Bałkany położenie, pochodzenie nazwy, krótka historia

Wiele osób inaczej niż zwykle rozumie to, co kryje się pod pojęciem „Bałkany”. Nie ma jednej, konkretnej definicji opisującej jasno, które kraje wchodzą w skład Bałkanów. Przyjmuje się, że są to państwa byłej Jugosławii, a także: Albania, Bułgaria, Grecja, europejska część Turcji oraz ze względów historycznych i kulturowych Rumunia. Obszar geograficzny tego regionu przypada głównie na Półwysep Bałkański znajdujący się w Europie Południowej. Od zachodu oblewają go wody Morza Adriatyckiego i Jońskiego, zaś od wschodu graniczy z basenem Morza Egejskiego i Czarnego. Od Azji półwysep oddzielony jest cieśniną Bosfor, Morzem Marmara oraz cieśniną Dardanele. Jest jednym z największych półwyspów świata i trzecim co do wielkości półwyspem w Europie po Skandynawskim i Iberyjskim. Tak więc całe Bałkany to tysiące kilometrów malowniczej linii brzegowej, która obejmują zarówno złociste, piaszczyste plaże, jak i urwiste klify. To również zapierające dech w piersiach krajobrazy górskie, unikalna architektura i skomplikowana historia, która jest tu widoczna na każdym kroku.
Jedno jest pewne nazwa „Bałkany” odnosi się raczej do wspólnoty historyczno-kulturowej, niż do geografii. Pewne jest również to, że Półwysep Bałkański zamieszkiwany jest przez różne narodowości, jest sceną wielu języków i wyznań (katolickiej, islamu i prawosławnej). Zatem mówiąc o Bałkanach jako regionie, należy mieć świadomość, iż przeszłość historyczna, rzeczywistość geograficzna są ściśle powiązane ze sobą.

Skąd pochodzi nazwa „Bałkany” ?
Po raz pierwszy słowo „Bałkany” pojawiło się w liście włoskiego pisarza Buonaccorsi Callimarco w 1490 roku i odnosiło się do łańcucha górskiego położonego w południowej Europie. Słowo „Bałkany” jest pochodzenia tureckiego i oznacza „góry”. Angielski podróżnik, John Morritt, wprowadził ten termin do literatury angielskiej pod koniec XVIII wieku i odtąd zaczęto go używać dla określenia wyżynno-górskiego obszaru położonego między Adriatykiem a Morzem Czarnym.

Przeszłość historyczna, zwłaszcza kilkusetletnie uzależnienie od Imperium Osmańskiego oraz udana próba odzyskania niepodległości spod panowania tureckiego w wyniku wojen bałkańskich (1912–1913) stanowią spójność wewnątrzregionalną krajów bałkańskich. Trzeba również wspomnieć, że Bałkany są regionem, na którym także w nowej historii dochodziło do intensywnych zmian społecznych i politycznych, które oznaczały początek gruntownych zmian w sferze zarówno politycznej, jak i ekonomicznej. Przemiany ustrojowe w państwach bałkańskich zapoczątkowane w latach osiemdziesiątych XX wieku przebiegały odmiennie niż w pozostałych państwach bloku wschodniego. Przebieg tych zmian charakteryzował się konfliktami zbrojnymi, ludobójstwem czy sporami terytorialnymi, głównie w Chorwacji, Kosowie, Bośni i Hercegowinie. Wreszcie, o czym też warto wspomnieć,obszar ten zawsze był przedmiotem „wielkiej gry” między mocarstwami, których interesy krzyżowały się na Bałkanach. Stąd zresztą często spotykane, potoczne określanie Bałkanów mianem „tygla” bądź „kotła”. Przywołać można tu słowa Winstona Churchilla, który twierdził, że „największym problemem Bałkanów jest skoncentrowanie nadmiernej ilości historii na zbyt małym obszarze”.
Burzliwe dzieje Bałkanów, walki i częste przesuwanie granic sprawiły, że region ten jednoznacznie kojarzy się z obszarem spornym. Teraz już niesłusznie! Przez te błędy w postrzeganiu regionu i bezpodstawnym uprzedzeniom, ten niesamowity region pozostał w większości nieodkryty i nadal niektóre jej miejsca nie są odwiedzane przez turystów. Współczesne Bałkany to już nie konflikt. Kulturowo to przede wszystkim: niesamowicie pyszna kuchnia, tryb życia, któremu daleki jest pośpiech, bliska zaś gościnność, piękna muzyka, domowe alkohole (lokalne wina oraz rakija), których trzeba spróbować. To cechy łączące wszystkie narody zamieszkujące ziemie od wybrzeża Adriatyku aż do Morza Czarnego. Bałkany to również niesamowite miasta z długą historią i monumentalnymi zabytkami. Przepiękne zabytkowe kościoły, klasztory, cerkwie, synagogi i meczety. To bogactwo czyni ten region Europy niezwykle interesującym dla podróżnika.

Źródło:
1. Prace i Studia Geograficzne: Bałkany – określenie medialne czy region geograficzny? (2010, T. 44, ss. 45–58) – https://tiny.pl/rsp2q
2. UMCS – dla rynku pracy i gospodarki opartej na wiedzy. Wprowadzenie do studiów wschodnioeuropejskich Tom 1 Bałkany: Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość (ISBN: 978-83-63503-09-3)
3. https://www.pl.wikipedia.org/wiki/Półwysep_Bałkański
4. https://www.nato.int/docu/review/2004/issue4/polish/analysis.html
5. Bałkany w Europie XX wieku – https://tiny.pl/rspkv

No więc kiedy jechać?

Bałkany są jednym z bardziej urokliwych zakątków świata, który koniecznie trzeba poznać! Bałkański szczyt sezonu, podobnie jak w Polsce, przypada na lipiec oraz sierpień, w tych miesiącach temperatura jest najwyższa, a co za tym idzie, panują również najkorzystniejsze warunki dla fanów plażowania. Jeśli marzy ci się urlop nieco spokojny, z umiarkowaną temperaturą postaw na wrzesień, pogoda wciąż powinna być równie korzystna, jednak jest to już czas poza sezonem co sprawia, że w tym czasie niektóre atrakcje mogą być już nieczynne.

Miejsca, które warto zobaczyć