Zakopanem
Popularne w tej chwili...
Ciekawostka: Lewocza reprezentowana była na słowackim banknocie 100-koronowym (sprzed przyjęcia euro). Na awersie przedstawiona była głowa Madonny z głównego ołtarza kościoła św. Jakuba. Na rewersie widniały sylwetki lewockiego ratusza i kościoła św. Jakuba oraz kamienna, rzeźbiona głowa z zakrystii starego kościoła minorytów.
Historia miasta
Ślady osadnictwa w okolicach miasta pochodzą z epoki kamienia. Już w XI wieku, w okolicy dzisiejszej Bramy Koszyckiej, istniał murowany romański kościółek pw. Świętego Ducha. Pierwsze – słowiańskie – osady w miejscu dzisiejszej Lewoczy powstały jeszcze przed XII wiekiem, co wiadomo stąd, że już wtedy handlowały z Krakowem, miastami Hanzy i Wenecją. W połowie XII w. król węgierski Gejza II osiedlił w tym rejonie osadników niemieckich, głównie z Saksonii. Osady te uległy niemal zupełnemu zniszczeniu wskutek najazdów mongolskich w latach 1241-1242. Jeszcze przed 1245 r., w ramach rekolonizacji prowadzonej głównie przez rodziny Berzeviczych, Mariassych i Görgöyów, ziemie spiskie odżywają znów dzięki napływowi Sasów. Na terenie Lewoczy niemieccy koloniści założyli trwałą osadę, o której pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z dokumentu wydanego przez króla Belę IV w 1249 r.
Źródło: www.encyklopedia.naukowy.pl (wersja skrócona)
Zabytki miasta
Historia kościoła jest równie bogata jak jego bezcenne zabytki. Pisemne dokumenty o Lewoczy zachowały się dopiero od połowy XVI wieku. Od tego czasu można stosunkowo dokładnie śledzić zmiany architektoniczne, jak również historię kościoła. Do tego czasu można opierać się tylko na wynikach badań archeologicznych, które były przeprowadzone pod zakrystią i częściowo w okolicy kościoła. Najstarszą przybudówką jest kaplica św. Jerzego umieszczona na północnej stronie kościoła. Powstała około roku 1390 roku jako pogrzebowa kaplica koszyckiego mieszczanina Jerzego Ulenbacha, którego tam pochowano w roku 1392. W drugiej połowie XV wieku Lewocza była w największym rozkwicie i w tym też czasie, w roku 1474 odwiedził ją król Maciej Korwin i przyjmuje się, że z tej okazji powstała południowa kruchta z umieszczoną nad nią kaplicą, nazywaną korwinowskim oratorium. Mniej więcej w tym samym czasie była postawiona północna kruchta. Możliwe, że dzięki staraniom rodziny Turzonowych, również zachodnia organowa empora. Wnętrze kościoła było już wyposażone w ołtarze i miało również organy. W czole głównej nawy były umieszczone sarkofagi rodziny Turzonowych. Dalsze duże wydarzenie w dziejach Lewoczy i kościoła miało miejsce w roku 1494, kiedy to do miasta zjechało czterech braci Jagiellonów, między nimi węgierski i polski król. Ze swoimi orszakami spędzili tu dłuższy czas. Pamiątką z tego spotkania jest ławka umieszczona w tyle środkowej nawy, jak też ołtarz Matki Bożej Śnieżnej. W roku 1519 postawiono budynek biblioteki, tworzący nadbudowę nad północnym portalem, jak również umieszczono nowe zegary na wieży. W tym czasie do miasta sprowadza się genialny rzeźbiarz Mistrz Paweł, który potem otrzymał przydomek „z Lewoczy”. Można powiedzieć, że najokazalsze dzieła, które kościół posiada, powstały właśnie w pierwszej połowie XVI wieku, które szczęśliwie zachowały się podczas pożarów w latach 1538 i 1550.
W kościele jest całkowity zakaz robienia zdjęć i nagrywania filmów. Dlatego ze środka zamieszczone są tylko dwa.
Ciekawostka: Raz do roku Lewoczę ogarnia gorączka. Przed pierwszą sobotą lipca, przybywa do miasta ok. 250 tys. osób biorących udział w największej na Słowacji pielgrzymce maryjnej, której celem jest kościół na Mariańskiej Górze – świętym wzgórzu leżącym ponad miastem.
