Zamek Królewski w Warszawie

W skrócie - Spis treści, Informacje Pokaż

Zamek Królewski w Warszawie to bez wątpienia symbol polskiego dziedzictwa narodowego, i atrakcja turystyczna. Przez wieki służył jako oficjalna siedziba polskich monarchów, siedziba sejmu i senatu II Rzeczypospolitej. Położony jest w centrum miasta na Placu Zamkowym, przy wejściu na warszawską Starówkę. Zwiedzając Stare Miasto koniecznie trzeba tu zajrzeć. Zamek Królewski i Stare Miasto Warszawy zostały wpisane w 1980 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, o czym warto powiedzieć.
Jakie atrakcje oferuje Zamek Królewski dziś? I czy warto wejść do środka? Oczywiście, że tak, choć wejściówka nie jest tania! Główna trasa zwiedzania, na której znajdują się wystawy stałe to tzw. „Trasa Królewska” prowadzi przez Apartament Wielki i Królewski, Galerie Czterech Pór Roku, Nową Izbę Poselską, Galerię Wettynów, Pokoje Prezydenckie i Salę Senatorską. Na wystawach zobaczymy obrazy słynnych malarzy m.in. Jana Matejki, Rembrandta i Canaletta. Oprócz malarstwa, dzieła złotnictwa i rzeźby króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, cenne zbiory takie jak: insygnia władzy, trony królewskie, stare mapy Rzeczypospolitej, rękopisy czy gabinet numizmatyczny. Decydując się na zwiedzanie trzeba sobie zarezerwować ok. 2 godziny, pamiętajmy również o sprawdzeniu godzin otwarcia zamku na oficjalnej stronie zamku.

Czy wiesz że… 3 maja 1791 roku na Zamku Królewskiego w Warszawie w Sali Senatorskiej została uchwalona Konstytucja? Była pierwszą konstytucją w nowożytnej Europie i drugą po amerykańskiej na świecie.

Burzliwa historia Zamku Królewskiego

Zamek Królewski ma bogatą i ciekawą historię, powstał w miejscu dawnej średniowiecznej warowni. Jego budowa rozpoczęła się pod koniec XIII wieku za sprawą księcia mazowieckiego Bolesława II. Przebudowa drewnianej warowni w murowaną miała miejsce w połowie XIV wieku. Zaczęto wówczas wznosić mury obronne wybudowano wówczas wysoką murowaną wieżę gotycką z czerwonej cegły, która dominowała nad okolicą i miała charakter strażnicy. Do 1410 roku od strony Wisły powstał okazały dwór, przeznaczony na książęce mieszkanie.
Zasadnicze zmiany zaszły w zamku dopiero w ciągu XVI wieku, po śmierci ostatnich książąt Mazowieckich, w 1526 roku. Zamek włączono do Korony, czyli Państwa Polskiego, pieczę nad warszawską twierdzą obiął król Zygmunt I Stary. W latach 1548-55 na zamku rezydowała Królowa Bona i za jej czasów podjęto na terenie zamkowym różne prace budowlane. Kolejna przebudowa miała miejsce w 1568 roku za sprawą jej syna Zygmunta Augusta. Rozpoczął on wówczas rozbudowę zamku, stawiając wzdłuż skarpy od strony Wisły nowy dwutraktowy budynek, mieszczący zapewne jego prywatne apartamenty. Równocześnie przebudowano Dom Wielki. Przebudowa w stylu renesansowym związana była zapewne z częstymi wizytami króla w Warszawie oraz sejmami walnymi Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Koniec rozbudowy w duchu renesansu przerwała śmierć ostatniego z Jagiellonów w 1527 roku.
I wreszcie na przełomie XVI-XVII wieku gdy król Zygmunt III Waza zdecydował ostatecznie przenieść swą siedzibę po pożarach Wawelu z Krakowa, do Warszawy podjęto wielką rozbudowę zamku w stylu wczesnego baroku. Warto w tym miejscu dodać, że po 1611 roku de facto Warszawa stała się stolicą Rzeczypospolitej, a zamek nie tylko rezydencją ale także miejscem obrad sejmu, centrum administracyjnym i kulturalnym kraju. Prace trwały od 1598 do 1619 roku. Wygląd istniejących dotychczas zabudowań ujednolicono oraz postawiono trzy skrzydła w stylu barokowym, w wyniku czego powstało pięcioskrzydłowe założenie z wewnętrznym dziedzińcem. Podsumowując zamek uzyskał ten kształt, który w ogólnym zarysie dochował się do 1939 roku.
W czasie Potopu Szwedzkiego w latach 1655-1656 zamek został doszczętnie splądrowany. Szwedzi wywieźli obrazy, meble, rzeźby, gobeliny bibliotekę, archiwum koronne, a nawet posadzki. W zamku urządzili lazaret wojskowy. Po wycofaniu się Szwedów dzieła zniszczenia dopełniły wojska brandenburskie. Odbudowa szła opornie, królowie Michał Korybut Wiśniowiecki i Jan III Sobieski ograniczyli się jedynie do usunięcia zniszczeń i doprowadzeniu gmachu do porządku. W roku 1702 królewska rezydencja ponownie znalazła się w rękach Szwedów, tym razem w komnatach urządzili szpital wojskowy i stajnie.

