie na kawiarnie, restauracje oraz małe galerie sztuki. Możesz tu spróbować lokalnych przysmaków lub odkryć twórczość lubelskich artystów. Nie brakuje również urokliwych zaułków i placyków, które zapraszają do odpoczynku. Warto także odwiedzić Bramę Krakowską – jeden z symboli Lublina – i poznać liczne legendy związane z tym miejscem.
Stare Miasto to idealne miejsce, by poczuć, jak historia splata się z nowoczesnością, a każdy zakamarek kryje swoją własną opowieść. Poniżej znajdziecie szczegółowe opisy miejsc, które warto odwiedzić na Starym Mieście.
Kamienice i uliczki Starego Miasta
Rynek Starego Miasta
Jeśli po zwiedzeniu Zamku Lubelskiego macie jeszcze chęci i chwilę, wystarczy przejść niecałe 300 metrów w górę ulicą Grodzką, by znaleźć się na Rynku Starego Miasta – w samym sercu dawnego Lublina. Spacer zajmuje dosłownie 3–5 minut.
Ten niewielki, brukowany plac był przez wieki centrum życia miejskiego. Wytyczony jeszcze w średniowieczu, stał się miejscem handlu, sądów, ważnych decyzji i codziennego życia mieszkańców. Już w XIV wieku istniała tu sieć ulic i kamienic, a samo miasto zyskiwało coraz większe znaczenie jako miejsce zjazdów sejmików i dworu królewskiego.
W samym środku rynku stoi Trybunał Koronny – dawniej najważniejszy sąd apelacyjny Korony, do którego przyjeżdżano z różnych zakątków Polski. Gmach, który dziś możemy oglądać, pochodzi z końca XVI wieku i był wielokrotnie przebudowywany, ale jego rola była zawsze wyjątkowa – tutaj naprawdę ważyły się losy ludzi.
Wokół rynku znajdziecie kolorowe, zabytkowe kamienice, z których część ma gotyckie piwnice i renesansowe detale. Warto spojrzeć w górę – wiele fasad zdobią ciekawe płaskorzeźby, kartusze herbowe czy dekoracje sgraffitowe. Kamienice miały często charakter mieszczańskich rezydencji z częścią handlową na parterze – dziś mieszczą się tu galerie, restauracje, kawiarnie i małe muzea.
W podziemiach rynku znajduje się Lubelska Trasa Podziemna – łącząca kilka kamienic dawnymi piwnicami kupieckimi. Dziś Rynek tętni życiem o każdej porze roku – w sezonie odbywają się tu koncerty, festiwale, pokazy teatru ulicznego, a zimą – bożonarodzeniowy jarmark z lodowiskiem.
Bazylika św. Stanisława Biskupa Męczennika
Zaledwie kilka kroków od Rynku Starego Miasta, przy ulicy Złotej, wznosi się potężna, choć trochę schowana wśród kamienic, Bazylika pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika – znana też jako bazylika Relikwii Drzewa Krzyża Świętego. To jedna z najstarszych i najważniejszych świątyń w Lublinie, z historią sięgającą aż XIII wieku!
To właśnie tu od ponad 700 lat bije duchowe serce dominikanów w mieście. Kościół powstał w miejscu pierwotnej, drewnianej świątyni założonej przez dominikanów około 1230 roku – jeszcze za życia św. Dominika. Dzisiejszy kościół to efekt wielowiekowej rozbudowy – gotyk spotyka się tu z barokiem.
Ale to, co czyni tę bazylikę wyjątkową, to nie tylko architektura, lecz Relikwia Krzyża Świętego, przechowywana tu od XIV wieku. Według tradycji to właśnie ten fragment krzyża miał chronić Lublin przed klęskami – i rzeczywiście, wiele razy wierni gromadzili się tu w czasie pożarów, zaraz czy wojen. Relikwia była tak słynna, że ściągały tu tłumy pielgrzymów z całej Rzeczypospolitej.
