Położenie, pochodzenie nazwy – odkryj Hradec nad Moravicí
Hradec nad Moravicí to urokliwe miasteczko na Śląsku Czeskim, oddalone zaledwie 9 km od Opawy i około 60 km od polskiej granicy. Jego historia sięga aż 1060 roku, kiedy to po raz pierwszy pojawiła się wzmianka o miejscowości.
Ostatnimi właścicielami tutejszego zamku była rodzina Lichnovskich . Po układzie monachijskim Hradec, zamieszkany w dużej mierze przez Niemców, trafił pod panowanie III Rzeszy. Wolność odzyskał dopiero pod koniec kwietnia 1945 roku. Po wojnie wysiedlono niemieckich mieszkańców, a przysiółek Podolí włączono do miasta. Przez pewien czas funkcjonowała nazwa Hradec u Opawy, ale w 1972 roku przyjęto obecną – Hradec nad Moravicí.
Największym skarbem miasta jest zamek – miejsce, którego nie można pominąć. To nie tylko symbol czeskiej historii, ale i przestrzeń pełna polskich akcentów. Przez wieki stanowił ważny punkt na granicy między Morawami a Śląskiem, gdzie spotykały się wpływy czeskie i polskie. Spacerując po jego murach, można poczuć tę bliskość – historię dwóch narodów, która w Hradcu jest obecna na każdym kroku.
🏰 Trochę historii – z dziejów zamku, który stał się renesansową rezydencją
Historia zamku Hradec to opowieść o przemianach – politycznych, kulturowych i architektonicznych. Od średniowiecznego grodu, przez gotycki zamek, renesansową rezydencję, barokowe przebudowy, aż po romantyczne neogotyckie dodatki i tętniące życiem salony artystyczne.
Miejsce, w którym dziś znajduje się zamek w Hradcu, było zamieszkane prawdopodobnie już w pierwszej połowie VIII wieku. Najpóźniej w X wieku istniała tu osada warowna, co potwierdzają zarówno źródła archeologiczne, jak i pisemne wzmianki – w tym te pochodzące od Galla Anonima . To właśnie on wspomniał o nieudanym oblężeniu Hradca w 1060 roku przez polskiego księcia Bolesława II Śmiałego . Kolejne dokumenty z XI i XII wieku świadczą o tym, że Hradec odgrywał ważną rolę w regionie – istniała tu stacja celna, a później kasztelania.
W jednej z sali zamku można zobaczyć makiety przedstawiające zamek na różnych etapach jego istnienia. Każda z nich wiernie oddaje detale architektoniczne i pozwala prześledzić, jak warownia zmieniała się na przestrzeni wieków — od skromnej budowli obronnej po okazałą rezydencję.
Od kasztelanii do zamku gotyckiego W połowie XIII wieku, za panowania Przemysła Ottokara II , na miejscu starszej, spalonej budowli powstał rozległy gotycki zamek. Wkrótce potem Hradec przeszedł w ręce jego nieślubnego syna – Mikołaja I Opawskiego , założyciela opawskiej linii Przemyślidów. To właśnie wtedy Hradec zyskał kluczowe znaczenie jako centrum administracyjne regionu.
Czasy burzliwe – husyci, zastawy i spadek znaczenia W kolejnych stuleciach zamek wielokrotnie zmieniał właścicieli. Był przedmiotem sporów, zastawów, a nawet chwilowo należał do Piastów Polskich . W XIV wieku książę Przemek I przeniósł główną siedzibę księstwa do Opawy, co zapoczątkowało stopniowy spadek znaczenia Hradca. Wojny husyckie tylko pogłębiły ten proces. W 1481 roku książę Wiktoryn z Podiebradów nadał Hradcowi prawa miejskie oraz herb, próbując przywrócić mu dawny prestiż. Jednak Opawa pozostała dominującym ośrodkiem regionu.