Powolne Przywracanie świetności przypadło na lata panowania Wettynów. Trzeba podkreślić, że za panowania władców z tej dynastii zamek nadal pozostawał najważniejszym budynkiem w Rzeczypospolitej. Tu najczęściej obradował sejm i rezydował król, tu mieściły się urzędy ministerialne. Jego utrzymanie finansowane było ze skarbu koronnego, co wobec notorycznego braku pieniędzy, przynosiło negatywne skutki zarówno dla wyglądu, jak i stanu technicznego Zamku. Prace zapoczątkował August II Mocny. Przebywając częściowo w Dreźnie, w Warszawie pomieszkując, bądź w pałacu Saskim, bądź w Wilamowie snuł wielkie plany przebudowy zamku. Projekty te nie były urzeczywistnione. Poczyniono jedynie daleko posunięte przygotowania oraz doprowadzono do porządku wnętrza, noszące jeszcze ślady pobytu Szwedów. Kolejny projekt przebudowy zamku królewskiego powstał po wstąpieniu na tron Augusta III Sasa w 1733 roku. Nowe powstałe plany przewidywały m.in. przebudowę fasady zamku od strony Wisły w stylu rokoko, mającą tworzyć nową tzw. Elewację Saską, a także części północno-wschodniej wraz z wieżą gdzie zamierzano dobudować trzy dwupiętrowe ryzality. Prace budowlane według tych projektów realizowano z różną intensywnością w latach 1740-1752. Ostatnie prace z tego okresu zostały zakończone w pod koniec 1763 roku, po śmierci Augusta III.
Kolejny okres to czasy panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, ostatniego polskiego monarchy, sprawującego władzę do czasów III rozbioru Polski w 1795 roku. W tym czasie zamek Królewski przeżywał okres świetności. Wyasygnowane kwoty z budżetu królewskiego oraz mecenat, którym król obdarzał artystów i twórców sztuki pozwoliły zrealizować jeden z najbardziej interesujących projektów przebudowy zamku. Z tego okresu pochodzi wystrój większości wnętrz. W tym też okresie wnętrza rezydencji zostały ozdobione licznymi dziełami nadwornych malarzy ostatniego króla Polski (zwłaszcza Bacciarellego i Canaletta). Jednym z najważniejszych wydarzeń tej epoki było uchwalenie Konstytucji Trzeciego Maja.
Od 1815 roku rezydencja królów polskich została zajęta przez carów Aleksandra I i Mikołaja I. Następnie był siedzibą namiestników i rosyjskich generałów gubernatorów. W tym czasie zamek podupadł i dość rzadko był wykorzystywany, znaczna część zbiorów zamkowych znalazła się w Rosji. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, po 123 latach zaborów część dzieł sztuki powróciła na dawne miejsce, podjęto także prace restauracyjne, trwały one do 1939 roku. W tym czasie zamek stał się miejscem ważnych wydarzeń państwowych, aż w końcu został siedzibą prezydentów II Rzeczypospolitej oraz pełnił funkcje muzealne. W Bibliotece Królewskiej znajdował się magazyn dzieł sztuki. Od początku lat 20-tych w zamku mieściła się też siedziba Dyrekcji Państwowych Zbiorów Sztuki. Zbiory zamkowe udostępniane były zwiedzającym do 31 VIII 1939 roku. Następnego dnia nastał najbardziej dramatyczny okres w długiej historii nie tylko zamku ale całej Warszawy.