We wnętrzu uwagę przyciągają: barokowe ołtarze, pełne złota, rzeźb i światła, XVII-wieczne organy, na których do dziś odbywają się koncerty, krypta pod prezbiterium, a także kaplica Tyszkiewiczów, jedna z najlepiej zachowanych barokowych kaplic grobowych w regionie. Warto wiedzieć, że kościół był świadkiem ważnych wydarzeń – to tu w 1569 roku, po zawarciu Unii Lubelskiej, odbyła się uroczysta msza z udziałem króla Zygmunta Augusta i posłów polsko-litewskich. Dziś bazylika oo. Dominikanów to miejsce zarówno kultu, jak i zwiedzania turystycznego.
Zwiedzanie jest możliwe codziennie i nie wymaga wcześniejszej rezerwacji. Wstęp jest bezpłatny, choć mile widziany jest datek na utrzymanie zabytku. W dni powszednie bazylika zazwyczaj otwarta jest od rana, około godziny 8:00, do wieczora (około 18:00–19:00). W niedziele i święta warto pamiętać o trwających mszach – najlepiej planować wizytę między nabożeństwami, by móc spokojnie obejrzeć wnętrze.
Turyści mogą swobodnie zwiedzać główną nawę z barokowymi ołtarzami, kaplice boczne (m.in. kaplicę Tyszkiewiczów i Matki Bożej Różańcowej), a także podejść do ołtarza, przy którym przechowywana jest słynna Relikwia Drzewa Krzyża Świętego. Dla bardziej zainteresowanych historią możliwe jest również oprowadzanie z przewodnikiem – szczególnie w sezonie letnim. Wtedy można zajrzeć do niedostępnych na co dzień części świątyni, jak zakrystia czy krypta pod prezbiterium, gdzie pochowano znane osoby związane z Lublinem.
Wieża Trynitarska w Lublinie – najlepszy widok na miasto (i trochę historii w pakiecie)
Jeśli właśnie wychodzicie z Bazyliki oo. Dominikanów i nie chcecie jeszcze kończyć spaceru po Starym Mieście – kierujcie się w stronę archikatedry. Wieża Trynitarska znajduje się zaledwie 250 metrów od bazyliki, czyli dosłownie kilka minut spokojnego spaceru ulicą Złotą, a potem skrętem w Królewską. I warto ten spacer zrobić – bo czeka Was jeden z najpiękniejszych punktów widokowych w całym Lublinie.
Wieża ma ponad 60 metrów wysokości i jest najwyższym punktem w obrębie Starego Miasta. Powstała w I połowie XIX wieku, ale oparta została na gotyckiej bramie wjazdowej, która prowadziła kiedyś na teren klasztoru trynitarzy – stąd jej nazwa. Sam zakon był ciekawy: zajmował się wykupem chrześcijan z niewoli tureckiej, a w Lublinie działał do czasów rozbiorów.
Dziś wewnątrz wieży mieści się Muzeum Archidiecezjalne Sztuki Religijnej, a na górze – punkt widokowy, z którego rozciąga się panorama: dachy kamienic, Zamek Lubelski, kościoły, a przy dobrej pogodzie nawet dalsze dzielnice miasta i dolina Bystrzycy.
Na trasie warto zwrócić uwagę na zabytkowe dzwony – zwłaszcza ogromny „Trynitas”, który waży prawie 5 ton. Sama wspinaczka po 207 krętych stopniach to już mała przygoda, a po drodze czekają ciekawe ekspozycje: rzeźby, obrazy, fragmenty dekoracji sakralnych z lubelskich kościołów.
Zwiedzanie Wieży Trynitarskiej to jedna z ciekawszych atrakcji na Starym Mieście. Wejście do wieży znajduje się tuż przy Archikatedrze Lubelskiej, od strony ulicy Królewskiej. Wieża jest otwarta dla zwiedzających zazwyczaj codziennie, w godzinach od 10:00 do 16:00 lub 17:00, a w sezonie letnim często dłużej – warto sprawdzić aktualne godziny na stronie Muzeum Archidiecezjalnego. Wstęp do wieży jest biletowany, ale ceny są przystępne – dostępne są także bilety ulgowe i rodzinne. Całe zwiedzanie zajmuje około 30 do 45 minut, choć jeśli ktoś lubi się zatrzymać przy detalach lub zrobić kilka zdjęć – może potrwać dłużej.
Archikatedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty
Tuż obok Wieży Trynitarskiej znajduje się Archikatedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty – największy kościół Lublina, a zarazem jedna z najpiękniejszych barokowych świątyń w Polsce. Jej fasada i dwie wieże od razu przyciągają wzrok, ale prawdziwe wrażenie robi wnętrze – bogato zdobione, pełne światła, złota i pięknych fresków.
Archikatedra powstała w XVII wieku jako kościół jezuitów i już od początku miała być okazała. Projektowali ją włoscy architekci, co doskonale widać w detalach. Po kasacie zakonu jezuitów w XVIII wieku świątynia stała się katedrą diecezji lubelskiej, a w XX wieku – archikatedrą.
W środku można zobaczyć m.in. niesamowite polichromie. Autorem tych dekoracji był Józef Meyer, nadworny malarz biskupa. Wrażenie robi też prezbiterium, pełne złoceń i światła, oraz potężne organy, na których do dziś odbywają się koncerty muzyki sakralnej.
Zwiedzanie Archikatedry jest możliwe codziennie, a świątynia pozostaje otwarta zarówno dla wiernych, jak i turystów. Główna nawa, prezbiterium oraz boczne kaplice są dostępne bezpłatnie i można je oglądać indywidualnie, poza godzinami mszy świętych. Osoby zainteresowane historią i sztuką sakralną mogą skorzystać z opcji rozszerzonego zwiedzania z przewodnikiem. W ramach takiej wizyty można zajrzeć do miejsc zwykle niedostępnych – m.in. do krypt, gdzie pochowani są biskupi lubelscy, do słynnej kaplicy akustycznej, znanej z wyjątkowej akustyki i tajemniczych efektów dźwiękowych, a także do skarbca, w którym przechowywane są zabytkowe szaty, księgi i naczynia używane w liturgii przez wieki. Zwiedzanie jest biletowane, jednak ceny są przystępne, a dostępne są także bilety ulgowe. Wejścia odbywają się o określonych godzinach, dlatego warto wcześniej sprawdzić aktualny harmonogram na stronie internetowej.
Brama Grodzka – symbol dawnego pogranicza kultur
Brama Grodzka znajduje się 500 metrów od Archikatedry i 150 metrów od zamku. Jest jedną z najbardziej symbolicznych budowli na mapie Lublina. To nie tylko dawna brama miejska, ale też miejsce o wyjątkowym znaczeniu historycznym i kulturowym. Przez wieki łączyła ona miasto chrześcijańskie (Stare Miasto) z miastem żydowskim, które rozciągało się u stóp wzgórza zamkowego.
Brama, zwana też „Bramą Żydowską”, powstała w średniowieczu i była jedną z dwóch głównych bram w murach miejskich Lublina. Została przebudowana w XVII i XVIII wieku, zyskując obecną, barokową formę z charakterystyczną wieżą i łukiem przejazdowym. Kiedyś była częścią systemu obronnego miasta – dziś jest bramą pamięci o dawnym Lublinie, którego już nie ma. W jej wnętrzu mieści się obecnie Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN” – wyjątkowa instytucja kultury, która zajmuje się dokumentowaniem historii miasta, a zwłaszcza pamięci o nieistniejącej już dzielnicy żydowskiej.
Plac po Farze – tajemnicze miejsce lubelskiego Starego Miasta
Spacerując po Starym Mieście, warto zatrzymać się na chwilę na Placu po Farze — miejscu pełnym historii i… niewidocznych śladów przeszłości. Nazwa „po Farze” odnosi się do dawnego kościoła farnego, który kiedyś tutaj stał. Dziś po świątyni nie ma już praktycznie żadnych widocznych ruin, ale miejsce to wciąż przyciąga swoją atmosferą i spokojem.