Od średniowiecza do renesansu W XVI wieku zamek przeszedł w ręce czeskiej szlachty. W 1581 roku majątek nabył wpływowy dworzanin cesarski Kašpar Pruskovský z Pruskov . Trzy lata później stał się on pełnoprawnym właścicielem Hradca. Od tego momentu rozpoczął się okres renesansowej przebudowy, która trwała ponad trzy dekady (1585–1620). Hradec przestał być twierdzą – przekształcono go w wygodną rezydencję o reprezentacyjnym charakterze.
Wojna trzydziestoletnia i czasy baroku W czasie wojny trzydziestoletniej zamek został zajęty przez wojska duńskie, a potem cesarskie. Fortyfikacje uległy zniszczeniu, jednak po zakończeniu działań wojennych Pruskowscy kontynuowali rozbudowę zamku – tym razem w stylu barokowym. Prace zakończono pod koniec XVII wieku, powstała wówczas czteroskrzydłowa rezydencja z wewnętrznym dziedzińcem. W 1733 roku hrabia Erdman Kryštof Pruskowski sprzedał Hradec, kończąc tym samym 150-letnie rządy swojej rodziny.
Zdjęcia Zamku Białego z zewnątrz
Nowi właściciele i ostatnie zmiany Nowym właścicielem Hradca został Wolf Konrád Neffzern – bogaty przedsiębiorca i radca cesarski, zamek nadal pełnił funkcje kulturalne – odbywały się tu koncerty i przedstawienia teatralne. W okresie wojen austriacko-pruskich Hradec kilkakrotnie przechodził w ręce pruskie. Ostatecznie w 1777 roku majątek został sprzedany księciu Janowi Karolowi Lichnowskiemu za sumę 270 000 guldenów.
Lichnowscy z Voštic – arystokratyczna era wielkich przemian Po przejęciu Hradca przez księcia Jana Karola Lichnowskiego w 1777 roku rozpoczął się nowy rozdział w historii zamku – czas arystokratycznego splendoru, międzynarodowych kontaktów, ale też trudnych chwil. Wielki pożar w 1796 roku zmusił rodzinę do gruntownej odbudowy rezydencji. Wtedy też Hradec zaczął odgrywać ważną rolę w życiu kulturalnym Europy – gościli tu m.in. Ludwig van Beethoven i Ferenc Liszt, a za pałacem powstał romantyczny park w stylu angielskim.
Po krótkim epizodzie, gdy majątek przejęła przyjaciółka rodu – Dorota z Żagańskiej , zamek ponownie wrócił do Lichnowskich. W 1857 roku wszystkie posiadłości zjednoczył książę Karl Maria Lichnowski (1819–1901). Choć rzadko bywał w Hradcu, to właśnie za jego czasów powstał tzw. Czerwony Zamek – neogotycka perełka w sąsiedztwie zamku głównego. Jego bajkowa architektura do dziś przywodzi na myśl scenerię rodem z filmów Disneya , co tylko dodaje temu miejscu niezwykłego uroku.
Znaczenie rodu Lichnowskich w ówczesnej polityce potwierdza fakt, że Hradec odwiedził sam Otto von Bismarck. Historia, sztuka i romantyczny klimat – wszystko to w Hradcu łączy się w jedną, wyjątkową całość.
Zbudowania Czerwonego Zamku
Hradec jako salon Europy i upadek arystokracji w XX wieku Szczyt kulturalnej i towarzyskiej aktywności zamku przypadł na lata, gdy właścicielem był książę Karel Max Lichnowski . Wraz z żoną Mechtildą i dziećmi przeniósł się do Hradca po wybuchu I wojny światowej. Jeszcze w 1913 roku zamek odwiedził cesarz Wilhelm II. W tym okresie zamek tętnił życiem – Mechtilde prowadziła tu intelektualny salon, w którym bywali najważniejsi twórcy epoki.