Źródło: Zamki w Polsce Bohdan Guerquin 1974r. Najpiękniejsze zamki, pałace i dwory w Polsce Marek Gawroński 2021r. Zamki w Polsce Przewodnik Turystyczny 2016r.

Zburzenie i odbudowa Zamku Królewskiego

Dzień 1 września 1939 roku zapoczątkował najbardziej dramatyczny okres w długiej historii zamku, rozpoczęła się II wojna światowa. Zarząd zamku ewakuowano w dniach 5-6 września. Jednocześnie wywieziono niektóre najcenniejsze dzieła sztuki i pamiątki historyczne: obrazy Matejki „Batory pod Pskowem” i Rejtan, arrasy z herbami Dymitra Chaleckiego, kobierzec wilanowski, insygnia królewskie Stanisława Augusta — miecz, berło i łańcuch Orderu Orła Białego, prawdopodobnie też modlitewnik królowej Bony, a także kilkanaście skrzyń innych drogocennych obiektów. Transport ten w jakiejś części dotarł do Ołyki na Wołyniu, gdzie na krótki postój zatrzymał się prezydent Mościcki. Dalsze losy tych obiektów nie są zupełnie jasne; po wojnie obrazy Matejki odnaleziono koło Jeleniej Góry, kobierzec wilanowski i arrasy Chaleckiego zaginęły, a insygnia Stanisława Augusta i modlitewnik Bony dotarły do Francji i tam w połowie 1940 roku zostały dołączone do ewakuowanych z Wawelu skarbów narodowych, a następnie zdeponowane na czas wojny w Kanadzie.
Przez pierwsze dni wojny bomby niemieckie szczęśliwie omijały Zamek. W tym czasie zabezpieczono szczególnie cenne i łatwe do zniszczenia dzieła sztuki, które przeniesiono do piwnic. Pierwszy pocisk artyleryjski trafił w południowo-zachodni narożnik zamku dopiero 8 września, nie wyrządzając zresztą większej szkody. Jednakże już rankiem 17 września zamek stał się celem huraganowego ostrzału artyleryjskiego. Od pocisków zapaliły się dachy na skrzydle wschodnim, a następnie na innych skrzydłach. W tym dniu, nazwanym później „czarną niedzielą”, spaliły się dachy, hełmy wież Zygmuntowskiej i Władysławowskiej oraz strop nad Salą Balową. Przez następne dni oblężenia zamek był nadal ostrzeliwany przez artylerię, lecz już nie tak zmasowanym ogniem. Aż do dnia kapitulacji Warszawy.