Kościół farny św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa Męczennika istniał tu od średniowiecza, ale został zniszczony w pożarze miasta pod koniec XVIII wieku i nigdy nie został odbudowany. Na placu zachowały się fragmenty fundamentów oraz kilka pamiątek w formie tablic i kamieni upamiętniających dawną świątynię. Dziś Plac po Farze to otwarta przestrzeń z ławeczkami gdzie można odpocząć. Warto zwrócić uwagę na pobliskie kamienice i uliczki, które otaczają plac – to prawdziwa mozaika historii, architektury i miejskiego życia Lublina sprzed wieków.
Plac Rybny – serce handlu
Z Placu po Farze do Placu Rybnego jest zaledwie 100 metrów spacerem. Wystarczy przejść ulicą Grodzką w kierunku północnym, minąć Bramę Grodzką i kontynuować spacer aż do Placu Rybnego. Cała trasa zajmuje około 2 minut pieszo. Jego nazwa pochodzi od dawnego rybnego targu, na którym sprzedawano ryby złowione w rzece Czechówce. W średniowieczu plac pełnił rolę miejskiego rynku, a z czasem stał się centrum handlu rybami i innymi produktami spożywczymi. Dziś Plac Rybny to przestrzeń z zachowaną średniowieczną zabudową i atmosferą dawnego Lublina. Warto zwrócić uwagę na Pałac Pawęczkowskich, który pierwotnie miał być kościołem trynitarzy, jednak z powodu śmierci fundatora budowa została przerwana. Obecnie budynek pełni funkcję mieszkalną. Plac Rybny to także miejsce, gdzie odbywają się różnorodne wydarzenia kulturalne, takie jak koncerty, wystawy czy festiwale.
Uliczki Starego Miasta
Brama Półokrągła – tajemnicza strażniczka miejskich murów
Baszta Gotycka, z racji swojego charakterystycznego półokrągłego kształtu, nazywana jest także Basztą Półokrągłą. To jedna z najstarszych i najlepiej zachowanych części średniowiecznych murów obronnych Lublina. Znajduje się w północnej części Starego Miasta, niedaleko ulicy Szerokiej. Baszta powstała w XIV wieku i przez wieki pełniła ważną funkcję obronną, chroniąc miasto przed najeźdźcami.
Baszta (a w zasadzie jej dach) widoczna w prawym dolnym rogu zdjęcia
Brama Krakowska
Brama Krakowska jest świetnym miejscem na rozpoczęcie lub zakończenie spaceru po Starym Mieście, ponieważ znajduje się blisko innych ważnych zabytków i atrakcji turystycznych. Jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli Lublina i dosłownie wrota do Starego Miasta od strony południowej. Znajduje się na końcu ulicy Krakowskie Przedmieście i przez wieki była głównym wejściem do miasta dla podróżnych zmierzających od strony Krakowa i południa Polski.
Brama została zbudowana na przełomie XV i XVI wieku, w stylu późnogotyckim, a następnie przebudowana w stylu renesansowym. Jej wysoka, czworoboczna wieża z charakterystycznym hełmem robi ogromne wrażenie i do dziś dominuje nad okolicą. W murach bramy mieści się także muzeum – Muzeum Historii Miasta Lublina, które przybliża bogatą przeszłość miasta.
Brama Krakowska pełniła funkcję nie tylko obronną, ale także reprezentacyjną – to tutaj witano królewskie orszaki i ważnych gości. Wnętrze bramy kryje wystawy związane z historią Lublina, a z jej szczytu roztacza się piękny widok na Stare Miasto i okolice.
Zwiedzanie jest możliwe codziennie, zwykle w godzinach od 10:00 do 18:00. Wstęp do muzeum oraz na wieżę jest płatny, dostępne są także zniżki dla dzieci, młodzieży i seniorów. Zwiedzanie trwa zwykle od 30 do 45 minut, co pozwala na spokojne zapoznanie się z ekspozycjami i cieszenie się panoramą z góry.
Nowy Ratusz
Znajduje się tuż obok Bramy Krakowskiej (po drugiej stronie ulicy), na Placu Króla Władysława Łokietka. Jest to jeden z najważniejszych budynków w centrum miasta, pełniący funkcję administracyjną i stanowiący istotny punkt orientacyjny.