Po powstaniu Czechosłowacji w 1918 roku, majątek Lichnowskich objęła reforma rolna. Wycena zamku w 1921 roku oszacowała jego wartość na prawie 6 milionów koron czechosłowackich. Ostatnim właścicielem był Wilhelm Lichnowski. Choć rodzina wciąż zamieszkiwała zamek, koszty utrzymania – zwłaszcza Czerwonego Zamku – stawały się coraz bardziej problematyczne. W 1945 roku, tuż przed wkroczeniem Armii Czerwonej, rodzina uciekła do Wiednia, zabierając jedynie część wyposażenia.
Nowy rozdział – zamek dla wszystkich Po wojnie Hradec został skonfiskowany jako własność niemiecka. Zarządcą zamku został były kamerdyner rodu – Hubert Obr , który początkowo starał się chronić to miejsce przed dewastacją. Niestety w 1948 roku wyemigrował, a majątek przeszedł pod zarząd państwowy. W 1949 roku zamek został udostępniony zwiedzającym, a zarządzany był przez Regionalny Komitet Narodowy w Ostrawie, a następnie przez Regionalne Centrum Edukacyjne. W tym czasie odbywały się tu liczne imprezy kulturalne, nawiązujące do bogatej historii Hradca. W 1979 roku zamek zamknięto z powodu złego stanu technicznego i rozpoczęto długotrwałą rekonstrukcję, zakończoną dopiero w 1996 roku. W 2001 roku kompleks zamkowy w Hradcu nad Moravicí uzyskał status narodowego zabytku kultury, a od 2003 roku zarządza nim Narodowy Instytut Dziedzictwa. Dziś zamek, z jego monumentalnym Białym i Czerwonym Skrzydłem, rozległym parkiem oraz piękną lokalizacją jest jednym z najcenniejszych przykładów historycznych rezydencji na Śląsku Opawskim.
Zwiedzanie zamku: od reprezentacyjnych salonów po Białą Wieżę
Zwiedzanie zaczyna się od trasy I podstawowej , która prowadzi na pierwsze piętro Zamku Białego. To tu odkryjesz luksusowo urządzone salony reprezentacyjne i komfortowe apartamenty księżnej. Zobaczysz czytelnię i salę biblioteczną, reprezentacyjną jadalnię, neogotycki korytarz, a także sale towarzyskie: palarnię, salę bilardową, pokój muzyczny oraz rokokowy salon damski. Szczególnie wart uwagi jest apartament księżnej, w którym znajdują się m.in. damski buduar, sypialnia, gabinet i salon muzyczny — miejsce pamięci Beethovena . W zamkowych zbiorach znajduje się jeden z najcenniejszych w Czechach zestaw instrumentów muzycznych, w tym fortepian młoteczkowy, na którym podobno grywał Mozart, a także fortepiany powiązane z Beethovenem i Lisztem. Zwiedzanie trwa około 70 minut i odbywa się w języku czeskim, ale dla gości z Polski dostępne są szczegółowe teksty z opisami wnętrz.
Następnie warto przejść do trasy II, która prowadzi na parter Zamku Białego — dostępnej także dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich . Tutaj czekają na nas wystawy historyczne oraz Wielki Apartament Gościnny, w którym niegdyś gościł sam niemiecki cesarz Wilhelm I podczas chrztu małego Karla Maxa von Lichnosky’ego w 1781 roku. Apartament ten, przebudowany w duchu neogotyku przez architekta Carla Lüdeckego, składa się z części damskiej i męskiej, z sypialniami i pokojami dziennymi. Zwiedzanie obejmuje także Hubertową Sień, zdobioną myśliwską bronią i trofeami oraz cenny rokokowy zegar z końca XVIII wieku z automatem i budzikiem. Znajduje się tu również kaplica pałacowa, przebudowana w 1904 roku z okazji ślubu Karla Maxa von Lichnowsky’ego. W zakrystii można zobaczyć imponującą figurę Ukrzyżowanego Chrystusa, która przeszła burzliwe dzieje, ale na szczęście wróciła do zamku. Zwiedzanie trwa około 60 minut i kończy się prezentacją trofeów myśliwskich książąt Lichnowskych.
