Na pograniczu wsi Korczyna i Odrzykoń w okolicach Krosna widnieją efektowne ruiny zamku Kamieniec. Dziś warownia znana jest chyba bardziej z jednej z najlepszych polskich komedii – „Zemsty” Aleksandra Fredry, niż jako budowla obronna. A dlaczego? Ponieważ to właśnie tu miał miejsce spór o mur graniczny między dwoma właścicielami zamku, który wykorzystał w swej komedii poeta. Jednak aby wszystko dokładnie wyjaśnić, należy jak zwykle w sprawach historycznych rozpocząć od początku.
Makieta zamku rys. W. Romaniw
Początki zamku nie zostały w pełni wyjaśnione. Wiadomo iż powstał w miejscu starszej, wczesnośredniowiecznej strażnicy książęcej strzegącej drogi z Węgier do Polski. Pomimo, iż obiekt ten nie jest wymieniany w Kronice Jana z Czarnkowa i Długosza jako obiekty obronne Kazimierza Wielkiego . Część badaczy wiąże jego powstanie z dużym prawdopodobieństwem z akcją budowlaną króla. Jedno jest pewne, zamek powstał w podobnym przedziale czasowym co inne warownie obronne króla, o czym świadczyć ma pierwsza pisemna wzmianka o zamku pochodząca z 1348 roku, z dokumentu lokacyjnego wsi Osobnica k. Jasła. W dokumencie tym, wśród świadków pojawia się osoba Mikołaja z Babic , burgrabia „de Camyenecz “. Właśnie ten przekaz źródłowy jest jednym z argumentów przemawiającym za tym, że zamek w Odrzykoniu powstał jeszcze za czasów Kazimierza Wielkiego.
Popularne w tej chwili...
Lata 1836-1838 Litografia autorstwa K. Auera Pierwsza poł. XIX w. Makieta zamku jak mógł wyglądać
VIDEO
Trójwymiarowa rekonstrukcja zamku Kamieniec na przybliżony stan z XVII wieku
O ile początki zamku giną w mrokach dziejów, to późniejsza historia posiada już sporą ilość informacji. W 1402 roku Władysław Jagiełło w nagrodę za męstwo w wojnie z Krzyżakami nadał zamek Klemensowi z Moskorzewa herbu Pilawa . Nowy właściciel uczynił z zamku główną siedzibę rodu i czasem przybrał nazwisko Kamienieckich . Na podstawie badań archeologicznych, architektonicznych i historycznych wiadomym jest, że w tym czasie został wzniesiony tzw. Zamek Wysoki oraz przedzamcze od strony wschodniej zwane korczyńskim. Po jego śmierci w następnych latach warownia była zarządzana przez potomków Klemensa. Dobudowano wówczas przy Zamku Wysokim przedzamcze zachodnie zwane odrzykońskim lub inaczej Zamek Niski. W ten sposób warownia została ukształtowana jako założenie obronne składające się z czterech członów usytuowanych na różnych poziomach wzgórza zamkowego.Sewerynowi Bonerowi z Balic, który objął pod zastaw również Zamek Wysoki z przedzamczem zachodnim. Od tego czasu zamek Kamieniec posiadał dwudzielną strukturę własnościową. W swej części zamku Seweryn Boner rozpoczął prace mające przekształcić gotycką warownię w renesansową siedzibę.
Stan obecny
W 1579 roku Kamienieccy sprzedali drugą część zamku, czyli Zamek Górny i przedzamcze zachodnie Sieniawskim . W ich rękach zamek znajdował się do 1599 roku, kiedy to na krótki czas stał się własnością Stadnickich . Jednak już od 1601 roku zachodnia część zamku w Odrzykoniu przeszła w ręce kasztelana połanieckiego Jana Skotnickiego . Wtedy to stały się słynne kłótnie pomiędzy zwaśnionymi rodami o zarządzenie poszczególnymi częściami zamku. Zresztą, powstała na ich bazie wspomniana na początku doskonała komedia Aleksanda Fredry – „Zemsta „. Tak na marginesie w XIX wieku Aleksander Fredro był jednym z współwłaścicieli zamku. Jana Skotnickiego i Piotra Firleja . Pierwszy z nich, zajmował tzw. zamek górny, drugi, dumny i bogaty wojewoda, był właścicielem zamku dolnego. Firleja bardzo raziło sąsiedztwo Skotnickiego, którego uważał za nieszczęśnika, w związku z czym dokuczał sąsiadowi ile tylko mógł. Skotnicki nie pozostawał mu dłużny, m.in. skierował rynny ze swojej części na zabudowania Firleja. Z kolei Firlej napadł na robotników naprawiających mury wyższego zamku, a przy okazji zniszczył te rynny. Skotnicki pozwał Firleja przed sąd. Sprawę wygrał, ale zatargi trwały nadal. Rodowe waśnie tak jak w „Zemście” Fredry zakończył ślub dzieci obu magnatów. Zamek stał się wyłączną własnością Firlejów poprzez małżeństwo Mikołaja Firleja z Zofia Skotnicką .
