Poznaj wielokulturowy Tarnów – „Perłę polskiego renesansu”

W skrócie - Spis treści, Informacje Pokaż

Miasto Tarnów położenie, pochodzenie nazwy, historia

Tarnów jest miastem położonym w województwie małopolskim, przy ujściu rzeki Białej do Dunajca. Nazwa miejscowości, jak pisze kronikarz Jan Długosz wywodzi się od krzewów tarniny porastającej Górę św. Marcina, gdzie dziś znajdują się ruiny zamku. Inne opracowania mówią, iż nazwa Tarnów pochodzi od imienia rycerza Tarna, który założył tu osadę i był jej pierwszym właścicielem, a zarazem protoplastą rodu Leliwitów.
Przyjmuje się, że pierwszy gród słowiański powstał w IX wieku na w/w Górze św. Marcina w odległości około 3 kilometrów od centrum dzisiejszego miasta (teren wsi Zawada). Otoczony był umocnieniami w postaci wysokich wałów i funkcjonował do początku XI wieku. Jednak pierwsza pisemna wzmianka o Tarnowie pochodzi z 1124 roku, osada została wymieniony wtedy jako wieś należąca do opactwa Benedyktynów w Tyńcu.
W 2 połowie XIII wieku w miejscu dzisiejszego miasta Tarnowa powstała wieś o tej samej nazwie. Była ona własnością rycerską. Pierwsza wzmianka o niej pochodzi z 1309 roku. W 1327 roku jako Tarnów Wielki stała się w całości własnością Spycymira, wojewody krakowskiego, a w 1328 roku otrzymał od króla Władysława Łokietka sąsiadujący z Tarnowem Wielkim Tarnów Mały czyli dzisiejszy Tarnowiec. Lokacja miasta miała miejsce 7 marca 1330 roku. Akt lokacyjny zachował się i jest przechowywany w Bibliotece Książąt Czartoryskich w Krakowie. Miasto stanowiło własność potomków Spycimira noszących nazwisko Tarnowskich do 1567 roku i było w owym czasie prawdopodobnie największym miastem prywatnym w Królestwie Polskim.

Próbna rekonstrukcja zamku w końcu XIV w.

Największy rozkwit miasta łączy się z osobą znakomitego wodza, polityka i pisarza, hetmana wielkiego koronnego Jana Tarnowskiego (1488-1561). W 1570 roku Tarnów przeszedł, drogą małżeństwa córki hetmana Zofii, w posiadanie książąt Ostrogskich. Po śmierci męża Zofii, księcia Konstantego Ostrogskiego w 1588 roku, miasto wraz z okolicą przechodziło w ręce kilku właścicieli. W tym okresie liczne pożary, zarazy, następnie wojny, a przede wszystkim chciwość właścicieli, zrujnowały dobrobyt miasta. Podniesienie z upadku, miasto zawdzięcza kolejnym dziedzicom, książętom Sanguszkom, którzy w 1723 roku przejęli je w posiadanie po Lubomirskich.

Rzeczpospolita jednak w owym czasie powoli zmierzała już do upadku, czyli od I rozbioru, gdzie Tarnów znalazł się pod zaborem austriackim, w tzw. Galicji. Paradoksalnie jednak władze zaborcze przyczyniły się do rozwoju miasta. Sprzyjało temu przejęcie go z rąk prywatnych i zlokalizowanie tutaj siedziby powiatu, a od 1785 roku biskupstwa.
Wiek XIX, a w zasadzie jego druga połowa była okresem gwałtownego rozwoju miasta. Wprowadzono oświetlenie gazowe, prowadzono z wielkim rozmachem prace urbanizacyjne, zaczęły pojawiać się stałe placówki kulturalne, w tym pierwsze na ziemiach polskich Muzeum Diecezjalne. Tarnów został połączony linią kolejową z Krakowem. W 1870 roku Tarnów liczył ponad 21 tys. mieszkańców i był trzecim miastem pod względem liczby ludności w tej części kraju, po Lwowie i Krakowie.

Część miasta 1800r. Bastion, wieża i kolegiata

Początek XX wieku to kolejne inwestycje, miasto dalej się rozwija i rozrasta. Powstają m.in. nowoczesne wodociągi, elektrownia i nowy gmach dworca kolejowego. W 1911 roku uruchomiono linię tramwaju elektrycznego o długości 2580 m. I wojna światowa to rosyjska okupacja miasta, która rozpoczęła się 10 listopada 1914 roku, trwała do 6 maja 1915 roku. W końcu października 1918 roku Tarnów jako pierwsze miasto w Polsce odzyskał wolność.
W okresie II Rzeczypospolitej, w latach 1918-1939, miasto stało się ważnym ośrodkiem przemysłowym. Wybudowano wówczas Państwową Fabrykę Związków Azotowych (dzisiaj Grupa Azoty). Tu warto podkreśli, że ta jedna z największych inwestycji przemysłowych Polski międzywojennej przyczyniła się znacznie do rozwoju miasta. Tuż przed wybuchem wojny II wojny światowej Tarnów liczył prawie 40 tys. mieszkańców, z czego połowę ludności stanowili obywatele pochodzenia żydowskiego.