Wnętrza Zamku (Pałacu) Białego
Biała Wieża i Park
Dla tych, którzy chcą poczuć więź z naturą i obejrzeć zamek z różnych perspektyw, jest trasa III — kompleks pałacowo-parkowy . Spacerując po rozległym parku pałacowym, można zobaczyć wszystkie punkty widokowe, dziedziniec Białego Pałacu oraz ekspozycję historyczną w dawnej sali ogrodowej. W sali tej prezentowane są makiety ukazujące kolejne etapy rozwoju architektonicznego zamku na przestrzeni wieków — to świetny sposób, by zrozumieć, jak zamek zmieniał się przez stulecia.
Na koniec warto odwiedzić Białą Wieżę (trasa IV) — neogotycką budowlę wzniesioną na wzór średniowiecznych wież mieszkalnych. Powstała w latach 1884-1891 na zlecenie księcia Karla Marii von Lichnowsky’ego. Wewnątrz wieży znajdziesz piwnice z wystawą mitologicznych stworzeń — atrakcję zarówno dla dzieci, jak i dorosłych miłośników legend. Na parterze prezentowane są także fotografie Eduarda von Lichnowsky’ego i wystawa „O wieży we wieży”. Wieża ma też ciekawą historię techniczną — na samej górze znajduje się ogromny zbiornik na wodę o pojemności około 25 m³.
Informacje praktyczne
Oficjalna strona www Facebook
Parkingi Przy Zamku Hradec nad Moravicí dostępne są dwa parkingi.Pierwszy , płatny (parkomat), znajduje się tuż przy głównej bramie wejściowej do zamku, co można zaobserwować na w/w zdjęciach – zobacz lokalizację w Mapach Google . Drugi parking jest bezpłatny ale położony jest dalej od zamku i oferuje dużo więcej miejsc. Stąd ścieżką po stromych schodach można dojść w górę w kierunku zamku, wychodząc obok kościoła św. Piotra i Pawła. Spacer zajmuje około 10 minut (ok. 500 m) – zobacz lokalizację w Mapach Google .
Zwiedzanie Zamek otwarty jest w sezonie letnim (maj–wrzesień) codziennie w godzinach 9:00–17:00. W kwietniu i październiku można go zwiedzać od czwartku do niedzieli w godzinach 10:00–16:00. W sierpniu główna trasa dostępna jest od wtorku do niedzieli. Aktualne godziny zwiedzania zawsze warto sprawdzić na oficjalnej stronie zamku .
Ceny biletów Zwiedzanie odbywa się w ramach dwóch tras: Trasa I – salony reprezentacyjne i apartament księżnej: 220 CZK (2025 r.). Trasa II – pokoje gościnne: 160 CZK (2025 r.). Dla dzieci, młodzieży, studentów i seniorów obowiązują zniżki. Zwiedzanie prowadzone jest w języku czeskim, jednak dla polskich turystów dostępne są drukowane opisy w języku polskim. Rezerwacja, zwłaszcza dla grup, jest zalecana.
Udogodnienia i zasady Część kompleksu jest przystosowana dla osób z ograniczoną mobilnością, a na miejscu znajduje się toaleta dla osób niepełnosprawnych. Do parku można wejść z psem, ale wyłącznie na smyczy. Zwierzęta nie mają wstępu na dziedziniec Białego Zamku. Rowerzyści muszą pozostawić rowery przed wejściem – wjazd na teren zamku jest zabroniony. Zwiedzanie wnętrz z wózkiem dziecięcym nie jest możliwe, dlatego najlepiej zabrać nosidełko. W obrębie kompleksu działa restauracja, gdzie zakupimy m.in. lody, piwo, kawę napoje itp.
Fotografowanie Na zewnątrz zamku zdjęcia można wykonywać bez ograniczeń. W Białym Zamku fotografowanie jest dozwolone jedynie w wyznaczonych miejscach – o możliwości gdzie można robić zdjęcia poinformuje przewodnik podczas zwiedzania.