Budynek powstał w latach 1828–1830 w stylu klasycystycznym. Jego fasada zdobiona jest kolumnami, a centralnym punktem jest portyk z czterema kolumnami. Na dachu znajduje się wieża z zegarem, który przez wiele lat pełnił funkcję miejskiego punktu orientacyjnego. W przeszłości Nowy Ratusz był siedzibą władz miejskich, a obecnie mieści się w nim m.in. Urząd Miasta Lublin oraz inne instytucje administracyjne. Budynek jest również miejscem organizacji różnych wydarzeń kulturalnych i społecznych. Warto zwrócić uwagę na Nowy Ratusz podczas spaceru po Lublinie, szczególnie wieczorem, gdy budynek jest pięknie oświetlony.
Plac Litewski – nowoczesne miejsce współczesnego Lublina z bogatą historią
Plac Litewski znajduje się zaledwie 300 metrów od Nowego Ratusza – spacer tę trasą zajmuje 4–5 minut, prowadząc przez deptak Krakowskie Przedmieście, zaczynając przy Bramie Krakowskiej. To miejsce, które koniecznie trzeba zobaczyć podczas spaceru po Lublinie.
Dziś Plac Litewski to popularna przestrzeń do odpoczynku, pełna ławek i nowoczesnych fontann. Wieczorem fontanna multimedialna tworzy widowiskowe spektakle światła, wody i dźwięku, które przyciągają tłumy mieszkańców i turystów.
Historia placu sięga XVI wieku, gdy znajdował się poza murami miasta i służył jako miejsce jarmarków oraz ćwiczeń wojskowych. Nazwa upamiętnia Unię Lubelską z 1569 roku – według tradycji właśnie tu stacjonowały litewskie poselstwa i wojska.
W XIX wieku Plac Litewski zyskał reprezentacyjny charakter – otoczono go eleganckimi kamienicami, a w centrum stanął Pomnik Unii Lubelskiej, symbol wspólnej historii Polski i Litwy. Pojawiły się też inne miejsca pamięci: Grób Nieznanego Żołnierza, obelisk Konstytucji 3 Maja i pomnik Józefa Piłsudskiego.
W bezpośrednim sąsiedztwie placu litewskiego znajduje się kilka ciekawych obiektów, które również warto zobaczyć.
Pałac Lubomirskich (dawniej Czartoryskich)
Pałac Lubomirskich to jedna z tych budowli w Lublinie, obok których nie sposób przejść obojętnie. Znajduje się tuż przy Placu Litewskim, w ścisłym centrum miasta, i od razu przyciąga wzrok swoją klasycystyczną fasadą z charakterystycznym portykiem wspartym na kolumnach. Choć dziś pełni funkcje urzędowe i nie jest dostępny do zwiedzania, warto zatrzymać się tu na chwilę podczas spaceru po mieście.
Historia tego miejsca sięga XVII wieku, kiedy to pałac powstał jako barokowa rezydencja dla Stanisława Herakliusza Lubomirskiego. Później trafił w ręce rodu Czartoryskich i został przebudowany w stylu klasycystycznym – taki wygląd zachował do dziś. Pałac wielokrotnie zmieniał właścicieli i funkcje. W czasach PRL-u służył jako siedziba komunistycznych władz partyjnych, a dziś mieści m.in. Instytut Europy Środkowo-Wschodniej.
To miejsce, choć zamknięte dla zwiedzających, jest ważnym punktem na historycznej mapie Lublina. W jego murach toczyła się polityka, odbywały się narady, bale i ważne spotkania. Dziś możemy oglądać go tylko z zewnątrz, ale nawet krótki postój przed pałacem pozwala poczuć atmosferę dawnych czasów i zrozumieć, jak dużą rolę odgrywał w dziejach miasta.
Kościół pw. Świętych Piotra i Pawła
Zaledwie 5 minut spacerem od Pałacu Lubomirskich, nieco ukryty wśród kamienic przy Krakowskim Przedmieściu, znajduje się Kościół pw. Świętych Piotra i Pawła. To miejsce znajduje się z dala głównych turystycznych szlaków, ale zdecydowanie warte odkrycia. Łatwo go minąć, nie zwracając uwagi – z zewnątrz jest bardzo skromny, fasada nie zdradza, co kryje się w środku. Ale właśnie dlatego warto tu zajrzeć – bo ten kościół zaskakuje.
