Morawski Kras – podziemne cuda Czech
Są miejsca, które robią wrażenie już na pierwszy rzut oka, i są takie, które zachwycają dopiero wtedy, gdy zanurzymy się w ich wnętrze. Morawski Kras należy do tej drugiej kategorii – jego prawdziwe piękno kryje się pod ziemią. Położony na północ od Brna Czechach Jaskinie Punkevní i legendarną przepaść Macocha.
Punkt startowy – Skalny Młyn
Podróż po Morawskim Krasie najlepiej rozpocząć w urokliwej miejscowości Skalny Młyn , stanowiącej swoistą bramę do podziemnych cudów tej krainy. To tutaj znajduje się centrum informacyjne oraz restauracja, w której można nabrać sił przed wyprawą. Z młyna wyruszymy w stronę kanionu krasowego Pustý žleb, którym malownicza ścieżka prowadzi w górę rzeki Punkvy – prosto do wejścia do Jaskiń Punkevní, oddalonego o około 2 kilometry.
Jaskiń Punkevní – trochę historii
Historia odkrywania jaskiń jest równie fascynująca, co same formacje skalne. Pierwsze wzmianki o podziemnych korytarzach w tej części Moraw pojawiły się już w XVIII wieku, gdy okoliczni mieszkańcy zaczęli interesować się tajemniczą przepaścią Macochy. Systematyczne badania rozpoczęto jednak dopiero w XIX wieku, a prawdziwy przełom nastąpił na początku XX stulecia. To właśnie wtedy, dzięki pracy zespołu kierowanego przez speleologa Karla Absolona, udało się połączyć ze sobą kolejne fragmenty podziemnego świata i odkryć bieg rzeki Punkvy. Absolon zorganizował również pierwsze ekspedycje, które przyciągały tłumy turystów i badaczy z całej Europy, czyniąc z Punkevní jedne z najsłynniejszych jaskiń krasowych w tej części kontynentu.
Wkrótce pojawiła się idea udostępnienia jaskiń szerszej publiczności. Już w latach 20. XX wieku rozpoczęto pierwsze prace przygotowawcze – budowano ścieżki i kładki, umacniano newralgiczne miejsca i instalowano podstawowe oświetlenie. W latach 30. zainicjowano również organizowane spływy łodziami po rzece Punkva, co do dziś pozostaje jednym z największych atutów trasy. W kolejnych dekadach infrastrukturę stale udoskonalano, dodając nowoczesne systemy oświetleniowe, barierki i tablice edukacyjne, aby zapewnić zarówno bezpieczeństwo turystów, jak i ochronę delikatnych formacji naciekowych. Dzięki temu dziś możemy odkrywać podziemne piękno Moraw w warunkach komfortowych, nie tracąc przy tym nic z atmosfery tajemniczości, jaka towarzyszyła pierwszym odkrywcom.
Fotografie z ekspozycji przy wejściu, ukazującej historię Jaskini Punkevní
Spacer w głąb ziemi
Zwiedzanie Jaskiń Punkevní zaczyna się od części suchej, gdzie prowadzą wyznaczone korytarze i sale. W tej części trasy można swobodnie robić zdjęcia – jedynie bez użycia lampy błyskowej, aby nie uszkodzić delikatnych formacji naciekowych. Warto zwracać uwagę na stalagmity, stalaktyty i stalagnaty, ponieważ każda z tych formacji ma inną strukturę i pokazuje, jak woda kształtuje skały od setek tysięcy lat. Trasa jest dobrze oświetlona, ale podłoże bywa nierówne, więc należy uważać podczas spaceru. W kilku miejscach znajdują się barierki i tablice informacyjne, które wyjaśniają, jak powstały poszczególne formacje, a także przypominają o zachowaniu ciszy i ostrożności.
Temperatura w jaskiniach jest stała przez cały rok i wynosi około 8°C, dlatego warto mieć ze sobą ciepłą odzież – nawet latem przyda się bluza lub lekka kurtka. Spacer zajmuje około 20–30 minut, pozwalając spokojnie obejrzeć wszystkie najważniejsze sale przed przejściem do części wodnej, gdzie czeka spływ łodzią po podziemnej rzece Punkva.
Na dno legendarnej przepaści
Zanim jednak przejdziemy do części wodnej, po przejściu suchych korytarzy kierujemy się na dno przepaści Macocha. Z góry wygląda ona jak ogromna, zielona studnia, ale dopiero stojąc na jej dnie można poczuć prawdziwą skalę tego miejsca. Ma aż 138 metrów głębokości, co czyni ją najgłębszą otwartą przepaścią w Europie Środkowej.
Przepaść Macocha jest nie tylko geologicznym fenomenem, ale też miejscem owianym legendami. Najsłynniejsza opowiada o kobiecie – macosze – która zepchnęła w przepaść swojego pasierba. Choć to historia przekazywana ustnie, od wieków budziła wyobraźnię mieszkańców regionu i stała się przestrogą dla dzieci. Wokół opowieści powstało wiele lokalnych wariantów – jedne mówią o karze za złe wychowanie, inne o nieszczęśliwej miłości czy zdradzie.