Tarnowski Ratusz ok. 1915r.

Rozpoczęcie drugiej wojny światowej w Tarnowie miało miejsce 28 sierpnia 1939 roku, kiedy to na dworcu kolejowym, wybuchła bomba zegarowa, pozostawiona przez niemieckiego dywersanta. Wyzwolenie spod hitlerowskiej-niemieckiej okupacji nastąpiło w styczniu 1945 roku. Powoli zaczęły odradzać się placówki kultury zlikwidowane podczas wojny. Powstało Muzeum Ziemi Tarnowskiej na bazie istniejącego od 1927 roku Muzeum Miejskiego. Tarnów stał się miastem powiatowym w woj. krakowskim. W 1975 roku, w wyniku reformy administracyjnej kraju, został siedzibą województwa. Miasto stało się ważnym ośrodkiem administracyjnym, gospodarczym i kulturalnym regionu.
Okres III Rzeczypospolitej po 1989 roku to przemiany polityczne i gospodarcze. Większość zakładów przemysłowych po 1990 roku zrestrukturyzowano lub sprywatyzowano, część z nich upadła. Z dniem 1 stycznia 1999 roku miasto straciło status województwa. Dziś Tarnów jest drugim co do liczby mieszkańców miastem w Małopolsce, oraz ważnym ośrodkiem gospodarczym, kulturalnym i komunikacyjnym województwa małopolskiego.

Źródło: www.tarnow.pl / Informatory, przewodniki o mieście Tarnów / Wikipedia.pl

Poznaj najważniejsze zabytki Tarnowa

Zwiedzanie Tarnowa należałoby chyba rozpocząć od zwiedzenia ruin zamku na górze św. Marcina położonego ok. 3 km od centrum miasta. Ponieważ właśnie w tym miejscu powstał tutaj pierwszy gród i tu zaczyna się historia tego miasta. Ale to jest raczej atrakcja dla maniaków takich jak Ja lubiących takie klimaty, bo po zamku niewiele zostało, a użycie słowa „ruina” jest chyba na wyrost. Jedynie co się będzie podobać jeśli odwiedzimy to miejsce to piękna panorama na miasto.

Szczegółowy opis ruin zamku

Panorama na miasto Tarnów z ruin zamkowych.

Tarnów to miasto pełne niespodzianek, gdzie na każdym kroku widoczna jest jego bogata historia i kultura regionu. Miasto było świadkiem wielu ważnych wydarzeń historycznych, w tym zniszczeń i późniejszej odbudowy. W dobie renesansu był jednym z najpiękniejszych miast w Polsce, dlatego dziś jest mnóstwo miejsc do odwiedzenia. Wycieczkę po Tarnowie jeśli mamy niewiele czasu najlepiej rozpocząć od odwiedzenia Informacji Turystycznej mieszącej się na Rynku Głównym ul. Rynek 7. W niej możemy zaopatrzyć się w niezbędne przewodniki, informatory, mapki dla pieszych i rowerzystów czy plan miasta. Samo zwiedzanie uzależnione jest od czasu jaki na to mamy, ale niezależnie od tego ile go mamy raczej powinniśmy zacząć od tarnowskiej starówki. Większość miejsc do zwiedzania oddalona jest w niewielkiej odległości od siebie i wystarczy nam naprawdę kilka godzin aby zobaczyć to co najważniejsze.

Przewodniki i informatory

Mapka najważniejszych miejsc

Rynek, Ratusz i kamienice Starego Miasta

Najstarszym i głównym placem Tarnowa jest rynek. Prostokątny plac rynkowy wytyczono w 1330 roku. Zasadniczo nie zmienił on swojego kształtu do dzisiaj. Jest on typowy dla miast zakładanych na prawie magdeburskim. W ciągu wieków zmieniały się jednak stojące przy Rynku budynki. Obecnie jest ich 24, łącznie ze stojącym pośrodku ratuszem. Kiedyś Plac rynkowy był miejscem, gadzie toczyło się życie miasta, odbywały się targi, jarmarki, wykonywano wyroki sadowe. Domy stojące przy Rynku przeważnie stoją na piwnicach zbudowanych w XV i XVI wieku, chociaż niektóre z nich powstały dużo później. Najbardziej godny uwagi jest stojący pośrodku, z zachowanymi gotyckimi fragmentami pierwotnej architektury Ratusz z wieżą gotycko-renesansowa o wysokość 28 metrów. Pierwszy gotycki ratusz wzniesiono, w drugiej połowie XIV wieku. Obecny ratusz, powstawał w wyniku stopniowej przebudowy od XV do XVI wieku. Obecnie w ratuszu znajduje się oddział Muzeum w Tarnowie.

Najpopularniejsze posty