Sosnowiec położenie, pochodzenie nazwy, krótka historia
Historia Sosnowca jako miasta rozpoczyna się w 1902 roku, kiedy to po wieloletnich staraniach akt lokacyjny podpisał sam car Mikołaj II. Jego nazwa pierwszy raz pojawiła się w 1727 roku w aktach parafii mysłowickiej i w 1736 roku na mapie wydanej w Norymberdze Księstwa Raciborskiego . Inne źródła podają, że nazwa prawdopodobnie pochodzi od borów sosnowych porastających te tereny przed 1830 rokiem. Obszar ten należał do książąt śląskich, biskupów krakowskich, w 1790 roku został włączony do Korony Polskiej, a po trzecim rozbiorze trafił najpierw pod zabór pruski, a następnie rosyjski. Co warte podkreślenia i koniecznie trzeba o tym napisać, że osada istniała tu znacznie wcześniej, a wiele dzisiejszych dzielnic Sosnowca ma rodowód średniowieczny. Przełom w rozwoju miejscowości przypada na lata 1850–1880 w związku z planami i późniejszą budową stacji Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Tereny bogate w zasoby naturalne, z dobrym węzłem komunikacyjnym, zaczęły przyciągać przemysłowców z innych krajów. Głównie kilku wielkim rodów szlacheckich, a w szczególności rodzinę Dietlów i Schoenów i to oni w znacznym stopniu przyczynili się na przełomie XIX i XX wieku do jego rozwoju. Pod względem historycznym Sosnowiec leżał w Małopolsce, w dawnej ziemi krakowskiej, a niewielka jego część na Górnym Śląsku, którego skrawek znalazł się w granicach miasta na skutek zmian administracyjnych pod koniec 1960 roku. Dziś to miasto położone w województwie śląskim i największa pod względem ludności miejscowość Zagłębia Dąbrowskiego. Choć nieco niedoceniony, to ma wiele zabytków i oferuje liczne atrakcje. Wśród nich należy wymienić Zamek Sielecki , najstarszy i chyba najcenniejszy zabytek, którego początki sięgają średniowiecza czy katedrę Wniebowzięcia NMP, potężną bazylikę z przełomu XIX i XX wieku, Pałac Dietla jeden z najpiękniejszych pałaców Śląska, a także Pałac Schoenów z 1900 roku położony w północnej dzielnicy Sosnowca – Środuli przy ul. Chemicznej 12, w którym obecnie mieści się muzeum.
Popularne w tej chwili...
Pałac 1905 rok. Cyfrowa Biblioteka Narodowa – Polona
Schoenowie w Sosnowcu
Schönowie należeli do najbogatszych i najbardziej wpływowych obywateli w owych czasach. Ernest wraz ze swoim bratem Franzem przybył do Sosnowca w 1875 roku, tereny te były wówczas atrakcyjnym miejscem do zagranicznych inwestycji i rozwijania działalności gospodarczej m.in. w branży włókienniczej. Schoenowie mieszkali w Sosnowcu do 1945 roku i w ciągu tych kilkudziesięciu lat aktywnie uczestniczyli w życiu społecznym miasta m.in. starali się o nadanie praw miejskich, współfinansowali wiele przedsięwzięć publicznych i organizowali szereg akcji charytatywnych. Troszczyli się także o swoich pracowników budując dla nich osiedle mieszkaniowe, a podczas II wojny światowej wspierali polski ruch oporu i pomagali rodzinom aresztowanych.
Tablice informacyjne w pałacu
Pałac Schoena – historia
Neobarokowy pałac Ernesta Schoena usytuowano przy trasie kolei warszawsko – wiedeńskiej. Dokładnej daty budowy nie można określić, prawdopodobnie było to pomiędzy 1894–1897 rokiem. Na przestrzeni lat pałac był wielokrotnie przebudowywany, stąd nie zachował się jego pierwotny układ wnętrz, ale nie uległa zmianie jego zewnętrzna bryła z charakterystycznymi, narożnymi basztami zakończonymi dachami w kształcie cebulastych hełmów. Największych zmian w układzie wnętrz pałacowych dokonano po II wojnie światowej, kiedy to umieszczono w nim przedszkole oraz mieszkania prywatne.