Historia przepaści Macocha sięga również XIX wieku, kiedy to stała się celem pierwszych badań geologicznych i turystycznych. Już wtedy jej niezwykła głębia i spektakularne formacje krasowe przyciągały naukowców i podróżników z całej Europy. W drugiej połowie XIX wieku wprowadzono pierwsze zabezpieczenia, a w 1870 roku zbudowano pierwszy most widokowy, umożliwiający oglądanie przepaści z góry.
Spływ podziemną rzeką Punkva
Z dna Macocha trasa prowadzi do części wodnej, stanowiącej prawdziwy finał zwiedzania Jaskiń Punkevní. Czeka tu przejażdżka łodzią po podziemnej rzece Punkva, która trwa około 20 minut. Podczas rejsu przed oczami przesuwają się podświetlone formacje skalne, a ciemne, wąskie korytarze dodają całej trasie wyjątkowego uroku. W tej części trasy obowiązuje kategoryczny zakaz robienia zdjęć, aby chronić delikatne formacje i zapewnić bezpieczeństwo zwiedzających.
Przygotowanie tej trasy wymagało wielu lat pracy. Już w XIX wieku rozpoczęto pierwsze próby udostępnienia jaskiń turystom, budując drewniane kładki i prowizoryczne pomosty nad wodą. Dopiero w XX wieku powstała nowoczesna trasa wodna, wyposażona w bezpieczne zejścia na łodzie oraz stałe oświetlenie, które pozwala podziwiać formacje naciekowe, nie ingerując w ich naturalny rozwój. Konstrukcja musiała uwzględniać zmienny poziom wody, delikatność skał oraz bezpieczeństwo odwiedzających, dzięki czemu dziś zwiedzanie jest komfortowe i w pełni bezpieczne, a jednocześnie pozwala doświadczyć niezwykłego świata podziemnej rzeki Punkvy.
Kolejką podwieszaną nad przepaścią Macocha – zakończenie zwiedzania Jaskiń Punkevní
Po zakończeniu rejsu łodzią udajemy się do kolejki podwieszanej, która zabiera turystów na górną platformę widokową. Od miejsca, w którym kończy się spływ łodzią, do stacji kolejki podwieszanej jest około 150–200 metrów spaceru, prowadzącego wygodną, oznakowaną ścieżką. Sama przejażdżka na górną platformę trwa zaledwie 2–3 minuty, ale widoki rekompensują każdy krok i sprawiają, że można w pełni docenić skalę przepaści Macocha.
Kolejka podwieszana, uruchomiona w latach 90. XX wieku, jest jedną z atrakcji Morawskiego Krasu. Powstała z myślą o ułatwieniu dostępu do górnej krawędzi Macochy, zwłaszcza osobom starszym oraz rodzinom z dziećmi, dla których wspinaczka piesza byłaby zbyt wymagająca. To jedna z nielicznych kolejek tego typu w Czechach – jej wagoniki mieszczą kilkanaście osób i poruszają się spokojnym tempem, pozwalając podziwiać otaczającą zieleń i skalne ściany. Dla wielu turystów sama podróż kolejką staje się dodatkową atrakcją, bo stanowi przyjemne i niecodzienne zakończenie zwiedzania jaskini.
Z górnej platformy widokowej roztacza się panorama na okolice Morawskiego Krasu, ale najważniejszym punktem jest oczywiście spojrzenie w głąb przepaści Macocha. Z tej perspektywy przypomina ona wielką, zieloną studnię, otoczoną stromymi ścianami skalnymi. Dopiero jednak schodząc na jej dno, można w pełni poczuć ogrom i głębię tego miejsca. Przy platformie znajdują się również sklepiki z pamiątkami, gdzie można kupić drobne upominki, oraz restauracja, w której warto zatrzymać się na chwilę odpoczynku i posiłek po zakończonym zwiedzaniu jaskiń.
Informacje praktyczne
Oficjalna strona Facebook Parking dla samochodów wszystkie niezbędne informacje (godziny, cennik, współrzędne GPS) znajdziemy tutaj
Czas zwiedzania: Cała wycieczka na spokojnie zajmuje około 2–3 godzin. Sam rejs łodzią trwa około 20 minut.
Zwiedzanie odbywa się z przewodnikiem. W sezonie letnim i w weekendy przez cały rok zalecamy wcześniejszą rezerwację biletów wstępu w centrum informacji turystycznej w Skalnym Młynie
Godziny otwarcia i cennik biletów Centralnego Serwisu Informacyjnego
Transport do jaskini i na górę kolejką, rozkład jazdy, ceny biletów – tutaj
Robienie zdjęć jest dozwolone bez użycia lampy błyskowej tylko podczas zwiedzania części suchej jaskini. Po przesiadce na łodzie obowiązuje kategoryczny zakaz fotografowania ze względów bezpieczeństwa. Trzeba pamiętać, że łodzie często ocierają się o ściany korytarzy, więc trzymanie aparatu czy telefonu w ręku może skończyć się jego uszkodzeniem lub utratą.
Temperatura w jaskiniach wynosi około 8°C – nawet latem przyda się cieplejsza bluza.