1930r. widok zamku 9 lat przed wojna

1939r. podczas ostrzału artylerii niemieckiej

Po zajęciu Warszawy przez wojska niemieckie rozpoczęła się planowa grabież dzieł sztuki z obiektu – 10 października 1939 roku wyspecjalizowane ekipy niemieckie zaczęły demontować posadzki, marmury, rzeźby i elementy kamienne np. kominki i gzymsy, bezcenne zbiory wywożono do Niemiec, magazynów w Krakowie lub wstawiano do warszawskich siedzib nazistowskich dygnitarzy. Zamek został całkowicie ogołocony, nieliczne elementy wyposażenia pozwolono zachować polskiej ekipie z Muzeum Narodowego. 4 października 1939 roku Adolf Hitler wydał rozkaz wysadzenia Zamku Królewskiego w powietrze, ekipy niemieckich saperów nawierciły otwory na dynamit, jednakże ostateczne zniszczenie obiektu nastąpiło dopiero po powstaniu warszawskim, dnia 27 listopada 1944 roku. Z istniejącej od sześciuset lat budowli została sterta gruzów. Ocalały tylko: narożnik ryzalitu od strony Wisły, fragment narożnika południowo-zachodniego dolna kondygnacja Wieży Grodzkiej i przylegająca do niej część dawnej Izby Poselskiej, mury poniżej parteru, w tym piwnice gotyckie i renesansowe, oraz wypalone mury pałacu Pod Blachą. Cudem został nie naruszony budynek Biblioteki Królewskiej, w którym zachowały się, w bardzo złym stanie, lecz oryginalne sztukaterie.
Myśl o odbudowie Zamku podjęto zaraz po wyzwoleniu. Już w 1945 roku rozpoczęto inwentaryzację ocalałych fragmentów kamieniarskich, sztukatorskich, boazerii itp. W 1947 roku zaczęto odgruzowywać teren zamkowy; wydobyto wtedy wielką liczbę elementów kamiennych z wystroju elewacji wazowskich i elewacji rokokowej od strony Wisły. Mimo że pozornie odbudowa zamku jawiła się jako jedno z pierwszoplanowych działań w powojennej rzeczywistości, aż do 1971 roku nie udało się podjąć żadnych aktywnych działań w tej sprawie.
20 stycznia 1971 roku zapadła decyzja o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie. Związana była ze zmianą władzy w Polsce. Władysław Gomułka w 1970 roku ustąpił miejsca Edwardowi Gierkowi, który w tej inwestycji widział także potencjał polityczny, było jasne, że odtworzenie tej ważnej dla miasta budowli spotka się z przyjaznym przyjęciem przez obywateli. W październiku 1978 roku w duchu propagandy sukcesu gazeta „Trybuna Ludu” zakomunikowała, iż znów jest Zamek w Warszawie. Jednak prace trwały nadal i dotyczyły przywrócenia historycznego kształtu zamkowym wnętrzom, zakończone nastąpiło w 1984 roku. Wtedy też 31 sierpnia odtrąbiono uroczyste udostępnienie Zamku publiczności.
Obecnie Zamek Królewski w Warszawie obok Wawelu to ponownie symbolem suwerenności państwowej, pełni przede wszystkim rolę muzeum, które obok stałych ekspozycji, prezentuje także liczne wystawy czasowe oraz jest miejscem wielu uroczystości najwyższej rangi państwowej, czym nawiązuje do tradycji Pierwszej i Drugiej Rzeczpospolitej.

Źródło : Wikipedia.pl Zamek Królewski w Warszawie Jerzy Lileyko 1986r. Oficjalna strona Zamku w Warszawie

Zamek w 1941r.

Wysadzony zamek po powstaniu 1944r.

Zwiedzanie Zamku Królewskiego

Prawie każde muzeum raz w tygodniu ma dzień wolnego wstępu. Dla Zamku Królewskiego w Warszawie ten dzień to środa, można naprawdę zaoszczędzić trochę kasy (bilet normalny 50 zł 2023r.). Oczywiście jeśli wybierzemy ten dzień nie obejdzie się bez kolejek przed kasą. Jeśli jednak przyjdzie wam kupić bilet, warto to zrobić kupując go online korzystając ze strony internetowej, Zakup biletu w kasie na miejscu także jest możliwy. W cenie biletu jest udostępniony przewodnik audio ze słuchawkami, właściwie pobranie go jest konieczne ponieważ zwiedzanie, odbywa się indywidualnie bez przewodnika. Zestaw słuchawkowy jest bardzo prosty w obsłudze. Przechodząc do poszczególnych sal na ekranie dotykowym wprowadzamy odpowiedni numer sali czy eksponatu i wysłuchujemy nagrań na dany temat. Nagrania można wyłączyć, przewinąć albo zrezygnować z ich odtwarzania w wybranych salach. Tak więc spacer po Zamku Królewskim jest bardzo ciekawy i przyjemny, sami regulujemy sobie tempo zwiedzania. Wysłuchując wszystkiego musimy zarezerwować około 2 godziny na zwiedzanie.
Najważniejsza część wystawy jak już wspomniałem na wstępie, to tak zwana „Trasa Królewska„. Jeśli chcemy zobaczyć to co najciekawsze należy wybrać tę opcję. Zwiedzanie rozpoczyna się w Sieni Wielkiej, w której należy okazać zakupiony bilet wstępu, tam również znajduje się Punkt Informacji, gdzie można pobrać darmowe broszury wraz z mapą zamku.