Pozostałe zabytki miasta
Rynek w Lewoczy. Pomnik twórcy języka literackiego słowackiego , polityk, poeta i pisarz z XIX wieku.
Ratusz w Lewoczy z imponującymi arkadami renesansowymi mieści się na rynku starego miasta, niektórzy mówią że na Placu Mistrza Pawła. W centralnej części wydłużonego rynku, pomiędzy kościołem św. Jakuba od północnego wschodu, a kościołem ewangelickim od południowego zachodu. Pierwotnie był budynkiem gotyckim z końca XV wieku, przebudowany go na styl renesansowy w XVI-XVII i w takiej postaci widzimy go obecnie. Powszechnie uznawany za symbol miasta. Fasada ozdobiona jest malowidłami reprezentujących symbole cnót obywatelskich – umiarkowanie, roztropność, męstwo, cierpliwość i sprawiedliwości. W przeszłości był siedzibą rady miasta. Obecnie mieści się w nim ekspozycja Muzeum Spiskiego. Ekspozycja poświęcona jest dziejom miasta Lewoczy – początkom jego rozwoju, czasom rozkwitu a także współczesności. Przedmioty o charakterze historycznym uzupełnione są o bogate zbiory wyrobów sztuki ludowej Górnego Spisza. Do ratusza przejściem połączona jest dzwonnica która została zbudowana w 1656 roku w stylu włoskiego renesansu, służyła jako dzwonnica miejska.
Klatka hańby.
Klatka hańby z Lewoczy pochodzi z XVI wieku, jest wykonana z metalu. Pierwotnie stał na miejscu dzisiejszego kościoła ewangelickiego. Należała do bogatej rodziny Probstnerów, którzy w 1933 roku podarowali ją miastu i w tym roku została przeniesiona w okolice ratusza gdzie stoi nadal. Była przeznaczona do karania głównie kobiet za popełnienie lżejsze przestępstwa, takie jak: oszczerstwo, cudzołóstwo, pijaństwo i nocne ucztowanie, dziś można powiedzieć nocne imprezowanie. Nieszczęśników zamykano w ciasnej zakratowanej klatce w centrum miasta na 24 godziny, było wolno na nich nawet pluć.Zabytkowe kamienice mieszczańskie otaczają rynek, jest ich około 60 budynków. W większości wybudowane w XIV i XV wieku, należały kiedyś do bogatych kupców. Najpiękniejsza z nich to renesansowa kamienica Thurzonów , rodu bankierów i kupców ich krypty znajdują się w kościele św. Jakuba. Kolejny Wielki Dom Żupny do 1923 roku siedziba żupy spiskiej. Zbudowany w latach 1806-1826, klasycystyczny uważany był za najpiękniejszą siedzibę żupy na całych dawnych Węgrzech. Mały Dom Żupny również przy rynku, renesansowy, przebudowany, pierwsza siedziba żupy spiskiej. Budynek kina jest jednym z najstarszych budynków miasta w 1945 roku w jego w piwnicach było prowizoryczne więzienie w którym przetrzymywano w nieludzkich warunkach więźniów. Budynek jest obecnie wykorzystywany jako kino i biblioteka oraz Biuro Informacji Lewoczy. Poza tym wyróżniają się w zabudowie zachodniej rynku kamienica rodziny Spillenbergów z XVI i XVII wieku cenionych lekarzy i farmaceutów, Kamienica Krupków jednego z najbogatszych mieszczan, kamienica Máriássych (przypomina styl orientalny) spiskiej rodziny szlacheckiej, która posiadała wiele włości na Spiszu i kamienica Hainów – dawne liceum ewangelickie. W pierzei wschodniej wyróżniają się kamienica mistrza Pawła (opis powyże j) – obecnie siedziba muzeum oraz kamienica Breuerów . Poza rynkiem wznosi się ok. 200 kolejnych domów, często w złym stanie, częściowo całkowicie zrekonstruowanych, w tym oryginalne małe domki dawnej biedoty lewockiej. To tylko niektóre budynki, bardziej znane, niesposób wymienić wszystkie, a każdy z nich posiada ciekawą historię.Zabytkowe mury obronne Lewoczy stanowią jeden z najlepiej zachowanych dawnych miejskich systemów obronnych w całej Słowacji. Do dziś zachowało się około 2.5 km długości murów obronnych miasta w dużej części restaurowane lub rekonstruowane w XVI i XVII wieku. Brakujące fragmenty to niespełna 500 m. Mury można podziwiać od strony wschodniej miasta posiadają sześć baszt i trzy bramy wjazdowe, dobrze zachowana górna Koszycka, przez którą ulicą Koszycką wchodzimy do Starego Miasta, najmłodsza Menharadzka i dolna Polska.