Świątynia została wybudowana na początku XVII wieku, w latach 1610–1619, jako część zespołu kolegium jezuickiego. Była to ważna inwestycja zakonu, który przybył do Lublina pod koniec XVI wieku, by prowadzić działalność edukacyjną i duszpasterską. Przez wieki kościół był miejscem modlitwy, nauki, a także muzyki – związany był z nim m.in. ośrodek muzyczny Collegium Nobilium.
Wnętrze kościoła to prawdziwa perełka rokokowego stylu. Zostało przebudowane w XVIII wieku i to wtedy zyskało swój obecny charakter. Znajdziemy tu bogato zdobiony ołtarz główny, pełen rzeźb i złoceń, oraz liczne detale, które zachwycają kunsztem wykonania. Wzrok przyciągają również eleganckie ołtarze boczne, dekoracje stiukowe i ciekawa ambona.
Fontanna multimedialna w Lublinie – światło, dźwięk i woda na Placu Litewskim
Jeśli wieczorem spacerujecie po centrum Lublina, koniecznie zajrzyj na Plac Litewski. To tu, tuż obok zieleni, pałaców i głównych alei, działa jedna z największych atrakcji letnich wieczorów – multimedialna fontanna. W ciągu dnia wygląda dość niepozornie – szeroka tafla, z której co jakiś czas tryskają wodne strumienie. Ale po zmroku to zupełnie inna historia.
Fontanna powstała podczas przebudowy placu w 2017 roku i szybko stała się hitem – zarówno wśród mieszkańców, jak i turystów. To nie tylko wodne widowisko. To spektakl, w którym gra światło, dźwięk i obraz. Pokazy odbywają się w sezonie letnim, zazwyczaj w weekendowe wieczory – i warto być tu chwilę wcześniej, bo chętnych nie brakuje.
Na wodnej kurtynie wyświetlane są animacje – od abstrakcyjnych kompozycji świetlnych po opowieści o historii Lublina, Unii Lubelskiej czy postaciach związanych z miastem. Wszystko zsynchronizowane z muzyką, która płynie z głośników ukrytych wokół placu. Pokazy trwają kilkanaście minut, ale trudno się oderwać.
To świetny punkt programu na wieczorne zakończenie zwiedzania miasta. Klimatyczny, bezpłatny, plenerowy i zdecydowanie fotogeniczny. Jeśli trafisz na pogodny wieczór – warto tu zajrzeć!
VIDEO
Ogród Saski w Lublinie – zielony azyl nieopodal centrum
Jeśli macie ochotę na chwilę odpoczynku od miejskiego zgiełku, wystarczy odejść jakieś 10 minut spacerem od Placu Litewskiego, by znaleźć się w zupełnie innym świecie. Ogród Saski to jedno z tych miejsc, które lubią i turyści, i mieszkańcy. Zielono, spokojnie, z mnóstwem cienia i ścieżek – idealne na spacer.
To najstarszy park publiczny w Lublinie – założony w XIX wieku, kiedy modne stawały się ogrody miejskie wzorowane na angielskich założeniach krajobrazowych. I rzeczywiście, ten klimat czuć tu do dziś. Stare drzewa, wijące się alejki, a wśród nich – stawy, zegar słoneczny, altanka koncertowa i… pawie, które przechadzają się zupełnie swobodnie.
Warto zwrócić uwagę na detale: zabytkowy zegar słoneczny z 1863 roku, neogotycki domek odźwiernego czy kamienną kapliczkę Bożej Męki z XVIII wieku. Wszystko to dodaje miejscu charakteru i przypomina, że ten park to nie tylko zieleń, ale też kawał historii Lublina.
Na rodziny z dziećmi czeka nowoczesny plac zabaw, a latem w muszli koncertowej można trafić na darmowe wydarzenia – od muzyki klasycznej po lokalne występy.
Co ważne – do Ogrodu Saskiego nie wolno wprowadzać psów, więc jeśli spacerujesz z czworonogiem, trzeba będzie wybrać inne miejsce.