Apartamenty Królewskie odtworzono zgodnie z funkcją jakie pełniły za czasów panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego. Trasa zwiedzania prowadzi przez tzw. Apartament Wielki i Królewski.
Apartament Wielki to sale reprezentacyjne: Sala Rady – sala posiedzeń Rady Nieustającej, pierwszego w Polsce stałego rządu, złożonego z króla, 18 senatorów i 18 posłów; Sala Wielka – miejsce ceremonii dworskich i zgromadzeń, gdzie odbywały się uczty, bale, koncerty i przedstawienia teatralne; Sala Rycerska – poświęcona uczczeniu osób zasłużonych dla ojczyzny, i Sala Tronowa – z odtworzonymi srebrnymi, haftowanymi orłami na zaplecku tronu, tu na audiencjach przyjmowani byli ambasadorowie, posłowie, nuncjusz papieski. Czerwień i złoto te symbole władzy królewskiej są tu zdecydowaną dominantą. Całość uzupełniają mniejsze, aczkolwiek wyjątkowe pomieszczenia jak Pokój Marmurowy, który służył jako drugi przedpokój w apartamencie państwowym. Jest to najstarsze wnętrze w tym apartamencie. Powstało jeszcze w czasach panowania króla Władysława IV.

Apartament Królewski to pomieszczenia mieszkalne Króla. Poza Pokojem Sypialnym, Garderobą i Gabinetem Króla oraz Salą Audiencjonalną znajduje się tu również słynny Pokój Canaletta, Kaplica, Pokój Zielony oraz Pokój Żółty. Pomieszczenia wypełniają odzyskane i odrestaurowane pamiątki oraz niezwykła kolekcja dzieł sztuki, głównie obrazów i rzeźb.
Pokoje Królewiczowskie i związany z nimi ciąg komunikacyjny oraz Schody Senatorskie zajmują pierwsze piętro północnego skrzydła zamku. Pomieszczenia te powstały na początku XVII wieku, w trakcie wielkiej rozbudowy przez króla Zygmunta III. Przeznaczono je na pokoje dla synów króla królewiczów: Władysława Zygmunta, Jana Kazimierza, Jana Olbrachta, Karola Ferdynanda i Aleksandra. Na początku lat czterdziestych XVIII zmieniły przeznaczenie. Pełniły funkcje przedpokoi dla senatorów i kordegardy przed Salą Senatorską. Dziś w salach tych znajdują się wielkie obrazy Jana Matejki: Stefan Batory pod Pskowem i Rejtan – upadek Polski. Od płócien tych nazwano je salami: Batorego i Rejtana.

Kolejne sale to dwie Sale Sejmowe usytuowane są w skrzydle zachodnim na pierwszym piętrze. Od XVI wieku było to miejsce obrad Sejmu Rzeczypospolitej. Możemy zwiedzić Izbę Poselską i Salę Senatorską, która należy do najwspanialszych sal zamku. W niej uchwalono Konstytucję 3 maja 1791 roku. Po upadku powstania listopadowego dekorację sali zniszczono. Obecnie odbudowano ją na podstawie rysunków przedstawiających wygląd tego pomieszczenia sprzed okresu zniszczenia.
Galeria Wettynów to pomieszczenie urządzone na wzór salonu królewskiego lub arystokratycznego z pierwszej połowy XVIII wieku. Zarówno zgromadzone w niej dzieła sztuki, jak i umeblowanie są w stylu rokoka oraz regencji. Obecne w pomieszczeniu oryginalne meble z epoki zakupione zostały z myślą o tej ekspozycji w antykwariatach m.in. Paryża i Madrytu. Na blatach wyeksponowane są pochodzące z kolekcji Augusta III zabytkowe wazy, przekazane w latach 70-tych w darze od rządu NRD.
Pokoje Prezydentów II RP i Władz na Uchodźctwie to nowa stała ekspozycja otwarta od 22 grudnia 2021 roku Przeznaczono na nią dwa pokoje przylegające bezpośrednio do jednego z najważniejszych wnętrz zamkowych – Sali Senatorskiej, by podkreślić znaczenie jakie miał Zamek w II Rzeczpospolitej jako nośnik idei niepodległego państwa polskiego i wizytówka jego najwyższych władz.