Góra Mariańska nad miastem. Gotycki kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny.
Dom Mistrza Pawła z Lewoczy ekspozycja mieści się na rynku, w domu mieszczańskim nr 20, którego front przyciąga uwagę motywem muszli. Jest ona poświęcona życiu i twórczości jednego z największych mistrzów późnego gotyku – Mistrza Pawła z Lewoczy. W budynku można zobaczyć najważniejsze dzieła zarówno o charakterze monumentalnym, jak i bardziej kameralnym, których oryginały mieszczą się w kościołach środkowej Słowacji. Dokumentalny materiał fotograficzny przybliża losy życia artysty. Oprócz pomieszczeń mieszkalnych w tylnej części budynku znajduje się pokój, który niegdyś służył jako warsztat rzeźbiarza Mistrza Pawła. W pomieszczeniu znajduje się renesansowy strop, podwójne okno oraz kamienna kolumna pośrodku.Kościół ewangelicki w Lewoczy dzisiejszy jest następcą starego kościoła lewockich protestantów, który istniał poza murami miejskimi. Wznosi się w południowej, nieco opadającej w dół części wydłużonego lewockiego rynku. Zbudowany został w latach 1825-1837. Znajdują się w nim cenne krzyże barokowe: żelazny i drewniany. W kościele przechowywane jest archiwum i bogata biblioteka dawnego lewockiego liceum ewangelickiego. Całe wnętrze pokryte jest malowidłami.Barokowy kościół i klasztor minorytów znajduje się tuż przy bramie Koszyckiej, stoi na miejscu zburzonego po pożarze w 1747 roku najstarszego kościoła w Lewoczy i jednego z najstarszych kościołów w Spiszu. Budowę nowego rozpoczęto w 1748 roku. Kościół, pod wezwaniem św. Ducha, jest jedną z niewielu tak dobrze zachowanych barokowych świątyń na Spiszu. Fasada kościoła jest ozdobiona malowidłami przedstawiającymi symbole wiary, miłości i nadziei. Ważnym elementem wnętrza jest ołtarz główny składa się z zestawu masywnych kolumn. Cenne są również ozdobne płaskorzeźby malarstwa i rzeźby świętych.Góra Mariańska wznosi się Wysoko nad miastem (781 m n. p. m.). Co roku na początku lipca Lewocza staje się miejscem największego na Słowacji spotkania pielgrzymów. Dziesiątki tysięcy wiernych, długimi rzędami wspinają się na górę, aby wspólnie oddać cześć Matce Boskiej podczas uroczystości odprawianych w neogotyckim Kościele Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny z początku XX wieku. Początek historii powstania i tradycji lewockiej świątyni przypada na 1247 rok. Na górze pod grodziskiem pierwotnie stała kapliczka, gdzie odbywały się procesje dziękczynne z sąsiednich gmin. Pielgrzymki odbywały się każdego roku i z roku na rok były coraz liczniejsze. Dla dużej ilości pielgrzymów, wybudowany został kościół w stylu neogotyckim, który był w 1984 roku podniesiony do rangi Bazyliki Mniejszej. Najcenniejsza w tym kościele jest rzeźba Miłosiernej Panny Marii, która z otwartymi rękami wita zastępy pielgrzymów.
Ciekawostka: Sanktuarium Maryjne „Góra Mariańska” 3 lipca 1995 roku odwiedził Jan Paweł II, odprawił tu mszę z udziałem ponad 600 tysięcy wiernych. 26 stycznia 1984 roku kościół został przez papieża podniesiony do rangi bazyliki mniejszej.
Ratusz i dzwonnica Ratusz z renesansowymi arkadami Kamienice na rynku Kamienica Thurzonów Uliczki starówki Kościół Ducha Świętego fragmenty średniowiecznych murów miasta Uliczka prowadząca z rynku, w tle góra Mariańska i kościół Budynek kina Brama Menhardska Dom mistrza Pawła – dzisiaj muzeum Ratusz Brama Koszycka