Pomieszczenie w Dolnym Zamku
Świetność zamku nie trwała długo, w 1657 roku wojska Rakoczego zdobyły i zniszczyły go do tego stopnia, że nigdy już nie został całkowicie odbudowany. Po 1730 roku warownię odziedziczyła włoska rodzina Scypionów , następnie właścicielami byli Braniccy , m.in. hetman wielki koronny Jan Klemens Branicki . Za sprawą małżeństwa Magdaleny Scypionówny z Rochem Michałem Jabłonowskim starostą wiślickim, właścicielami zamku stali się Jabłonowscy, którzy wspierali konfederację barską i przez długi czas, w chylącym się ku ruinie zamku odrzykońskim stacjonowały oddziały konfederatów. Kolejnym właścicielem był Syn Rocha – Józef Jabłonowski . Za jego zgodą, 1807–1809 przystąpiono do rozbiórki muru otaczającego dziedziniec wschodni. Kolejnym właścicielem był jego syn hrabia Leon Jabłonowski. W tym czasie zamek w Odrzykoniu cieszył się dużą popularnością, a jego malownicze ruiny były celem wędrówek. Powstało wówczas nawet kilka prac omawiających w mniej lub bardziej naukowy sposób historię i ówczesny wygląd zamku. 8 lipca 1828 roku, Aleksander Fredro wziął ślub z Zofią z Jabłonowskich . Małżonka wniosła mu w posagu, klucz korczyński, z połową starego zamku w Odrzykoniu, tym sposobem Fredro stał się spadkobiercą połowy zamczyska.Stanisław Biberstein-Starowiejski , a ostatnim dziedzicem Zamku Średniego był Stanisław Szeptycki . Pod koniec XIX wieku zamek w Odrzykoniu był już tylko romantyczną ruiną. Odsłonięto jeszcze w setną rocznicę insurekcji (1894r.) w ruinach zamku kamienny pomnik Tadeusza Kościuszki.
Pierwsze prace konserwatorskie i remontowe na zamku przeprowadzono w pierwszej dekadzie XX wieku, które kontynuowano w latach 50-tych i 60-tych. W latach 80-tych ubiegłego wieku dodatkowo zrekonstruowano pomieszczenie strażnicze znajdujące się przy bramie wjazdowej na Zamku Dolnym korczyńskim. W 1998 roku ruiny przeszły na 20 lat na własność rodziny Koderów. W 2000 roku zawalił się ostatni pozostały jeszcze fragment baszty z herbem Pilawa. Zamek do dzisiejszego dnia jest podzielony administracyjnie między dwóch właścicieli: jedna połowa należy do gminy Korczyna, druga do Wojaszówki.
Muzeum zamkowe Informacje praktyczne
Czas zwiedzania ok. 1 godziny
Godziny otwarcia, cennik biletów – zobacz
Zamek otwarty jest dla turystów codziennie od 16 kwietnia do 31 Października w godzinach 10-17. Poza tym terminem zwiedzanie jest możliwe tylko dla grup zorganizowanych po wcześniejszym uzyskaniu zgody i rezerwacji terminu.
Najświeższe aktualności – zobacz
Parking – samochód można stawiać na poboczu drogi. Jest również dostępny parking płatny oddalony od zamku pieszo ok. 300 metrów. Płatny w sklepiku obok parkingu. Nawiguj Mapy Google