Wystawa czasowa

Crème de la Crème – wybrane nabytki 2021-2022

Na wystawie prezentowane są zakupione w ostatnich latach w europejskich galeriach i antykwariatach, a także znalezione na aukcjach, zarówno polskich, jak i zagranicznych dzieła sztuki. Te najważniejsze i najcenniejsze dzieła sztuki to unikatowe zestawienie malarstwa, rysunku i grafiki, mebli, sreber, ceramiki oraz militariów podzielone są na trzy pokoje tematycznie: pierwszy – związany z dworem królów dynastii saskiej: Augusta II i Augusta III, drugi – związany z mecenatem króla Stanisława Augusta, i trzeci – związany z osobą księcia Józefa Poniatowskiego. Z pokojów wystawy Creme de la Creme można przejść do pokojów numizmatycznych gdzie prezentowana jest kolekcja monet i medali Stanisława Augusta.
Wystawa czynna w środy, soboty i niedziele w godzinach pracy zamku, mieści się na drugim piętrze, jest dostępna bezpłatnie dla zwiedzających od 18 marca do 14 maja 2023 roku na podstawie wejściówek do pobrania w kasie zamku.

Pomieszczenie numizmatyczne

Informacje praktyczne

Zamek Królewski w Warszawie znajduje się na placu Zamkowym 4
Strona www – www.zamek-krolewski.pl
Parking – Jak już wiadomo zamek znajduje się w ścisłym centrum zabytkowej części Warszawy, dlatego też nie posiada parkingu dla zwiedzających. Informacje na temat zasad parkowania na ulicach Warszawy można znaleźć na stronie – tutaj.
Najbliższy parking znajduje się na ulicy Miodowej – Nawiguj Mapy Google lub na Wybrzeżu Gdańskim Nawiguj Mapy Google
Godziny otwarcia oraz ceny biletów – tutaj
Rezerwacja biletów online na stronie zamku – tutaj

Grzegorz R.

#TuiTamINFO to ktoś, kto ostatnio ma dużo czasu i zwykle udaje Mu się gdzieś "uciec" bliżej lub dalej. Oczywiście stara się mieć ze sobą aparat. Kiedy nie podróżuje to prawdopodobnie delektuje się ciszą domowego spokoju lub odkrywam najgłębsze sekrety najnowszych urządzeń technologicznych.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ Anuluj odpowiedź

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

Ponieważ podróżowanie stało się dla Mnie łatwiejsze, a ostatnio mam trochę więcej czasu, to zwykle udaje mi się gdzieś „uciec” kilka razy w roku, bliżej lub dalej. Oczywiście staram się mieć ze sobą aparat. Fotografia nie jest moim sposobem na życie, to raczej amatorska pasja i według mnie, może być sposobem komunikowania się z innymi. Myślę, że większość amatorów robi to z tych samych powodów, dla radości tworzenia, miłości do podróży i fotografii. Dołożyłem wszelkich starań, aby treść była jak najbardziej zgodna z rzeczywistością, wykorzystując do tego celu, przewodniki, informatory, biuletyny, książki historyczne, archiwa, biblioteki internetowe itp. Będę wdzięczny za wskazówki dotyczące błędów i nieaktualnych informacji. Wszelkie uwagi są dla mnie bardzo cenne i mile widziane, dzięki nim będę mógł dokonać jak najszybciej korekt w opisach.