Albania – położenie, pochodzenie nazwy, krótka historia
Republika Albanii to niewielkie państwo leżące w południowo-wschodniej Europie na Bałkanach. Na zachodzie ma dostęp do Morza Adriatyckiego, a na południowym zachodzie do Morza Jońskiego.
W starożytności terytorium obecnej Albanii zamieszkane było przez Ilirów znajdowało się pod panowaniem rzymskim (od II w. p.n.e.) i bizantyjskim (od IV w. n.e.); na przełomie VI i VII w. nastąpił napływ Słowian; w następnych wiekach przewagę uzyskało chrześcijaństwo w obrządku greckim. Od IX w. o ziemie albańskie rywalizowały ze słabnącym cesarstwem bizantyjskim Bułgaria, Wenecja, Andegawenami sycylijskimi i Serbia. Na przełomie XII i XIII wieku istniało pierwsze księstwo albańskie – Arberia, ze stolicą w Kruji. W latach 30-tych XV wieku Turcy podbili niemal całą Albanię.
Ta najbardziej znana historia Albanii rozpoczyna się od bohatera narodowego Georga „Skënderbeu” Kastrioty, który W latach 1443–1468 z powodzeniem stawiał opór Turkom i wyzwolił kraj, a w zasadzie jego niewielką część od Imperium Osmańskiego na 25 krótkich lat. Po jego śmierci około 1479 roku Albanię ponownie zajęli Turcy i panowali przez 400 lat. Feudałowie powoli i systematycznie przechodzili na islam, zachowując swe majątki i uprawnienia. Często piastowali wysokie funkcje w państwie tureckim. Status religii dominującej osiągnął islam.
Na przełomie XVIII i XIX wieku południową Albanię, część Grecji i Macedonii miał pod swym panowaniem możnowładca osmański, lennik sułtana, a ostatecznie niezależny władca Epiru Ali Pasza z Tepeleny. W tym też czasie rozwinął się ruch wyzwoleńczy, dochodziło do walk zbrojnych. W 1878 roku utworzono w Prizrenie Ligę Albańską, która dążyła do autonomii kraju.
Skąd wzięła się nazwa Albania? Współcześni Albańczycy nazywają swój kraj Shqipëri, co oznacza „kraina orłów”. Albania pochodzi z języka greckiego, albo od starożytnego słowa „alb” oznaczającego wzgórze, lub od przedrostka „albho” oznaczającego biały. Mogło się to zatem zacząć od określenia „Albanoi” w II wieku, od nazwy plemienia iliryjskiego w północno-środkowej Albanii.
Pierwsza proklamacja niepodległości w 1912 roku trwała zaledwie rok, potem rozpoczęła się I wojna światowa i inne mocarstwa okupowały różne części kraju do woli. Niepodległość powróciła dopiero w 1922 roku, kiedy kraj wybrał swojego pierwszego prezydenta, Ahmeta beg Zogu, który wprowadził w kraju dyktatorskie rządy (od 1925 jako prezydent, od 1928 jako król Albańczyków Zog I). Od 1926 Zogu związał Albanię wojskowo, politycznie i gospodarczo z Włochami. W 1938 roku Mussolini nie miał już pożytku z marionetkowego króla i po prostu zajął Albanię.
W czasie II wojny światowej działał w Albanii silny ruch oporu, zwłaszcza komunistyczny. W 1944 roku komuniści pod wodzą Envera Hodży (Hoxha) przejęli władzę. Szybko ustanowiono reżim jednopartyjny, gdzie główną siłą rządzącą została komunistyczna Albańska Partia Pracy. Rola ZSRR w wyzwoleniu kraju była znikoma, dzięki temu Albania stała się jedynym krajem, którego niezależność po II wojnie światowej nie była zagrożona przez żadne z mocarstw. Dzięki sprzeciwowi rządu albańskiego nie powiodły się plany Tito stworzenia Wielkiej Jugosławii (z Albanią i Bułgarią jako kolejnymi członami federacji.
Od śmierci Stalina narastał konflikt między Albańską Partią Pracy a KPZR. W grudniu 1961 roku Albania zerwała stosunki dyplomatyczne z ZSRR, a w 1962 roku zaprzestała prac w składzie Układu Warszawskiego, z którego wystąpiła we wrześniu 1968 roku. W 1967 roku władze zakazały wszelkich praktyk religijnych. W efekcie, w końcu lat 70-tych ubiegłego wieku, Albania pogrążyła się w całkowitej izolacji i kryzysie. Kraj nie mógł wyżywić ludności. Dyktator musiał nie tylko działać coraz bardziej brutalnie wobec ludzi, aby zachować porządek – jak twierdził, ale także stał się paranoikiem. Pod koniec lat 60-tych XX wieku nakazał budowę 750 000 bunkrów w celu odparcia ataków „sił wroga”, które nigdy nie nastąpiło.
W 1985 roku po śmierci dyktatora, władzę w Albanii przejął Ramiz Alia, uznawany za członka liberalnej frakcji wewnątrz Partii Pracy. Proces transformacji w kierunku gospodarki rynkowej rozpoczął się w Albanii w roku 1991. Pierwsze lata tegoż procesu cechowały się swoistym chaosem, co w efekcie przyczyniło się do dramatycznych zmian gospodarczych. W listopadzie 1998 roku w ogólnonarodowym referendum Albańczycy przyjęli nową konstytucję, która ograniczyła zakres władzy prezydenta i wzmocniła rolę premiera.
Na przełomie XX i XXI wieku Albania została uznana za jeden z najbardziej nieatrakcyjnych gospodarczo krajów Europy dla zagranicznych inwestorów, z racji braku regulacji w prawie krajowym dotyczących własności prywatnej oraz beznadziejnego stanu krajowej infrastruktury. W związku z tym na początku XXI wieku Albania otrzymała międzynarodową pomoc na rzecz odbudowania infrastruktury.
Dopiero XXI wiek przyniósł Albanii możliwości zerwania z polityką izolacji od świata i mniej więcej od tego czasu warunki znacznie się poprawiły. Jednak dla większości ludzi dalej ten kraj mimo ciekawej historii i licznych walorów turystycznych z pewnością nie znajduje się na liście najlepszych miejsc na wakacje. Nic dziwnego po rozpadzie reżimu komunistycznego nadal jest uważany za jeden z najbiedniejszych w Europie i w większość opinii jakie słyszałem nie są raczej pozytywne, a wręcz przeciwnie: „Ponoć tam nie ma dróg, ludzie mają po domach kałachy, rządzi mafia i wszyscy mają mercedesy.” No może z tym ostatnim to bym się zgodził, dziś Albania ma największy na świecie odsetek mercedesów w stosunku do liczby mieszkańców, ale nic poza tym, jest obecnie bezpiecznym i spokojnym celem podróży i stanowi wręcz ostatni (jeszcze) zakątek Europy pozbawiony tak wszechobecnej komercji jaką widziałem w innych krajach. I chyba już czas obalić mity o Albanii, które królują w polskiej mentalności. Wiadomym jest, że jeszcze pozostaje wiele do zrobienia, w myśl powiedzenia „Nie od razu Rzym zbudowano” i fajnie będzie TU jeszcze kiedyś wpaść, aby zobaczyć jak to wszystko się zmienia, mam nadzieję, że jak do tej pory na lepsze.
