Pałac Czeczów we wsi Kozy

W skrócie - Spis treści, Informacje Pokaż

Kozy – położenie, historia pałacu

Kozy to wieś, położona w województwie śląskim, w powiecie bielskim, w gminie Kozy. Jest największą pod względem liczby ludności wsią Polski i z tego co wiem, mieszkańcom wcale nie spieszy się do życia w mieście. Od najmniejszego miasta (Opatowiec) w Polsce największa wieś jest większa ponad 30 razy. W przeszłości istniały dwie osobne miejscowości, Kozy Górne i Kozy Dolne, które po scaleniu nazywały się Dwie Kozy. O ile z czasem uległo to uproszczeniu na Kozy, to dwie kozy do dziś widnieją w herbie miejscowości.
Dziś perełką turystyczną Kóz jest położony w ścisłym centrum miejscowości neoklasycystyczny pałac wraz z towarzyszącymi zabudowaniami i parkiem. Pałac Czeczów, bo tak brzmi jego poprawna nazwa (nazwany od nazwiska ostatnich właścicieli majątku ziemskiego) jest jednym z najstarszych na terenie Kóz, a do tego wpisanym do rejestru zabytkiem i stanowi najbardziej rozpoznawalny budynek w gminie.
Źródła historyczne dotyczące pałacu są skąpe. Przypuszcza się, że został wybudowany na przełomie XVII i XVIII wieku przez krakowską rodzinę Jordanów jako barokowy dworek szlachecki. Potwierdza to wyryty na jednej z belek konstrukcyjnych zachodniej oficyny rok 1705. Wówczas właścicielami Kóz była rodzina Russockich. Ostatnią z rodu kozińskiej linii Russockich była Teresa, która ok. 1740 roku wyszła za mąż za Spytka Jordana herbu Trąby z Zakliczyna, przedstawiciela znanej szlacheckiej rodziny.

Po śmierci Jordana w 1777 roku majątek przejęła wdowa, Teresa z Russockich. Spośród dziewięciorga potomków Jordanów – Kozy zostały zapisane czwartemu w kolejności starszeństwa synowi, Jakubowi (ok. 1745-1817). Ten ożenił się z Anną z Morsztynów. Jakub i Anna Jordanowie mieli pięcioro dzieci, z których dziedzicem został Karol (1800-1848), rotmistrz kawalerii, ożeniony z Matyldą Dunin-Wąsowiczową. To z jej inicjatywy dokonano przebudowy koziańskiego dworu w 1839 roku. Dobudowano wtedy charakterystyczną klatkę schodową i salę balową. Wystrój wnętrz uzyskał charakter przywołujący czasy napoleońskie. Pamiątką tego okresu są dziś rekonstrukcje polichromii w jednym z pomieszczeń Biblioteki. W tym czasie powstał też park w stylu angielskim, z charakterystycznymi elementami: łąka, staw, świątynia bogini Flory, egzotyczne drzewa m.in. słynny platan, który w 2012 roku, w ogólnopolskim konkursie Klubu Gaja zdobył tytuł Drzewa Roku, a w 2013 w Europejskim Konkursie Drzewo Roku uplasował się na II miejscu. Zabudowania dworu nabrały wyraźnego charakteru pałacowego, jednak rozmach, z jakim tego dokonano, doprowadził do zadłużenia majątku.