Obecnie wewnątrz warto zwrócić uwagę na piękne, oryginalne witraże w holu. W źródłach historycznych wyczytać można jak wyglądał pałac w czasach jego świetności. Na parterze znajdowały się pomieszczenia reprezentacyjne: owalna, bogato zdobiona stiukami sień. Po obu jego stronach mieściły się szatnie damska i męska. Dalej wchodziło się do okazałego holu, będącego rodzajem dziedzińca wewnętrznego. Wznosi się on przez wszystkie kondygnacje, a zamknięty jest świetlikiem. Okna wszystkich pięter wychodziły na dziedziniec. Na wprost sieni znajduje się wejście prowadzące niegdyś do 50-osobowej jadalni połączonej z otwartą na taras loggią. Pierwsze piętro pałacu mieściło sypialnie, toalety i prywatne pokoje właściciela. Warto w tym miejscu wspomnieć, że Ernst Schoen pozostał do końca życia kawalerem. Na drugim piętrze, na które wiodą już skromne i wąskie schody, znajdowały się pokoje gościnne, dla służby oraz spiżarnia.
W skład Zespołu Pałacowo-Parkowego Schoena wchodził również neoromantyczny park krajobrazowy, w który w owym czasie były sztuczne ruiny, groty znajdujące się w jego części południowej (na granicy z fabryką), a także wzgórza, pagórki, altanki, kamienne ławki i mostki oraz pięknie utrzymane rosarium. Do chwili obecnej zachowały się jedynie zdewastowane już dziś groty skalne, w pobliżu tzw. domku ogrodnika, a także resztki pagórków, pozostałości po kamiennej balustradzie i częściowo stary drzewostan. W zasadzie układ dawnych dróg został w przeważającej części zatarty.
Dziś pałac jest Siedzibą Muzeum w Sosnowcu oraz mieści się w nim Urząd Stanu Cywilnego. Muzeum swoją działalność rozpoczęło w 1985 roku, początkowo jako Oddział Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, a od 1995 roku jako samodzielna instytucja kultury w Sosnowcu. Samo muzeum jest nieco ubogie, nie znajdziemy w nim wyposażenia z czasów jego świetności. Muzeum organizuje wiele wystaw. Ekspozycje te na przestrzeni lat związane były z dziejami miasta i regionu oraz często wpisywały się w obchody ważnych wydarzeń dotyczących historii Polski i Europy. Obecnie w zbiorach muzeum znajduje się m.in. sosnowiecka kolekcja polskiego szkła współczesnego i artystycznego. Jej głównym elementem są wzory użytkowe ze szkła sodowego i ołowiowego, formowane ręcznie oraz prasowane powstałe w II połowie XX w. i na początku XXI wieku. Zgromadzone eksponaty w większości mają już znaczenie historyczne, ponieważ huty szkła już nie istnieją. Poza tym prezentowane jest też szkło artystyczne, unikatowe oraz historyczne. W tej ostatniej grupie są zabytki pochodzące z prawie całej Europy.
Źródło: www.muzeum.org.pl / www.wikizaglebie.pl / web.archive.org / www.twojezaglebie.pl / Tablice informacyjne muzeum
Dodatkowo w muzeum organizowane są wystawy czasowe. Podczas mojej wizyty miałem okazje zapoznać się z wystawą pt. „Anatomia malucha. Przejazdem przez motoryzację PRL”. Na wystawie poznamy historię produkcji samochodów osobowych w Polsce, a także możemy wysłuchać opowieść z kronik o wielkim marzeniu, jakim było posiadanie własnych czterech kółek w czasach PRL. Zobaczymy również kilkaset miniatur samochodów z epoki, unikatowe pamiątki z zakładów w Bielsku-Białej, Tychach i Sosnowcu oraz eksponaty wypożyczone przez zapalonych kolekcjonerów.
Informacje praktyczne
Oficjalna strona internetowa
Zwiedzanie odbywa się samodzielnie bez przewodnika
Godziny zwiedzania – zobacz
Bilety nie są drogie. Cena biletu normalnego to 12 zł (2024r.) ulgowy 9 zł
Czwartek – wstęp bezpłatny na wszystkie wystawy
Parking dla samochodów jest bezpłatny i znajduje się ok. 100 metrów od pałacu Nawiguj Mapy Google