Oficyna Dworska

Park i główne wejście do pałacu

Park

Klatka schodowa pałacu

Biblioteka

Po śmierci Karola Jordana, około roku 1850, Matylda wyszła za mąż za Karola Aleksandra Hoffmana i przeniosła się do Warszawy. Ze względu na znaczne zadłużenie majątku i przypadający w spadku podział dóbr na kilka osób, w 1857 roku Kozy zostały sprzedane na licytacji. Majątek kupił bialski kupiec Karol Józef Humborg (1803-1886), żonaty z bielszczanką Johanną Augustą z domu Mayer, właściciel dworów w Hałcnowie, Łodygowicach i Bieżanowie. Humborg, dobudował w 1859 roku do koziańskiego pałacu kaplicę protestancką. Majątek w Kozach przekazał jako wiano córce Malwinie, która wyszła za mąż w 1860 roku za Stanisława Kluckiego (1827-1897). Następnie posiadłość przeszła we władanie baronów Czecz de Lindewald, poprzez ślub córki Kulickiego Wilhelminy, z ziemianinem, doktorem filozofii, a prywatnie siostrzeńcem żony – Hermanem Czeczem. Czeczowie przebudowali pałac na swoją siedzibę rodową, nadając mu obecny klasycystyczny kształt.
Herman Czecz zmarł w 1904 roku i został pochowany w wybudowanej za życia kaplicy-grobowcu na miejscowym cmentarzu. Zarządzanie majątkiem po śmierci Hermana przejęła żona, Wilhelmina, wraz synem, Marianem (1887-1933). Niezwykle barwnym i legendarnym wątkiem historii koziańskiego pałacu w tym okresie, o którym warto wspomnieć był pobyt w Kozach w 1915 roku ułanów I Brygady Legionów Józefa Piłsudskiego, pod dowództwem rotmistrza Władysława Beliny-Prażmowskiego. Według ustnych przekazów 6 lutego 1915 roku Czeczowie podejmowali obiadem samego komendanta Józefa Piłsudskiego. W tym czasie odbył się również ślub barona Mariana Czecza z kuzynką Marią Bertą Czecz z Bieżanowa. Kolejne pokolenie dziedziców miało trójkę dzieci: synów, Stanisława i Henryka, oraz córkę, Marię. Stanisław Czecz (1916-1970) ożenił się z Anną z domu Twerdochlib i mieli syna Stanisława (1949-2012).
W okresie dwudziestolecia międzywojennego znaczenie polityczne pałacu w Kozach spadło, jednak w dalszym ciągu był on centrum oddziaływania gospodarczego i kulturalnego w okolicy. Świetność pałacu przerwał wybuch II wojny światowej i okupacja hitlerowska. Na skutek odmowy podpisania volkslisty rodzinę usunięto z majątku. Gospodarstwo wraz z pałacem przejęli okupanci. Wraz ze zbliżaniem się Armii Czerwonej hitlerowcy wywieźli część wyposażenia pałacowego wraz z cenną biblioteką. W czasie działań wojennych w styczniu 1945 roku wojska sowieckie urządziły w pałacu szpital wojskowy. Po zakończeniu II wojny światowej na mocy reformy rolnej majątek ziemski upaństwowiono. W budynku pałacu uruchomiono Szkołę Rolniczą, następnie Ośrodek Zdrowia, który funkcjonował do 1980 roku. Lata 80-te i 90-te to okres nieudanych prób wyremontowania i zagospodarowania pałacu i pobliskiego terenu. W 1999 roku Stanisław Czecz de Lindenwald – ostatni potomek z koziańskiej linii rodu, zapewnił, że nie będzie rościł praw do kompleksu pałacowego w Kozach i poparł działania gminy zmierzające do adaptacji obiektu na działalność kulturalną.
W 2012 roku m.in. dzięki środkom z Unii Europejskiej rozpoczął się remont pałacu, który zakończył się rok później. W wyremontowanym pałacu znalazły miejsce Gminna Biblioteka Publiczna wraz czytelnią i Izbą Historyczną im. A. Zubera, a także: sala koncertowa, sala konferencyjna, galeria oraz pracownie tematyczne: teatralna, plastyczna i historyczna.

Źródło: Pałac Czeczów „Kultura-Turystyka-Ludzie” folder informator gminny, oficjalna strona www.kozy.pl „Historia pałacu w Kozach” opr. tekstu Bartłomiej Jurzak, Gminna Biblioteka Publiczna w Kozach – www.gbpkozy.pl

Pomieszczenia pałacu

Biblia z 1716 r.

Zabytkowe drzwi z kościoła

Grzegorz R.

#TuiTamINFO to ktoś, kto ostatnio ma dużo czasu i zwykle udaje Mu się gdzieś "uciec" bliżej lub dalej. Oczywiście stara się mieć ze sobą aparat. Kiedy nie podróżuje to prawdopodobnie delektuje się ciszą domowego spokoju lub odkrywam najgłębsze sekrety najnowszych urządzeń technologicznych.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ Anuluj odpowiedź

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Ponieważ podróżowanie stało się dla Mnie łatwiejsze, a ostatnio mam trochę więcej czasu, to zwykle udaje mi się gdzieś „uciec” kilka razy w roku, bliżej lub dalej. Oczywiście staram się mieć ze sobą aparat. Fotografia nie jest moim sposobem na życie, to raczej amatorska pasja i według mnie, może być sposobem komunikowania się z innymi. Myślę, że większość amatorów robi to z tych samych powodów, dla radości tworzenia, miłości do podróży i fotografii. Dołożyłem wszelkich starań, aby treść była jak najbardziej zgodna z rzeczywistością, wykorzystując do tego celu, przewodniki, informatory, biuletyny, książki historyczne, archiwa, biblioteki internetowe itp. Będę wdzięczny za wskazówki dotyczące błędów i nieaktualnych informacji. Wszelkie uwagi są dla mnie bardzo cenne i mile widziane, dzięki nim będę mógł dokonać jak najszybciej korekt w opisach.